Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Το σκορβούτο, μια ασθένεια που πιστεύαμε ότι ανήκε πλέον στο παρελθόν, εμφανίζει μια απροσδόκητη αναζωπύρωση στη Γαλλία και μάλιστα, μεταξύ των παιδιών. Η διαπίστωση αυτή προέκυψε από πρόσφατη μελέτη που συντονίστηκε από το νοσοκομείο Robert-Debré, στο Παρίσι, το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικών Ερευνών της Γαλλίας (INSERM) και το Πανεπιστήμιο Paris Cité.
Η μελέτη συνδέει την αναζωπύρωσή του σκορβούτου, ιδιαίτερα μεταξύ των μικρών παιδιών από οικογένειες χαμηλού εισοδήματος, με την αύξηση της επισιτιστικής ανασφάλειας και του πληθωρισμού που προέκυψαν μετά την πανδημία του COVID-19.
Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που αξιολογεί την νόσηση με σκορβούτο σε έναν παιδιατρικό πληθυσμό στη Δυτική Ευρώπη, εξετάζοντας συγκεκριμένα τις αλλαγές στη συχνότητα εμφάνισης σκορβούτου που σχετίζεται με την πανδημία του COVID-19 και τις επακόλουθες κρίσεις. Η αναζωπύρωση του σκορβούτου σε χώρες υψηλού εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, έχει αναφερθεί από επαγγελματίες υγείας σε αρκετές χώρες μέσω αναφορών περιστατικών.
Παρόλο που έχουν γίνει προσπάθειες για την ευαισθητοποίηση του κοινού, τασυστηματικά δεδομένα για τη συχνότητα του σκορβούτου και τις μακροπρόθεσμες τάσεις σε χώρες υψηλού εισοδήματος παραμένουν ελάχιστα. Μια πρόσφατη μελέτη από τις ΗΠΑ ανέφερε τριπλάσια αύξηση των κρουσμάτων παιδιατρικού σκορβούτου σε διάστημα πέντε ετών (2016–2020), αλλά δεν αξιολόγησε τον αντίκτυπο της πανδημίας COVID-19 σε αυτήν την ασθένεια.
Τι είναι το σκορβούτο
Στο παρελθόν το σκορβούτο ήταν γνωστό με την ονομασία «νόσος των ναυτικών», καθώς πολλοί ναυτικοί νοσούσαν από την συγκεκριμένη ασθένειας λόγω της κακής διατροφής και της στέρησης φρέσκων φρούτων και λαχανικών κατά την μακροχρόνιας παραμονής τους στη θάλασσα. Σήμερα η ασθένεια αυτή, που οφείλεται κατά κύριο λόγο στη σοβαρή ανεπάρκεια ασκορβικού οξέος, δηλαδή βιταμίνης C, επανεμφανίζεται εκ νέου στις ανεπτυγμένες χώρες προκαλώντας έντονη ανησυχία.
Η βιταμίνη C είναι ένα απαραίτητο υδατοδιαλυτό θρεπτικό συστατικό που παίζει κρίσιμο ρόλο στη βιοσύνθεση και τη διατήρηση του κολλαγόνου, μιας δομικής πρωτεΐνης ζωτικής σημασίας για την ακεραιότητα του δέρματος, των αιμοφόρων αγγείων, των οστών και άλλων συνδετικών ιστών. Επειδή οι άνθρωποι δεν μπορούν να συνθέσουν ενδογενώς τη βιταμίνη C, απαιτείται επαρκής διατροφική πρόσληψη για να διασφαλιστεί ο σωστός σχηματισμός κολλαγόνου και να προληφθούν συστηματικές ασθένειες.
Οι κύριες πηγές τροφίμων βιταμίνης C περιλαμβάνουν τα εσπεριδοειδή, τις πατάτες, το σπανάκι, τις φράουλες, το κουνουπίδι και το μπρόκολο. Για τα βρέφη, το μητρικό γάλα συνήθως παρέχει επαρκή βιταμίνη C, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θερμαίνεται ή δεν παστεριώνεται. Όταν η πρόσληψη βιταμίνης C είναι ανεπαρκής (<10 mg/ημέρα), το σκορβούτο μπορεί να αναπτυχθεί ταχύτατα, συχνά μέσα σε 1-3 μήνες.
Ταπαιδιά και οι ηλικιωμένοι διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο από τη νόσο. Οι γαστρεντερικές παθήσεις, όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο ενός ατόμου να εκδηλώσει σκορβούτο.
Ποια συμπτώματα εκδηλώνει το σκορβούτο και ποιες είναι οι επιπλοκές
Τα πρώιμα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει ένα άτομο μετά από 4 εβδομάδες σοβαρής έλλειψης βιταμίνης C είναι συνήθως η αδυναμία, η ανεξήγητη κόπωση, η μειωμένη όρεξη, ο πόνος στα πόδια και η ευερεθιστικότητα.
Συμπτώματα που εμφανίζονται μετά από 1-3 μήνεςσοβαρής έλλειψης βιταμίνης C είναι η ουλίτιδα, η φθορά και απώλεια των δοντιών, οι μώλωπες στα πόδια, οι πρησμένες αρθρώσεις, η δύσπνοια, ο πόνος στο στήθος, η αργή επούλωση των τραυμάτων, η θολή όραση και η ευαισθησία στο φως, οι έντονοι πονοκέφαλοι, οι εναλλαγές διάθεσης και η κατάθλιψη.
Σε σοβαρές περιπτώσεις, το σκορβούτο μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία και εσωτερική αιμορραγία, ενώ μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο αν αφεθεί χωρίς θεραπεία.
Το σκορβούτο επιστρέφει στις χώρες υψηλού εισοδήματος λόγω COVID-19 και οικονομικής κρίσης
Ο πρωταρχικός στόχος της γαλλικής μελέτης ήταν να εξετάσει τη συχνότητα εμφάνισης σκορβούτου σε παιδιά στη Γαλλία και να καθορίσει εάν η επίπτωση της νόσου έχει αυξηθεί από την έναρξη της πανδημίας του COVID-19. Ο δευτερεύων στόχος της μελέτης ήταν να αξιολογηθεί η συχνότητα εμφάνισης τόσο σοβαρού όσο και ήπιου υποσιτισμού κατά το ίδιο χρονικό διάστημα.
Η ερευνητική ομάδα εξέτασε τα ιατρικά δεδομένα από σχεδόν 900 παιδιά ηλικίας κάτω των 18 ετών, που νοσηλεύτηκαν με σκορβούτο σε νοσοκομεία της Γαλλίας για μια περίοδο εννέα ετών, από την 1η Ιανουαρίου 2014 έως τις 30 Αυγούστου 2024.
Ενώ η αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων σκορβούτου παρέμεινε σχετικά αργή μέχρι το 2019, οι ερευνητές παρατήρησαν μια σημαντική αύξηση 34,5% στις εισαγωγές στα νοσοκομεία από τον Μάρτιο του 2020 και μετά, περίοδος που συμπίπτει με την έναρξη της πανδημίας COVID-19.
Τα ευρήματα της μελέτης έδειξαν επίσης ότι, ότι η μεγαλύτερη αύξηση των κρουσμάτων της νόσου ήταν μεταξύ παιδιών ηλικίας 4 έως 10 ετών, και κυρίως εκείνων από οικογένειες χαμηλού εισοδήματος.
Όσον αφορά τον σοβαρό υποσιτισμό,οι ερευνητές διαπίστωσαν αύξηση 20,3% του σοβαρού υποσιτισμού στην περίοδο μετά την πανδημία του COVID-19, ιδιαίτερα μεταξύ των ηλικιών 11-17 ετών.
«Η σημαντική αύξηση του σκορβούτου και του σοβαρού υποσιτισμού μεταξύ των παιδιών συνδέεται με τις έμμεσες επιπτώσεις της πανδημίας του Covid-19 και την κοινωνική και οικονομική κρίση που ακολούθησε. Λόγω της κλιμάκωσης των τιμών των τροφίμων οιι φτωχότερες οικογένειες δεν μπορούν ή δεν έχουν πλέον την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν προϊόντα που παρέχουν αρκετή βιταμίνη C, όπως λαχανικά ή φρούτα και στρέφονται σε φθηνότερα και εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα. Είναι αδιανόητο στην εποχή μας τα παιδιά στη Γαλλία να μην τρώνε επαρκώς και σωστά!» δήλωσε ο Δρ. Ulrich Meinzer, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και παιδίατρος στο νοσοκομείο Robert-Debré στο Παρίσι.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ευρήματά της μελέτης αναδεικνύουν ένα κρίσιμο ζήτημα δημόσιας υγείας που απαιτεί επείγουσα προσοχή από τις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν την κρίσιμη ανάγκη για εντατικοποίηση των προγραμμάτων επισιτιστικής και κοινωνικής βοήθειας, καθώς τα τρέχοντα μέτρα δεν επαρκούν για τον περιορισμό των αυξανόμενων ποσοστών υποσιτισμού και επισιτιστικής ανασφάλειας, ιδιαίτερα μεταξύ των ευάλωτων πληθυσμών, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών. Η εξασφάλιση επαρκούς διατροφής για όλα τα παιδιά είναι απαραίτητη για την πρόληψη της επανεμφάνισης ασθενειών που μπορούν να προληφθούν, όπως το σκορβούτο.
Πηγή: The Lancet Regional Health – Europe
