Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο
H διαταραχή πανικού είναι μια από τις πιο συχνές αγχώδεις διαταραχές. Eκδηλώνεται αιφνίδια, απρόβλεπτα και ανεξέλεγκτα, με επαναλαμβανόμενα επεισόδια έντονου φόβου–τις λεγόμενες κρίσεις πανικού– κάτω από συνθήκες που δεν τον δικαιολογούν. Είναι τρομακτική και πολύ οδυνηρή εμπειρία και συχνά προκαλεί έντονη ανησυχία μήπως ξαναπαρουσιαστεί.
Η μέση ηλικία έναρξης της δια-ταραχής στις ΗΠΑ είναι τα είκοσι με είκοσι τέσσερα χρόνια, ενώ φαίνεται πως παίζει ρόλο η και ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού αγχωδών διαταραχών.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Σύμφωνα με το DSM-5, η διαταραχή πανικού χαρακτηρίζεται:
Α. Από συχνές και ενίοτε απροσδόκητες προσβολές πανικού. Η προσβολή πανικού είναι ένα απότομο ξέσπασμα έντονου φόβου ή έντονης δυσφορίας που κορυφώνεται μέσα σε λίγα λεπτά. Κατά τη διάρκειά της εμφανίζονται τουλάχιστον τέσσερα από τα εξής συμπτώματα:
Σωματικά συμπτώματα:
ταχυπαλμία ñ εφίδρωση
έντονος τρόμος ñ δύσπνοια
αίσθημα πνιγμού
πόνος ή δυσφορία στο στήθος
ναυτία ή στομαχική δυσφορία ñ ζαλάδα, αστάθεια, λιποθυμία ñ ρίγος ή έξαψη.
Ψυχικά συμπτώματα:
αποπραγματοποίηση, δηλαδή αίσθημα ότι μας συμβαίνει κάτι εξωπραγματικό, ή αποπροσωποποίηση, δηλαδή αίσθημα απόσπασης από τον εαυτό μας
φόβος απώλειας ελέγχου
φόβος ότι το άτομο τρελαίνεται
φόβος θανάτου.
Β. Τουλάχιστον σε μία από τις περιπτώσεις προσβολής πανικού, το άτομο επί έναν μήνα ή και περισσότερο βιώνει έντονη ανησυχία, φόβο ή άγχος μήπως του ξανασυμβεί κάτι ανάλογο, ή αγωνία για τις επιπτώσεις της προσβολής (για παράδειγμα ότι θα χάσει τον έλεγχο, θα λιποθυμήσει, θα τρελαθεί κ.λπ.). Αυτό το αναγκάζει να αλλάξει τη συμπεριφορά του, αποφεύγοντας τις συνθήκες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν μία ακόμα κρίση.
Γ. Η ενόχληση δεν αποδίδεται στις φυσιολογικές, αναμενόμενες δράσεις κάποιας ουσίας (ουσία κατάχρησης, φάρμακα) ή σε άλλη σωματική κατάσταση.
Δ. Η διαταραχή δεν εξηγείται καλύτερα με βάση τα συμπτώματα άλλης ψυχικής διαταραχής.
Πώς αλλάζει τη ζωή μας
Αν η διαταραχή πανικού μείνει αδιάγνωστη και χωρίς θεραπεία, μπορεί να παγιωθεί επηρεάζοντας σημαντικά κάθε τομέα της ζωής μας (εργασία, προσωπικές σχέσεις, κοινωνική ζωή κ.λπ.)
Ένα άτομο με διαταραχή πανικού είναι πιθανό να εμφανίσει χαμηλή αυτοεκτίμηση και τάση απομόνωσης ενώ μπορεί να αποφεύγει τις συνθήκες (μέρη κ.λπ.) στις οποίες εκδηλώθηκε η κρίση. Σταδιακά αυτή η συμπεριφορά επεκτείνεται υπό τον φόβο μιας νέας εισβολής πανικού (μπορεί π.χ. να αρχίσει να μην πηγαίνει σε μέρη όπου μπορεί μεν να μην έχει πάθει κρίση πανικού, αλλά να φοβάται πως, αν πάθει, δεν θα υπάρχει κανείς για να το βοηθήσει, π.χ. σε ασανσέρ). Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι το άτομο θα φοβάται να βγαίνει από το σπίτι (αγοραφοβία) και ίσως να εκδηλώσει κατάθλιψη ή ακόμα και αυτοκτονικό ιδεασμό. Επίσης, κάποιοι, στην προσπάθειά τους να μειώσουν το άγχος τους, μπορεί να καταφύγουν στη χρήση ουσιών και αλκοόλ.
Υπάρχει λύση!
Η επίσκεψη στον ψυχολόγο ;ή τον ψυχίατρο είναι απολύτως απαραίτητη προκειμένου να διαγνωστεί έγκυρα η διαταραχή. Όσο νωρίτερα επέμβει ο ειδικός τόσο καλύτερα καθώς οι ψυχολογικές παρεμβάσεις είναι στις περισσότερες περιπτώσεις επιτυχημένες.
Συνήθως επιλέγονται η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία καθώς και η συμβουλευτική που μαθαίνουν στο άτομο να αναπτύσσει εναλλακτικές αντιδράσεις στο ερέθισμα που το πανικοβάλλει. Σε κάποιες περιπτώσεις, και έπειτα από προσεκτική αξιολόγηση, ίσως συστηθεί και η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.
Σκεφτείτε ότι…
Με την κατάλληλη βοήθεια το πρόβλημα θα ξεπεραστεί.
Όσο και αν οι κρίσεις πανικού σας τρομοκρατούν, δεν απειλούν τη ζωή σας.
