Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Ο καρκίνος αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από ασθένεια στα παιδιά. Η επιβίωση δεν εξαρτάται μόνο από τη χειρουργική επέμβαση, την χημειοθεραπεία και την ακτινοβολία αλλά και από τις συστηματικές ανοσολογικές αποκρίσεις. Οι παράγοντες που επηρεάζουν αυτές τις ανοσολογικές αποκρίσεις σε παιδιά διαφορετικών ηλικιών και τύπων όγκων παραμένουν άγνωστοι. Οι νέες ανοσοθεραπείες μπορούν να ενισχύσουν τις αντικαρκινικές ανοσοαποκρίσεις, αλλά λίγα παιδιά έχουν ωφεληθεί από αυτές, καθώς απουσιάζουν σημαντικοί δείκτες αποτελεσματικών αποκρίσεων.
Βασικός στόχος του ανοσοποιητικού συστήματος είναι η προστασία του σώματός από εισβολείς, όπως βακτήρια, ιοί, μύκητες και καρκινικά κύτταρα. Η ανοσοθεραπεία είναι ένας τύπος θεραπείας του καρκίνου που ενισχύει τη φυσική άμυνα του οργανισμού για την καταπολέμηση των καρκινικών κυττάρων.
Ενώ η χημειοθεραπεία ή άλλες στοχεύουσες θεραπείες επηρεάζουν άμεσα τόσο την ανάπτυξη όσο και τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων, τα ανοσο-ογκολογικά φάρμακα αξιοποιούν τη φυσική ανοσιακή απόκριση του οργανισμού έναντι των καρκινικών κυττάρων, για να επιτεθούν και εν τέλει να καταστρέψουν τον όγκο.
Ερευνητές του Ινστιτούτου Karolinska και του Παιδιατρικού Νοσοκομείου Astrid Lindgren στη Σουηδία εντόπισαν τους μηχανισμούς με τους οποίους αντιδρά το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών σε διάφορα είδη καρκίνου ανάλογα με την ηλικία τους. Η μελέτη αποκαλύπτει σημαντικές διαφορές μεταξύ της ανοσολογικής απόκρισης παιδιών και ενηλίκων και ανοίγει το δρόμο σε νέες προσαρμοσμένες θεραπείες για παιδιά με καρκίνο.
Οι διαφορές της ανοσολογικής απόκρισης μεταξύ παιδιών και ενηλίκων
Στην μελέτη συμμετείχαν 191 παιδιά ηλικίας 0 έως 18 ετών που είχαν διαγνωστεί με διαφορετικούς τύπους συμπαγών όγκων στο Παιδιατρικό Νοσοκομείο Astrid Lindgren μεταξύ 2018 και 2024. Οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα ιστού όγκου και αίματος για να προσδιορίσουν τις γενετικές μεταλλάξεις στους όγκους και να εξακριβώσουν ποια γονίδια είναι ενεργά στο ανοσοποιητικό σύστημα και ποια όχι.
«Η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος είναι ζωτικής σημασίας για την ικανότητά μας να καταπολεμούμε τον καρκίνο, αλλά διαφέρει μεταξύ παιδιών και ενηλίκων. Αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε σωστά τον παιδικό καρκίνο, πρέπει να μάθουμε πώς ενεργοποιείται και πως ρυθμίζεται το ανοσοποιητικό σύστημα σε παιδιά με καρκίνο και ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τις ανοσολογικές τους αποκρίσεις» εξηγεί ο Δρ. Petter Brodin, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και καθηγητής Παιδιατρικής Ανοσολογίας στο Τμήμα Γυναικείας και Παιδικής Υγείας του Ινστιτούτου Karolinska.
Τα ευρήματα της μελέτης έδειξαν ότι το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών και των ενηλίκων δεν αντιδρά το ίδιο στον καρκίνο και ότι διαφορετικοί όγκοι ενεργοποιούν την ανοσολογική απόκριση σε διαφορετικούς βαθμούς. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, οι όγκοι των παιδιών είναι γενικά λιγότερο φλεγμονώδεις και έχουν λιγότερες μεταλλάξεις, πράγμα που σημαίνει ότι πιθανότατα φαίνονται λιγότερο “ξένοι” στο ανοσοποιητικό σύστημα, με συνέπεια το ανοσοποιητικό σύστημα να μην επιτίθεται στους όγκους τόσο δυνατά.
«Οι μεγάλες ατομικές παραλλαγές υπογραμμίζουν τη σημασία της ιατρικής ακριβείας, δηλαδή την προσαρμογή της θεραπείας σε μεμονωμένους ασθενείς. Η μελέτη μας δείχνει πώς αυτό μπορεί να γίνει στην πράξη. Χαρακτηρίζοντας το ανοσοποιητικό σύστημα, εισάγουμε μια εντελώς νέα διάσταση που θα είναι καθοριστική για τη διαμόρφωση του μέλλοντος της θεραπείας του καρκίνου στην παιδική ηλικία» λέει ο Δρ. Petter Brodin.
Η ανοσοθεραπεία δεν είναι πάντα κατάλληλη για τα παιδιά με καρκίνο
Τα ευρήματα μπορεί να εξηγήσουν γιατί τα παιδιά δεν επωφελούνται από ανοσοθεραπευτικές θεραπείες, όπως είναι οι αναστολείς σημείων ελέγχου, ένας τύπος βιολογικής θεραπείας που κάνει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος πιο αποτελεσματικά ενάντια στον όγκο, μπλοκάροντας τις πρωτεΐνες που τα αποδεσμεύουν.
«Αυτό απαιτεί την ενεργοποίηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού έναντι του όγκου», εξηγεί ο Δρ. Brodin. «Η μελέτη δείχνει ότι τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος του παιδιού συχνά,στα αρχικά στάδια, δεν ενεργοποιούνται ενάντια στον όγκο, πράγμα που σημαίνει ότι οι αναστολείς των σημείων ελέγχου δεν θα λειτουργήσουν. Τα παιδιά πιθανότατα χρειάζονται διαφορετικούς τύπους ανοσοθεραπειών που επικεντρώνονται περισσότερο στην ενεργοποίηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού για να επιτεθούν στα καρκινικά κύτταρα από την αρχή».
Aνάπτυξη ανοσοθεραπειών ακριβείας για παιδιά με καρκίνο
Έχοντας παρακολουθήσει την ανοσολογική απόκριση με την πάροδο του χρόνου και κατά τη διάρκεια της θεραπείας σε ορισμένα από τα παιδιά, οι ερευνητές μπόρεσαν να μετρήσουν τις αλλαγές στον πληθυσμό των φονικών Τ κυττάρων, δηλαδή των κυττάρων των οποίων η αποστολή είναι να σκοτώσουν τον όγκο.
«Αυτό είναι κάτι που θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε κλινικά σήμερα για να κρίνουμε το θεραπευτικό αποτέλεσμα και να προσαρμόσουμε τη θεραπεία σε κάθε παιδικό ασθενή ξεχωριστά. Τώρα θα έχουμε τη δυνατότητα να το δοκιμάζουμε σε μεγαλύτερη κλίμακα, καθώς πιστεύουμε ότι μπορεί να είναι ένα χρήσιμο συμπλήρωμα στις γενετικές αναλύσεις όγκων που ήδη γίνονται στη συνήθη φροντίδα των παιδιών με καρκίνο», λέει ο Δρ. Brodin.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η βελτιωμένη ανάλυση που προσφέρει η ανοσοπαρακολούθηση σε επίπεδο συστήματος των αντικαρκινικών ανοσολογικών αποκρίσεων παρέχει μεγάλες δυνατότητες για εξατομικευμένη ιατρική στην παιδιατρική ογκολογία.
Τα ευρήματα της μελέτης θα αποτελέσουν ένα χρήσιμο εργαλείο για ερευνητές που αναπτύσσουν νέες ανοσοθεραπείες για παιδιατρικούς ασθενείς με καρκίνο, με διαφορετικούς τύπους όγκων, οι οποίοι εμφανίζονται σε διαφορετικές ηλικίες της παιδικής ηλικίας. Σημαντικά θα είναι επίσης τα οφέλη και για τους κλινικούς ιατρούς που προσπαθούν να βελτιστοποιήσουν τα πρωτόκολλα θεραπείας με μειωμένη τοξικότητα και λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την μακροπρόθεσμη ποιότητα ζωής μεταξύ των επιζώντων του παιδικού καρκίνου.
Πηγή: Ινστιτούτο Karolinska, Cell
