Ο καρκίνος μπορεί να προληφθεί με σωστή διατροφή, σωματική άσκηση, αποφυγή τοξικών ουσιών και διακοπή του καπνίσματος.
- υπολογίζεται πως 3,7 εκ. άνθρωποι θα μπορούσαν να σωθούν κάθε χρόνο, αν εφαρμόζονταν οι σωστές στρατηγικές πρόληψης
- τα στοιχεία δείχνουν δραματική εξέλιξη της νόσου, τα επόμενα χρόνια και οι επιστήμονες εκπέμπουν SOS προς την Πολιτεία για ενέργειες πρόληψης
- το 2030 τα νέα περιστατικά καρκίνου θα φτάσουν τα 21,7 εκατομμύρια σε παγκόσμιο επίπεδο, από τα 14 που ήταν το 2016
- οι θάνατοι αντίστοιχα από 8,2 εκατομμύρια θα φτάσουν τα 13 εκατομμύρια
Τα στοιχεία αυτά παρουσιάστηκαν από Έλληνες επιστήμονες σε συνέντευξη τύπου, με θέμα «Πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου», με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Νόσου, που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος σε συνεργασία με την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία.
Εθνική πολιτική για την προληπτική ιατρική – διατροφή
«Ο καρκίνος είναι η δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως στις αναπτυγμένες χώρες. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής, τις τελευταίες δεκαετίες, σχετίζονται με τη συνεχώς αυξανόμενη νοσηρότητα και θνησιμότητα από καρκίνο στη χώρα μας» ανέφερε ο ομότιμος καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Αντώνης Καφάτος.
Η υπερκατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων και ποτών οδηγεί στην παχυσαρκία, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, μαστού, νεφρών, παγκρέατος, ενδομητρίου, χοληδόχου κύστεως και το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου.
Για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας απαιτείται εθνική πολιτική για την προληπτική ιατρική και διατροφή. Προτείνεται η εκπαίδευση γονέων, εκπαιδευτικών και παιδιών σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης με στόχο την υγιεινή διατροφή, την καθημερινή μέτρια προς έντονη σωματική άσκηση και την αποφυγή τοξικών ουσιών. «Η εκπαίδευση των γονέων πρέπει να ξεκινά από την εγκυμοσύνη», τόνισε ο κ. Καφάτος, «καθώς η ακατάλληλη διατροφή και η κατανάλωση τροφών με τρανς λιπαρά οξέα από τη μέλλουσα μητέρα βλάπτει την υγεία της ίδιας και του εμβρύου αλλά και αυξάνει την πιθανότητα παχυσαρκίας για το παιδί που θα γεννηθεί». Η κρίση έχει ευνοήσει την κατανάλωση του γρήγορου και φθηνού φαγητού, στο οποίο χρησιμοποιούνται συνήθως κακής ποιότητας έλαια και λιπαρά. Το μενού στα ταχυφαγεία θα μπορούσε να περιλαμβάνει και πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές, όπως σαλάτες ή σάντουιτς με τόνο ή γαλοπούλα, αντί για αλλαντικά.
Καλή διατροφή σημαίνει:
- Αυξημένη καθημερινή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής αλέσεως, οσπρίων, ψαριών και θαλασσινών δυο φορές την εβδομάδα.
- Κόκκινο κρέας και αλλαντικά σε μικρή ποσότητα μία φορά το μήνα.
- Αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων με κορεσμένα και τρανς λιπαρά οξέα.
- Μείωση του αλατιού στο φαγητό.
- Αποφυγή οινοπνευματωδών ποτών γιατί αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγος, του οισοφάγου, του ήπατος και του μαστού.
- Ελάττωση ή αποφυγή τροφίμων υψηλού γλυκαιμικού δείκτη, όπως αναψυκτικά, γλυκά, άσπρο ψωμί, άσπρα μακαρόνια, άσπρο ρύζι, μπισκότα, σοκολάτες.
- Σωματική άσκηση, μέτρια προς έντονη, για περισσότερα από 60 λεπτά την ημέρα.
Πληθυσμιακά προγράμματα έγκαιρης διάγνωσης
«Μία απλή, με χαμηλό κόστος αλλά με υψηλή αποδοτικότητα στρατηγική πρόληψης όσον αφορά στη διατροφή, θα μπορούσε να μειώσει κατά 30% τα νέα περιστατικά καρκίνου», τόνισε από την πλευρά του ο Ευάγγελος Φιλόπουλος, Πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, ενώ σημείωσε ότι για κάθε ένα δολάριο που επενδύεται στην πρόληψη, εξοικονομείται το δεκαπλάσιο σε έξοδα θεραπείας.
Ο καρκίνος δεν ξορκίζεται, αλλά αντιμετωπίζεται
«Σε μία εποχή, τόσο επώδυνα δύσκολη για το κράτος μας, η πρόληψη πρέπει να πάψει να αποτελεί το παραπαίδι των υπηρεσιών υγείας και να αποτελέσει το επίκεντρο του ενδιαφέροντος όλων μας (Πολιτείας, γιατρών και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών). Αποτελεσματικότερη από οποιοδήποτε καινοτόμο φάρμακο στο άμεσο μέλλον είναι η εφαρμογή πληθυσμιακών προγραμμάτων έγκαιρης διάγνωσης σε συγκεκριμένες μορφές καρκίνου».
Η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία προτείνει συγκεκριμένο πλαίσιο προληπτικών παρεμβάσεων και πληθυσμιακού ελέγχου που εύκολα και γρήγορα μπορεί να εφαρμοστεί στη χώρα μας.
Εφαρμογή του νόμου για το κάπνισμα
Σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα, ο Πνευμονολόγος- Εντατικολόγος, Διευθυντής του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας, Παναγιώτης Μπεχράκης, ανέφερε: «Η νόσος, που προκαλείται κατά 90% από το κάπνισμα, στη χώρα μας ευθύνεται για 8.000 θανάτους το χρόνο. Άρα, η μείωση του καπνίσματος αποτελεί τον κύριο μηχανισμό πρόληψης του καρκίνου αυτού».
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, που παρουσίασε ο κ. Μπεχράκης, στην Ελλάδα, παρατηρείται σημαντική μείωση του καπνίσματος στο διάστημα 2009 – 2014. Συγκεκριμένα, το σύνολο των ημερήσιων καπνιστών έχει πέσει στο πολύ χαμηλό επίπεδο του 27.3% (photo 1).
Επίσης, ιδιαίτερα μεγάλη είναι η μείωση των καπνιστών στις νεαρές ηλικίες μεταξύ 16 – 24 χρόνων που φτάνει στο 33.3% (photo 2).
Το παθητικό κάπνισμα
«Μεγάλο πρόβλημα παραμένει στην Ελλάδα το παθητικό κάπνισμα, που αντικατοπτρίζει σαφή έλλειψη πολιτικής βούλησης για την αντιμετώπισή του» τόνισε ο κ. Μπεχράκης και πρόσθεσε: «Ουσιαστικά πρόκειται για εκποίηση της Δημόσιας Υγείας σε συγκεκριμένα συμφέροντα, με πρόσχημα την κρίση, κάτι που εκθέτει τη χώρα διεθνώς και προκαλεί κοινωνική αγανάκτηση».
Σημειώνεται εδώ, ότι το 75% περίπου των Ελλήνων πολιτών στους οποίους συμπεριλαμβάνεται κι ένας στους δύο καπνιστές, είναι θυμωμένοι και θεωρούν πολιτισμική υποβάθμιση της χώρας τη μη εφαρμογή του νόμου για την προστασία τους από το παθητικό κάπνισμα (photo 3-4).
Το παθητικό κάπνισμα αποτελεί γνωστό καρκινογενετικό μηχανισμό, στον οποίο εκτίθενται υποχρεωτικά πάνω από 130.000 εργαζόμενοι στους χώρους εστίασης και διασκέδασης, ενώ ο μέσος Έλληνας εκτίθεται σε ποσοστό 78.5% σε παθητικό κάπνισμα σε εστιατόρια, μπαρ και καφετέριες.
Έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα – νέα μέθοδος
Σημαντικό βήμα για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα, σε θεραπεύσιμο στάδιο της νόσου, αποτελεί η οδηγία του Αμερικανικού Κολλεγίου Πνευμονολογίας (American College of Chest Physicians) σύμφωνα με την οποία κάθε καπνιστής ηλικίας άνω των 55 ετών που έχει καπνίσει περισσότερο από 30 pack/years (ημερήσια κατανάλωση πολλαπλασιαζόμενη με τα χρόνια καπνίσματος) πρέπει να υποβάλλεται σε μία αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης και χωρίς σκιαγραφικό κάθε χρόνο.
Περισσότερο σημαντική είναι και η πρόσφατη ανακάλυψη μεθόδου διάγνωσης του καρκίνου του πνεύμονα με ειδική ανάλυση του εκπνευστικού εκνεφώματος, που συλλέγεται με την ήρεμη εκπνοή. Απαιτούνται μερικά χρόνια κλινικών μελετών προκειμένου να σταθμιστεί επακριβώς η ευαισθησία και η ακρίβεια της μεθοδολογίας αυτής που είναι τελείως ανώδυνη ακίνδυνη και μη επεμβατική.
Το Σάββατο 4 Φεβρουαρίου, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία στο Golden Hall Αμαρουσίου (Κηφισίας 37Α) θα πραγματοποιήσει δωρεάν σπιρομέτρηση.
