Πώς λειτουργούν η βιοτράπεζα και η μονάδα κλινικών μελετών
Της Τάνιας Η. Μαντουβάλου
Για τον κρίσιμο ρόλο της μονάδας κλινικών μελετών που δημιουργήθηκε το Μάιο του 2023, και της βιοτράπεζας που αναπτύχθηκε ένα χρόνο νωρίτερα στο Γενικό Αντικαρκινικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας», το πρώτο Νοσοκομείο της Ελλάδας που αναβαθμίζεται σε Ολοκληρωμένο Κέντρο Καρκίνου, μιλά στο DailyPharmaNews η Πρόεδρος Δ.Σ./Διοικήτρια, Όλγα Μπαλαούρα.
Το Νοσοκομείο, αναφέρει η διοικήτρια, ιδρύθηκε το 1935 και αποτελεί το πρώτο νοσηλευτικό Ίδρυμα στην Ελλάδα που λειτουργεί αποκλειστικά για τη θεραπεία του καρκίνου. «Από το 1970, στο Νοσοκομείο λειτουργεί το Κέντρο Ογκολογικών Ερευνών «Γεώργιος Παπανικολάου» που στη σύγχρονή του μορφή είναι αφιερωμένο στην ανοσολογία του καρκίνου και την έρευνα ανοσοθεραπείας με τμήματα βιοτράπεζας και μεταφραστικής έρευνας. Η βιοτράπεζα η οποία αποτελεί βασικό πυλώνα του Ολοκληρωμένου Κέντρου Καρκίνου, αναπτύχθηκε το 2022 με κύριο στόχο την συλλογή, καταγραφή, επεξεργασία και αποθήκευση βιο-υλικού από ασθενείς με ποικίλους τύπους καρκίνου και σε διαφορετικά στάδια της νόσου».
Πάνω από 500 δείγματα ογκολογικών ασθενών στη βιοτράπεζα που συμμετέχει σε διεθνή χρηματοδοτικά προγράμματα
Όπως μας εξηγεί η κ. Μπαλαούρα, η βιοτράπεζα σήμερα έχει καταψύξει πάνω από 500 δείγματα ογκολογικών ασθενών και συμμετέχει σε εθνικά και διεθνή χρηματοδοτικά προγράμματα. «Έχουν αποθηκευτεί ποιοτικά δείγματα, τα οποία είναι καλά τεκμηριωμένα και τυποποιημένα. Με αυτόν το τρόπο διασφαλίζεται ότι οι αναλύσεις που πραγματοποιούνται είναι αξιόπιστες και αντιπροσωπευτικές της πραγματικότητας. Επίσης, μέσω των ποιοτικών αυτών δειγμάτων οι δείκτες που παράγονται μπορούν να συσχετιστούν με κλινικές και δημογραφικές πληροφορίες των ασθενών, όπως η ηλικία, το φύλο, το στάδιο του καρκίνου κ.λπ., προσφέροντας έτσι πλούσιο υλικό για αναλύσεις και επιδημιολογικές διερευνήσεις». Ο απώτερος επιστημονικός σκοπός είναι η ανακάλυψη βιοδεικτών πρόγνωσης και πρόβλεψης που θα αποτελέσουν την βάση για την βελτιστοποίηση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων στα πλαίσια της ογκολογίας ακριβείας που βασίζεται σε εξατομικευμένες θεραπείες, τονίζει η κ. Μπαλαούρα, για να επισημάνει στη συνέχεια ότι το λογισμικό που διαθέτει η Βιοτράπεζα επιτρέπει τη συλλογή μεγάλου όγκου δεδομένων από διαφορετικές πηγές (βάσεις δεδομένων), η οποία μπορεί να οδηγήσει στην ανακάλυψη νέων βιοδεικτών. «Τα οφέλη που προκύπτουν από τη συστηματική έρευνα δημιουργούν ένα πλούσιο και γόνιμο ερευνητικό περιβάλλον για την βελτίωση της ποιότητας φροντίδας προς όφελος των ογκολογικών ασθενών και της επιστήμη».
Η μονάδα κλινικών μελετών πόλος καινοτομίας στην υγεία, τα φάρμακα και τη βιοτεχνολογία
Στο πλαίσιο αυτό, όπως αναφέρει η κ. Μπαλαούρα, τον Μάιο του 2023 αναπτύχθηκε στο Νοσοκομείο Μονάδα Κλινικών Μελετών, με στόχο την υποβοήθηση των ερευνητικών ομάδων στον διοικητικό συντονισμό, ώστε να διασφαλιστεί η ορθή διαχείριση καθώς και η επιτήρηση των μελετών. «Οι βασικές απαιτήσεις που οφείλει να εφαρμόζει η Μονάδα Διαχείρισης Κλινικών Μελετών είναι: α) το ετήσιο σχέδιο δράσης για κάθε δραστηριότητα της μονάδας, β) η πολιτική προώθησης των κλινικών μελετών η οποία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων πληροφορίες σχετικά με τη διαθεσιμότητα των κλινικών μελετών στο Νοσοκομείο, γ) το μητρώο κλινικών μελετών, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών που εντάχθηκαν στην μελέτη και δ) την ετήσια έκθεση πεπραγμένων η οποία θα δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Νοσοκομείου.
Η Μονάδα φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως πόλος για την καινοτομία στους νευραλγικούς τομείς της υγείας, των φαρμάκων και της βιοτεχνολογίας. Η αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων εκφράζεται με την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ογκολογικών ασθενών και των ατόμων του περιβάλλοντός τους, τον εκσυγχρονισμό των παρεχόμενων υπηρεσιών του Νοσοκομείου με ταχύτερη διάγνωση και καταλληλότερη επιλογή θεραπείας, τον σχεδιασμό αποδοτικότερων διαδικασιών που θα καλύπτουν τις ανάγκες των ογκολογικών ασθενών και των επαγγελματιών υγείας, τη βέλτιστη διαχείριση των πόρων, τον περιορισμό του κόστους των υγειονομικών δαπανών, την ευαισθητοποίηση του κοινωνικού συνόλου, καθώς και τη διάχυση της νέας αποκτώμενης γνώσης, στο σύνολο της ευρύτερης κοινωνίας».
Ο κρίσιμος ρόλος των Ολοκληρωμένων Κέντρων Καρκίνου εν μέσω συνεχόμενης αύξησης του επιπολασμού
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως, με περίπου 9,6 εκατομμύρια θανάτους. Μόνο στην Ευρώπη κάθε χρόνο γίνονται 3,5 εκατομμύρια νέες διαγνώσεις, από τις οποίες 4-10 είναι αντιμετωπίσιμες. Αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα για την ταχεία διάγνωση, μέχρι το 2035, οι νέες περιπτώσεις θα έχουν αυξηθεί κατά 25%, υπογραμμίζει η διοικήτρια του Αγίου Σάββα και εξηγεί γιατί η φροντίδα του καρκίνου γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκη. «Η εισροή νέων θεραπειών όπως mRNA Εμβόλια, στοχευμένη θεραπεία, βιολογικές, κυτταρικές και γονιδιακές θεραπείες, η ανάγκη για προηγμένα συστήματα υποστήριξης όπως η ακτινολογία και η ακτινοθεραπεία καθώς και η απαίτηση για ολοκληρωμένη διεπιστημονική παροχή περίθαλψης, έχουν συμβάλει στην προοδευτική αύξηση του κόστους περίθαλψης του συστήματος υγείας για τον καρκίνο τόσο των άμεσων δαπανών που σχετίζονται με την υποδομή και την παροχή φροντίδας υγείας όσο και του έμμεσου κόστους που αφορά στην απώλεια της παραγωγικότητας του ατόμου που νοσεί.
Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο χαράσσει μια νέα προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία, έχοντας αναγνωρίσει την κρισιμότητα της όσο το δυνατόν καλύτερης αντιμετώπισης του καρκίνου καθώς και τη συνεχόμενη αύξηση του επιπολασμού υιοθετεί μια ολιστική αντιμετώπιση της νόσου, από την πρόληψη έως την ποιότητα ζωής των ογκολογικών ασθενών. Τη ραχοκοκαλιά του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Δράσης για τον Καρκίνο αποτελούν τα Ολοκληρωμένα Κέντρα Καρκίνου τα οποία είναι επιφορτισμένα με την ανάπτυξη καινοτόμων προσεγγίσεων για την πρόληψη, τη έγκαιρη ανίχνευση, τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της κλινικής έρευνας, της παροχής υψηλής ποιότητας φροντίδας υγείας των ογκολογικών ασθενών, της κατάρτισης νέων επιστημόνων υγείας και της προσέγγισης και εκπαίδευσης της κοινότητας».
