Η 25η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σχετικά με τη βία που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο. Η ημέρα αυτή, που ανακηρύχθηκε επίσημα από τον ΟΗΕ το 1999, αναδεικνύει τη σημασία της πρόληψης, της προστασίας και της υποστήριξης των θυμάτων έμφυλης βίας.
Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Η ημερομηνία τιμά τη μνήμη των αδελφών Μιραμπάλ, τριών ακτιβιστριών από τη Δομινικανή Δημοκρατία, οι οποίες δολοφονήθηκαν βάναυσα το 1960 από το καθεστώς του δικτάτορα Ραφαέλ Τρουχίγιο. Οι αδελφές αποτελούν σύμβολα θάρρους και αντίστασης ενάντια στην καταπίεση και την αδικία.
1 στις 3 γυναίκες παγκοσμίως έχει υποστεί μία μορφή βίας – Η βία κατά των γυναικών στην καθημερινότητα
Η βία κατά των γυναικών εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, όπως ενδοοικογενειακή βία, σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση, εμπορία ανθρώπων (trafficking), ψυχολογική, οικονομική ή λεκτική κακοποίηση.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, 1 στις 3 γυναίκες παγκοσμίως έχει υποστεί σωματική ή/και σεξουαλική βία στη διάρκεια της ζωής της. Η πανδημία του COVID-19 ενέτεινε το πρόβλημα, με την αύξηση των περιστατικών βίας κατά των γυναικών λόγω περιοριστικών μέτρων.
Το μήνυμα της ισότητας, ασφάλειας και δικαιοσύνης για όλες τις γυναίκες!
Η Παγκόσμια Ημέρα είναι μια υπενθύμιση ότι η εξάλειψη της βίας δεν είναι μόνο ευθύνη των κυβερνήσεων, αλλά και της κοινωνίας, των τοπικών κοινοτήτων και κάθε ατόμου.
Εκδηλώσεις, καμπάνιες ενημέρωσης και δράσεις, όπως η εκστρατεία “Orange the World” του ΟΗΕ, προωθούν τη σημασία της πρόληψης και της υποστήριξης των θυμάτων.
Η συλλογική δράση μπορεί να συμβάλει, ώστε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο ισότητας, ασφάλειας και δικαιοσύνης για όλες τις γυναίκες και τα κορίτσια.
Γυναικοκτονίες: Μία ανοιχτή κοινωνική πληγή
Οι γυναικοκτονίες, δηλαδή οι δολοφονίες γυναικών λόγω του φύλου τους, αποτελούν μια από τις πιο ακραίες μορφές έμφυλης βίας και μία απόδειξη ότι έχουν ακόμα πολλά να γίνουν για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Το φαινόμενο αυτό συνδέεται με βαθιά ριζωμένες ανισότητες, πατριαρχικά πρότυπα και τη συστηματική υποτίμηση της ζωής των γυναικών.
Γυναικοκτονίες στην Ελλάδα
Τα τελευταία χρόνια, το θέμα των γυναικοκτονιών έχει αποκτήσει μεγαλύτερη προβολή στην Ελλάδα, καθώς πληθαίνουν οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις και η κοινωνική απαίτηση για δικαιοσύνη και πρόληψη.
- Δεδομένα: Μόνο το 2023, καταγράφηκαν περισσότερες από 20 γυναικοκτονίες, με τις περισσότερες να διαπράττονται από συζύγους, πρώην συντρόφους ή άλλους οικείους.
- Κίνητρα: Οι περισσότερες γυναικοκτονίες συνδέονται με την άσκηση εξουσίας, την παθολογική ζήλια, την αίσθηση ιδιοκτησίας και τη μη αποδοχή της ανεξαρτησίας της γυναίκας.
- Κενά στο σύστημα: Η απουσία ολοκληρωμένων δομών υποστήριξης και η καθυστέρηση στην αναγνώριση της έμφυλης διάστασης της βίας εντείνουν το πρόβλημα.
Παράλληλα, έχει ξεκινήσει ένας έντονος διάλογος για την ανάγκη νομικής αναγνώρισης της γυναικοκτονίας ως ξεχωριστού ποινικού αδικήματος, κάτι που θα ενισχύσει τη συμβολική και πρακτική καταδίκη τέτοιων εγκλημάτων.
Η διεθνής εικόνα για τις Γυναικοκτονίες
Η γυναικοκτονία αποτελεί παγκόσμιο ζήτημα, με διαφορές στα χαρακτηριστικά και τις αιτίες, ανάλογα με την περιοχή.
- Λατινική Αμερική: Η περιοχή έχει από τους υψηλότερους δείκτες γυναικοκτονιών. Στο Μεξικό και το Ελ Σαλβαδόρ, καθημερινά δολοφονούνται γυναίκες, λόγω του φύλου τους, ενώ συχνά τα εγκλήματα παραμένουν ατιμώρητα.
- Ευρώπη: Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καταγράφονται περίπου 3.500 γυναικοκτονίες ετησίως, κυρίως στο πλαίσιο ενδοοικογενειακής βίας.
- Ασία και Αφρική: Σε ορισμένες περιοχές, οι γυναικοκτονίες σχετίζονται με πρακτικές, όπως η προίκα ή οι λεγόμενοι “φόνοι τιμής”.
Οι γυναικοκτονίες δεν είναι τυχαία περιστατικά – έχουν βαθιές κοινωνικές ρίζες
Τα αίτια και οι κοινωνικοί παράγοντες των γυναικοκτονιών μπορούν να αναζητηθούν στα ακόλουθα:
- Πατριαρχία: Η θεώρηση της γυναίκας ως ιδιοκτησία του άνδρα.
- Στερεότυπα φύλου: Αντίληψη ότι οι γυναίκες πρέπει να υποτάσσονται στις ανδρικές επιθυμίες.
- Ατιμωρησία: Σε πολλές χώρες, οι δολοφόνοι συχνά δεν τιμωρούνται αυστηρά.
- Οικονομική εξάρτηση: Η αδυναμία των γυναικών να ξεφύγουν από κακοποιητικές σχέσεις.
Τι θα μπορούσε να γίνει
Μία νομοθετική παρέμβαση, για την αναγνώριση της γυναικοκτονίας ως ξεχωριστό αδίκημα είναι επιτακτική ανάγκη, ενώ για την θεραπεία αυτή της παθογένειας η εκπαίδευση για την ισότητα των φύλων και την ευαισθητοποίηση στην κοινωνική παθογένεια πρέπει να εξεταστεί άμεσα και σοβαρά από την πλευρά της πολιτείας.
Η υποστήριξη των θυμάτων, από την άλλη πλευρά, με τη δημιουργία καταφυγίων και γραμμών βοήθειας, είναι το λιγότερο που μπορεί να κάνει η πολιτεία για τις γυναίκες – θύματα.
Τέλος, οι αυστηρότερες ποινές και η μηδενική ανοχή στη βία κατά των γυναικών είναι αυτονόητες συνθήκες.
