Στην Πανελλήνια έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των έφηβων μαθητών συμμετείχαν 6.250 μαθητές από 428 σχολεία της χώρας.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Οικογένειας, στις 15 Μαΐου, το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής – ΕΠΙΨΥ δημοσιοποιεί σχετικά ευρήματα της πιο πρόσφατης (2022) Πανελλήνιας έρευνας για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των έφηβων- μαθητών (Έρευνα HBSC/WHO).
Η έρευνα διενεργήθηκε την περίοδο Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2022 σε πανελλήνιο
αντιπροσωπευτικό δείγμα 6.250 μαθητών ΣΤ’ Δημοτικού, Β’ Γυμνασίου και Α’ Λυκείου, από 428 σχολεία της χώρας.
Τα κύρια ευρήματα της έρευνας
Η εφηβεία αποτελεί την περίοδο κατά την οποία τα παιδιά τείνουν να γίνονται ολοένα και πιο ανεξάρτητα από τους γονείς τους. Ωστόσο, το οικογενειακό περιβάλλον εξακολουθεί να αποτελεί το πρωταρχικό πλαίσιο για την υγιή τους ανάπτυξη και κοινωνικοποίηση.
Το 2022, πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 6.250 μαθητών/ριών 11, 13 και 15 ετών συμμετείχαν στη σχολική έρευνα του ΕΠΙΨΥ με τίτλο «Πανελλήνια έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των έφηβων μαθητών». Οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν -μεταξύ άλλων- για το πόσο εύκολο ή δύσκολο τούς είναι να επικοινωνήσουν με τους γονείς τους, την υποστήριξη που αισθάνονται ότι λαμβάνουν από την οικογένειά τους, την επίβλεψη που οι γονείς τους τούς ασκούν και τις δραστηριότητες που κάνουν με την οικογένειά τους. Επιπλέον, απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με την επίδραση που η πανδημία του COVID-19 είχε στις σχέσεις τους με την οικογένεια.
Τα κύρια ευρήματα:
- Για περισσότερα από τα 4/5 (83,7%) των εφήβων στην Ελλάδα είναι εύκολο να μιλήσουν με τη μητέρα τους για θέματα που τους απασχολούν και για τα 2/3 (67,8%) είναι εύκολο να μιλήσουν με τον πατέρα. Για έναν στους 7 (14,0%) δεν είναι, ωστόσο, εύκολο να μιλήσει με κανέναν γονιό.
- Σχεδόν τα 3/4 (73,1%) των εφήβων νιώθουν ότι έχουν την υποστήριξη των γονιών τους—σε υψηλότερο ποσοστό τα αγόρια συγκριτικά με τα κορίτσια και οι 11χρονοι συγκριτικά με τους 13- ή τους 15χρονους. Ωστόσο, το ποσοστό των εφήβων που έχουν την υποστήριξη των γονιών είναι σήμερα (2022) χαμηλότερο από ό,τι ήταν πριν από μια 8ετία (80,2% το 2014).
- Για σχεδόν τα 2/3 (63,7%) των εφήβων φαίνεται να υπάρχει επαρκής γονεϊκή επίβλεψη. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί σημαντικά την τελευταία 8ετία (ήταν 86,0% το 2014).
- Μόνο για το 44,5% φαίνεται ότι οι γονείς γνωρίζουν καλά για το πού συνδέονται και το τι οι έφηβοι κάνουν όταν είναι στο διαδίκτυο, με το ποσοστό αυτό να είναι σήμερα σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με μία 4ετία πριν (53,5% το 2018).
- Οι δραστηριότητες που η πλειονότητα των εφήβων κάνουν συχνότερα μαζί με την οικογένεια τους είναι να τρώνε μαζί (74,1%), να συζητούν (67,1%) και να παρακολουθούν τηλεόραση και ταινίες (45,6%). Την τελευταία 12ετία, αν και έχει αυξηθεί το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν ότι συζητούν και πηγαίνουν για περπάτημα καθημερινά με την οικογένεια, έχει μειωθεί σημαντικά το ποσοστό εκείνων που αναφέρουν ότι τρώνε καθημερινά με την οικογένειά τους.
- Περίπου τα 2/5 των εφήβων θεωρεί ότι η πανδημία του COVID-19 (συμπεριλαμβανομένων των μέτρων για τον περιορισμό της) είχε είτε ουδέτερη (43,2%) είτε θετική (39,7%) επίδραση στις σχέσεις τους με την οικογένεια. Ωστόσο, ένας στους 6 (17,0%) αναφέρει ότι η επίδραση ήταν αρνητική.
- Οι έφηβοι από οικογένειες χαμηλότερου οικονομικού επιπέδου αναφέρουν σε χαμηλότερο ποσοστό ότι νιώθουν υποστήριξη από την οικογένεια, ότι έχουν εύκολη επικοινωνία με τον πατέρα (αν και δεν ισχύει το ίδιο για την επικοινωνία με τη μητέρα), και ότι κάνουν συχνά δραστηριότητες μαζί με την οικογένειά τους.
- Οι έφηβοι για τους οποίους είναι εύκολο να μιλήσουν με τους γονείς τους και εκείνοι που αισθάνονται ότι λαμβάνουν υποστήριξη από την οικογένειά τους εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα αυτεπάρκειας και χαμηλότερο κίνδυνο για εκδήλωση συμπτωμάτων κατάθλιψης.
Η Πανελλήνια έρευνα του ΕΠΙΨΥ επιβεβαιώνει τη σημασία των θετικών οικογενειακών σχέσεων στην ψυχική υγεία των εφήβων καθώς από τις αναλύσεις διαφαίνεται ότι οι έφηβοι που αναφέρουν ότι τούς είναι εύκολο το να μιλήσουν στους γονείς τους για θέματα που τους απασχολούν, αλλά και εκείνοι που αισθάνονται ότι λαμβάνουν υποστήριξη από την οικογένεια εμφανίζουν σε υψηλότερο ποσοστό αυτεπάρκεια και βρίσκονται σε μικρότερο κίνδυνο για εκδήλωση συμπτωμάτων κατάθλιψης.
Ωστόσο, αν και η πλειονότητα των εφήβων στην Ελλάδα μεγαλώνουν σε οικογενειακά περιβάλλοντα που φαίνεται να προάγουν την επικοινωνία και τη συναισθηματική στήριξη, για ένα σημαντικό υποσύνολο η οικογενεια αποτελεί δυνάμει πλαίσιο ανάπτυξης αρνητικών ψυχολογικών καταστάσεων και υιοθέτησης συμπεριφορών υψηλού, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτραπούν μέσω της έγκαιρης ανίχνευσης και ενδεδειγμένων παρεμβάσεων σε επίπεδο οικογένειας, σχολείου και κοινότητας.
Αναλυτικά, τα αποτελέσματα της έρευνας εδώ: ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Η κατάσταση σήμερα (2022) και διαχρονικά
