Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Η άποψη ότι οι γονείς δείχνουν συχνά μεγαλύτερη προτίμηση σε κάποιο από τα παιδιά τους ίσως τελικά να μην είναι μύθος. Μια νέα μελέτη διαπιστώνει ότι το μικρότερο παιδί της οικογένειας και οι κόρες τυγχάνουν ευνοϊκότερης μεταχείρισης από τους γονείς.
Η θεωρία που αφορά στη σειρά γέννησης των παιδιών αναπτύχθηκε για πρώτη φορά στις αρχές του 20ού αιώνα, το 1931, ότανο ψυχολόγος Alfred Adler διατύπωσε την άποψη πως η σειρά γέννησης επηρεάζει όχι μόνο την κοινωνική θέση, αλλά και την ανάπτυξη και την προσωπικότητα ενός παιδιού.
Ο Adler διατύπωσε τη θεωρία ότι ο «οικογενειακός αστερισμός» ενός ατόμου οδηγεί σε προβλέψιμα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και πως η θέση που κατέχει στην οικογένεια αφήνει ανεξίτηλη σφραγίδα στον τρόπο ζωής του ατόμου. Σύμφωνα με τη θεωρία του Adler, τα πρωτότοκα παιδιά είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν μια ισχυρή αίσθηση ευθύνης,τα μεσαία παιδιά συνήθως αποζητούν την προσοχή και τα τελευταία παιδιά είναι περισσότερο ανέμελα, τείνουν να μην ακολουθούν κανόνες και αποζητούν την περιπέτεια.
Ομοίως, οι περισσότερες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν τις επόμενες δεκαετίες, υποστήριξαν την άποψη ότι η σειρά γέννησης ενός παιδιού στην οικογένεια συνδέεται με συγκεκριμένα γνωρίσματα της προσωπικότητας και με υψηλότερο ή χαμηλότερο δείκτη ευφυΐας σε σύγκριση με τα αδέρφια του.
Ωστόσο, σύγχρονες μελέτες απορρίπτουν την θεωρία ότι η σειρά γέννησης επηρεάζει την προσωπικότητα ενός παιδιού. Η μεγαλύτερη έρευνα που εκπονήθηκε ποτέ σχετικά με το θέμα αυτό, το 2015 από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Λειψίας, καταρρίπτει τέτοιου είδους ισχυρισμούς, με τους ερευνητές να υποστηρίζουν ότι, η διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός παιδιού οφείλεται κατά περίπου 40% στη γενετική και το υπόλοιπο 60% μπορεί να οφείλεται σε έναν πολύπλοκο συνδυασμό περιβάλλοντος και πολιτιστικών πρακτικών που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της προδιάθεσης με την οποία γεννιόμαστε.
Υπάρχει τελικά το “ χαϊδεμένο” παιδί των γονιών;
Ερευνητική ομάδα της Σχολής Οικογενειακής Ζωής του Πανεπιστημίου Brigham Young, στις ΗΠΑ, πραγματοποίησε μια μετα-ανάλυση 30 άρθρων και διατριβών σε 14 βάσεις δεδομένων, που περιελάμβαναν συνολικά 19.469 συμμετέχοντες.
«Για δεκαετίες, οι ερευνητές γνώριζαν ότι η διαφορετική μεταχείριση από τους γονείς μπορεί να έχει μόνιμες συνέπειες για τα παιδιά. Τα ευρήματα της μελέτης μας βοηθούν να καταλάβουμε ποια παιδιά είναι πιο πιθανό να δεχτούν την ευνοιοκρατία, η οποία μπορεί να είναι και θετική και αρνητική», δήλωσε ο Δρ. Alexander Jensen, PhD, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Brigham Young.
Οι ερευνητές εξέτασαν πώς η σειρά γέννησης, το φύλο, η ιδιοσυγκρασία και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας (εξωστρέφεια, ευχαρίστηση, διαφάνεια, ευσυνειδησία και νευρωτισμός) συνδέθηκαν με τη γονική ευνοιοκρατία.
Όπως εξηγούν οι ερευνητές, οι γονείς δείχνουν την ευνοιοκρατία σε κάποιο παιδί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, μεταξύ των οποίων, ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρούν με τα παιδιά τους, το πόσα χρήματα ξοδεύουν σε αυτά και πόσο έλεγχο ασκούν πάνω τους.
Τα ευρήματα της μελέτης έδειξαν ότι, τα μικρότερα αδέλφια γενικά τυγχάνουν ευνοϊκότερης μεταχείρισης από τους γονείς. Επιπλέον διαπιστώθηκε ότι, τα μεγαλύτερα αδέλφια συχνά έχουν μεγαλύτερη αυτονομία και οι γονείς είναι λιγότερο ελεγκτικοί απέναντί τους καθώς μεγαλώνουν. Η μελέτη επίσης ανακάλυψε ότι οι γονείς τείνουν να ευνοούν τις κόρες ελαφρώς περισσότερο από τους γιους.
Ένα ακόμη σημαντικό εύρημα της μελέτης είναι ότι η εύνοια των γονέων επηρεάζεται από την προσωπικότητα του παιδιού, δηλαδή αν τα παιδιά είναι ευχάριστα και υπεύθυνα, ανεξάρτητα από τη σειρά γέννησης ή το φύλο, λαμβάνουν σε γενικές γραμμές ευνοϊκότερη μεταχείριση από τους γονείς.
Αξιοσημείωτο τέλος είναι, σύμφωνα με τα ευρήματα, πως τα αδέρφια που λαμβάνουν λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση από τους γονείς τείνουν να έχουν χειρότερη ψυχική υγεία και πιο τεταμένες οικογενειακές σχέσεις.
«Οι περισσότεροι γονείς πιθανότατα συνδέονται πιο εύκολα με ένα παιδί σε σχέση με ένα άλλο, είτε αυτό οφείλεται στην προσωπικότητα, τη σειρά γέννησης, το φύλο ή άλλα πράγματα όπως τα κοινά ενδιαφέροντα. Παρακολουθήστε αυτά τα μοτίβα και δώστε προσοχή στο πώς αντιδρούν τα παιδιά σας σε πράγματα που θα μπορούσαν να εκληφθούν ως ευνοιοκρατία. Όταν οι γονείς έχουν επίγνωση όσων συμβαίνουν, μπορούν να κάνουν μικρές προσαρμογές που ωφελούν όλους» εξηγεί ο Δρ. Jensen.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ευρήματα αναδεικνύουν τις οικογενειακές δυναμικές που συχνά γίνονται αισθητές από τα μέλη της οικογένειας, όμως σπάνια συζητούνται. Η ευνοιοκρατία των γονέων απέναντι σε ένα από τα παιδιά τους, είτε είναι σκόπιμη είτε είναι ακούσια, μπορεί να διαμορφώσει καθοριστικά τις αδελφικές σχέσεις και την ατομική ευημερία.
Αναγνωρίζοντας αυτά τα δυσδιάκριτα σημάδια και αναθεωρώντας τη στάση τους, οι γονείς μπορούν να προωθήσουν ισχυρότερους οικογενειακούς δεσμούς με τα παιδιά τους – αλλά και ανάμεσα στα αδέλφια – με πιο ουσιαστικούς τρόπους.
Πηγή: Psychological Bulletin, Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA)
