Η Ένωση Γενικών Χειρουργών των ΗΠΑ (Surgeon General of the United States) δήλωσε, πρόσφατα, ότι όλα τα αλκοολούχα ποτά -μπύρα, κρασί ή οινοπνευματώδη- πρέπει να φέρουν ετικέτα που προειδοποιεί ότι η κατανάλωσή τους αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου.
Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Η σύνδεση μεταξύ της χρήσης αλκοόλ και του καρκίνου έχει αναγνωριστεί τουλάχιστον από το 1987, όταν ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο κατέταξε για πρώτη φορά το αλκοόλ ως καρκινογόνο για τον άνθρωπο.
Τα στοιχεία για αυτή τη σχέση από μελέτες σε ανθρώπους και ζώα έχουν ενισχυθεί από τότε, σύμφωνα με την έκθεση του Surgeon General, η οποία δείχνει ότι οι κίνδυνοι αυξάνονται μέτρια μαζί με την κατανάλωση.
Συγκεκριμένα, η έρευνα για την κατανάλωση αλκοόλ και τον καρκίνο δείχνει τα εξής:
Διατροφικές οδηγίες για την κατανάλωση αλκοόλ
Οι διατροφικές κατευθυντήριες γραμμές των ΗΠΑ συνιστούν δύο ή λιγότερα ποτά την ημέρα για τους άνδρες και ένα ποτό ή λιγότερο την ημέρα για τις γυναίκες. Για ορισμένους καρκίνους, όπως ο καρκίνος του μαστού, του στόματος και του φάρυγγα, οι κίνδυνοι μπορεί να αρχίσουν να αυξάνονται περίπου ένα ή λιγότερα ποτά την ημέρα, αναφέρει η έκθεση.
Ποιοι καρκίνοι έχουν συνδεθεί με την κατανάλωση αλκοόλ
Η απόδειξη ότι η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο κακοήθειας είναι ισχυρότερη για τους καρκίνους του μαστού, του παχέος εντέρου και του ορθού, του οισοφάγου, του ήπατος, του στόματος, του λαιμού και του λάρυγγα.
Πώς το αλκοόλ προκαλεί καρκίνο
Η έκθεση του Surgeon General τονίζει τέσσερις τρόπους με τους οποίους η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου.
– Βλάβη στο DNA: Το σώμα επεξεργάζεται το αλκοόλ σε ακεταλδεΰδη. Αυτή η χημική ένωση μπορεί να βλάψει το DNA και να εμποδίσει τα κύτταρα να επιδιορθώσουν τη βλάβη, αυξάνοντας την πιθανότητα μεταλλάξεων και ανεξέλεγκτη κυτταρική ανάπτυξη που συμβάλλουν στο σχηματισμό όγκων.
– Οξείδωση και φλεγμονή: Η ακεταλδεΰδη με τη σειρά της μετατρέπεται σε οξική σε μια διαδικασία που περιλαμβάνει οξείδωση, παράγοντας επικίνδυνα ασταθή μόρια που περιέχουν οξυγόνο που καταστρέφουν τα κύτταρα και συμβάλλουν στη φλεγμονή που προκαλεί καρκίνο.
– Αύξηση του κινδύνου από τον καπνό: Οι καρκινογόνες ουσίες από άλλες πηγές, ειδικά τα σωματίδια του καπνού του τσιγάρου, μπορούν να διαλυθούν στο αλκοόλ, διευκολύνοντας την απορρόφησή τους στον οργανισμό.
– Παραγωγή ορμονών: Η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τα επίπεδα ορμονών, συμπεριλαμβανομένων των οιστρογόνων, τα οποία μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών.
Ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού που σχετίζεται με τις ορμόνες επισημαίνεται στην έκθεση. Επιπλέον, στο στόμα και στον οισοφάγο και σε όλο το γαστρεντερικό σωλήνα, το αλκοόλ ερεθίζει και καταστρέφει την προστατευτική επένδυση του βλεννογόνου που κανονικά προστατεύει τα κύτταρα από καρκινογόνες ουσίες, συμπεριλαμβανομένου του καπνού.
Το ήπαρ επεξεργάζεται το αλκοόλ, οδηγώντας σε υψηλές συγκεντρώσεις ακεταλδεΰδης. Η χρόνια φλεγμονή που προκαλείται από το αλκοόλ μπορεί επίσης να οδηγήσει σε κίρρωση, έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρκίνο του ήπατος.
Η φλεγμονή που προκαλείται από το αλκοόλ μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος.
Η ποσότητα κατανάλωσης αλκοόλ επηρεάζει τον κίνδυνο πρόκλησης καρκίνου;
Ο κίνδυνος καρκίνου αυξάνεται με το επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ. Η έκθεση του Surgeon General εκτιμά ότι ο καρκίνος που σχετίζεται με το αλκοόλ θα αναπτυχθεί σε περίπου
· 10 στους 100 άνδρες που καταναλώνουν λιγότερο από ένα ποτό την εβδομάδα,
· 11 στους 100 που καταναλώνουν κατά μέσο όρο ένα ποτό την ημέρα και
· 13 στους 100 που καταναλώνουν δύο ποτά την ημέρα.
Η υψηλότερη κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού στις γυναίκες από περίπου
· 11 περιπτώσεις σε κάθε 100 από αυτές που καταναλώνουν λιγότερο από ένα ποτό την εβδομάδα,
· 13 περιπτώσεις σε κάθε 100 που καταναλώνουν ένα ποτό την ημέρα και
· 15 στις 100 που καταναλώνουν δύο ποτά την ημέρα.
Οι παγκόσμιες αλλαγές στα πρότυπα κατανάλωσης αλκοόλ ανά περιοχή και φύλο – συμπεριλαμβανομένων των αυξήσεων στην κατανάλωση αλκοόλ από τις γυναίκες – μπορεί να ευθύνονται για την αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου που αποδίδονται στο αλκοόλ, σύμφωνα με μια έκθεση του 2021 στο The Lancet Oncology.
Τα στοιχεία είναι ισχυρότερα για τους ρόλους της ακεταλδεΰδης και της φλεγμονής στην αύξηση των κινδύνων καρκίνου, σημειώνει η έκθεση, ενώ η ρύθμιση των ορμονών και το αλκοόλ ως διαλύτης δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητά.
Ο κίνδυνος κάθε ατόμου να αναπτύξει καρκίνο, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων που σχετίζονται με το αλκοόλ, καθορίζεται από μια σύνθετη αλληλεπίδραση βιολογικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραγόντων.
Υπάρχουν οφέλη του αλκοόλ για την υγεία;
Μια έκθεση του Ιανουαρίου 2025, από τις Εθνικές Ακαδημίες Επιστημών, Μηχανικής και Ιατρικής (National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine) των ΗΠΑ, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται με χαμηλότερο ποσοστό θανάτων από οποιαδήποτε αιτία σε σύγκριση με τη μη κατανάλωση. Ενώ βρήκε συνδέσμους μεταξύ αλκοόλ και καρκίνου, βρήκε επίσης στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η κατανάλωση μέτριων ποσοτήτων αλκοόλ σχετίζεται με χαμηλότερους κινδύνους για μη θανατηφόρα καρδιακά επεισόδια, μη θανατηφόρα εγκεφαλικά και θανάτους από καρδιακές παθήσεις.