Η πλήρης αποκατάσταση μετά από τη χειρουργική επέμβαση στη μέση και η επιστροφή στην καθημερινές δραστηριότητες εξαρτάται κυρίως από το είδος της επέμβασης. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Παντελής Σταυρινού MD, PhD, PD, Νευροχειρουργός Εγκεφάλου & Σπονδυλικής Στήλης, ανεξάρτητα από τον τύπο της χειρουργικής επέμβασης, υπάρχουν μερικοί γενικοί κανόνες και συμβουλές οι οποίες μπορούν να μας βοηθήσουν να επανέλθουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα σ’ αυτό που ονομάζουμε «φυσιολογική κατάσταση».
Οι πρώτες μέρες μετά το χειρουργείο είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Οι περισσότεροι ασθενείς πηγαίνουν σπίτι τους τη 2η μέρα. Θα σηκωθείτε να περπατήσετε εντός 24 ωρών, συνήθως με τη βοήθεια και καθοδήγηση ενός φυσικοθεραπευτή. Θα σας δοθούν αναλυτικές οδηγίες για το τι πρέπει να κάνετε και πως πρέπει να συμπεριφέρεστε. Τις πρώτες 2-3 ημέρες ίσως χρειαστεί να παίρνετε απλά παυσίπονα και συνήθως μετά την 3η μέρα οι περισσότεροι ασθενείς περιορίζουν σημαντικά τα φάρμακα ή τα διακόπτουν τελείως.
Το τραύμα, ειδικά με τις σύγχρονες ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, είναι μια πολύ μικρή τομή και δε χρειάζεται σχεδόν καθόλου περιποίηση. Αφαίρεση ραμμάτων στις περισσότερες περιπτώσεις δε χρειάζεται γιατί εφαρμόζουμε ενδοδερμική (πλαστική) ραφή.
Ο ασθενής πρέπει να αισθάνεται ότι το χειρουργείο τους έδωσε πίσω την ποιότητα ζωής του και όχι ότι τον περιορίζει να κάνει όλα εκείνα τα πράγματα τα οποία απολάμβανε ως τώρα. Ωστόσο, κατά την ανάρρωση είναι σημαντικό να ακολουθείτε ορισμένους βασικούς κανόνες;
–Τις πρώτες μέρες μετά το χειρουργείο θα πρέπει να αποφεύγετε τη στροφή της μέσης ή να σηκώνετε βάρη. Η άθληση στη φάση αυτή δεν επιτρέπεται. Τον πρώτο καιρό μετά το χειρουργείο, η καλύτερη άσκηση είναι το περπάτημα. Ενθαρρύνουμε τους ασθενείς να περπατούν, αρχικά μικρές αποστάσεις και στη συνέχεια όλο και περισσότερο. Σημαντική είναι η συχνή εναλλαγή των θέσεων (ξαπλωμένος, καθιστός, όρθιος, περπάτημα κ.ο.κ).
-Το μπάνιο επιτρέπεται συνήθως μετά τις 48 ώρες, αρκεί το τραύμα να παραμένει στεγνό (υπάρχουν ειδικά αδιάβροχα αυτοκόλλητα) ή να στεγνώνει αμέσως. Μικροενοχλήσεις και φαγούρα στην περιοχή της τομής είναι συνήθη και δε πρέπει να ανησυχούν.
-Μπορείτε να ξεκινήσετε την οδήγηση μετά την 1η-2η εβδομάδα και αρχικά για μικρής διάρκειας αποστάσεις δηλαδή όχι πάνω από 20-30 λεπτά.
-Συνήθως μπορείτε να επιστρέψετε στην εργασία σας μετά από 4 εβδομάδες. Αν η δουλειά σας απαιτεί να σηκώνετε βάρη ή είναι γενικά ιδιαίτερα κουραστική (πχ. πολλές ώρες ορθοστασία ή καθιστός χωρίς τη δυνατότητα εναλλαγής θέσεων) τότε ίσως είναι καλύτερα να περιμένετε λίγο περισσότερο. Όπως και να έχει, το πόσο γρήγορα θα μπορέσει ένας ασθενής να επιστρέψει εξαρτάται απ’ τον ίδιο, την επέμβαση που έκανε και το είδος της εργασίας.
-Μικρές ενοχλήσεις στην περιοχή της τομής ή στη μέση ή ακόμα και στο πόδι όπως πόνος, μουδιάσματα κλπ. είναι απολύτως φυσιολογικά τους πρώτους 3 μήνες μετά την επέμβαση και αντιμετωπίζονται με απλά παυσίπονα.
-Η φυσικοθεραπεία επιτρέπεται να ξεκινήσει μετά από 4 έως 6 εβδομάδες. Οι στόχοι ενός προγράμματος φυσικοθεραπείας είναι κατά κύριο λόγο η εκμάθηση της σωστής στάσης σώματος, για παράδειγμα πως σηκωνόμαστε από την ύπτια στην όρθια θέση, η βελτίωση του εύρους κίνησης και της ελαστικότητας της μέσης, η ενδυνάμωση των ραχιαίων και κοιλιακών μυών και η αποφυγή τραυματισμών κατά τη φάση αποκατάστασης.
Πολύ συχνά οι ασθενείς μου με ρωτάνε τι ασκήσεις θα πρέπει να κάνουνε και τι θα πρέπει να προσέξει ο φυσικοθεραπευτής τους. Αυτό που συστήνω στους ασθενείς μου είναι να αφήσουν τον φυσικοθεραπευτή τους να κάνει αυτό που αυτός γνωρίζει καλύτερα. Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι ο ασθενής αποδεσμεύεται από τον ιατρό του. Ιδανικά, ο φυσικοθεραπευτής και ο νευροχειρουργός ενημερώνονται ο ένας από τον άλλο, ιδίως κατά την έναρξη της θεραπείας, αλλά και καθ’ όλη την πορεία της αποκατάστασης.
–Ο ασθενής πρέπει να ακούει το σώμα του. Αυτό σημαίνει να αντιλαμβάνεται τα μηνύματα που του στέλνει το σώμα του κατά την πορεία της αποκατάστασής του. Ο ασθενής θα μπορέσει να κάνει πάλι όλα εκείνα τα πράγματα που απολάμβανε, αρκεί να τα κάνει σταδιακά, βλέποντας πως ανταποκρίνεται το σώμα του σε κάθε βήμα. Αν το σώμα και η μέση ανταποκρίνονται καλά, δηλαδή δεν υπάρχει πόνος, τότε η δραστηριότητα μπορεί σιγά – σιγά να επεκταθεί. Αν υπάρχει πόνος, αυτό σημαίνει ότι ακόμα το σώμα δεν είναι έτοιμο και θα πρέπει «να κατεβάσουμε ταχύτητα» πριν προσπαθήσουμε πάλι.
-Μετά από ένα χειρουργείο στη μέση απαγορεύεται να σηκώνουμε μεγάλα βάρη. Από την άλλη, δεν υπάρχει καμία μελέτη που να μας κατευθύνει πόσα κιλά επιτρέπεται να σηκώνει ο ασθενής. Και λογικό δεν είναι; Ένας σωματώδης γυμνασμένος άντρας δε μπορεί να πάρει τις ίδιες μετεγχειρητικές οδηγίες με μία μικρόσωμη γυναίκα. Είναι λοιπόν σημαντικό να εξατομικεύουμε τις οδηγίες μας, ανάλογα με τον ασθενή. Σε γενικές γραμμές όμως, βάρη τα οποία σηκώνει ο ασθενής εύκολα (για κάποιον είναι ένα πιάτο φαγητό, για κάποιον άλλον ένα ταψί) επιτρέπονται. Και εδώ, ισχύει αυτό που είπαμε παραπάνω: ακούμε το σώμα μας.
–Η μέση μας είναι φτιαγμένη για να σκύβει! Επομένως θα ήταν λάθος να πούμε στον ασθενή ότι από δω και πέρα απαγορεύεται να σκύβει. Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι στην οξεία φάση του πόνου (πχ. σε ένα λουμπάγκο) θα πρέπει να σκύβουμε. Αλλά όταν περάσει η οξεία φάση ή μετά από ένα χειρουργείο, σταδιακά θα πρέπει να ξαναξεκινήσουμε να χρησιμοποιούμε τη μέση μας. Έτσι λοιπόν, για μικροαντικείμενα ή απλές εργασίες επιτρέπεται ή πιο σωστά επιβάλλεται να σκύβουμε.
Μετά από ένα χειρουργείο στη μέση, πως μπορώ να μειώσω την πιθανότητα υποτροπής;
Πρέπει πρώτα απ’ όλα να πούμε ότι σε αρκετές περιπτώσεις, ένας ασθενείς που χρειάστηκε χειρουργείο στη μέση του, είναι πολύ πιθανό να έχει σημαντική εκφύλιση, δηλαδή φθορά της σπονδυλικής του στήλης. Έτσι λοιπόν κανένας δε μπορεί να μας εγγυηθεί ότι δεν θα υπάρχουν προβλήματα στο μέλλον. Παρόλα αυτά, υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορεί να κάνει ένας ασθενής έτσι ώστε να μειώσει την πιθανότητα μελλοντικών υποτροπών και νέων προβλημάτων:
-Βάλτε την άσκηση στη ζωή σας: Αυτό δε σημαίνει να γίνετε αθλητές ή μαραθωνοδρόμοι. Όμως η αλήθεια είναι ότι ένα υγιές μυοσκελετικό σύστημα υποστηρίζει τη σπονδυλική στήλη ώστε να καταπονείται λιγότερο. Η άσκηση θα πρέπει φυσικά να είναι προσαρμοσμένη στην ηλικία και στις δυνατότητες του ασθενούς.
-Ελέγξτε το σωματικό σας βάρος. Το αυξημένο σωματικό βάρος δημιουργεί επιπρόσθετο έργο στην ήδη ταλαιπωρημένη σπονδυλική στήλη και επιταχύνει τη φθορά της.
-Σταματήστε το κάπνισμα καθώς είναι ένας από τους επιβεβαιωμένους επιβαρυντικούς παράγοντες. Ασθενείς που καπνίζουν έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο φθοράς της σπονδυλικής του στήλης.
-Προσπαθήστε να απομακρυνθείτε από δραστηριότητες που καταπονούν τη μέση σας: Αυτό είναι το πιο δύσκολο κομμάτι, γιατί συχνά η δραστηριότητα που καταπονεί τη μέση είναι η εργασία. Είναι δύσκολο για κάποιον ο οποίος δουλεύει σηκώνοντας βάρη ή είναι καθιστός για ώρες σε ένα γραφείο να προστατέψει τη μέση του. Έχω διαπιστώσει ότι οι περισσότεροι ασθενείς μπορούνε –σε συνεννόηση με τον εργοδότη τους- να αλλάξουν κάποια πράγματα, δουλεύοντας πχ. σε πόστα τα οποία είναι λιγότερο επιβαρυντικά. Άτομα τα οποία κάνουν δουλειά γραφείου μπορούν να χρησιμοποιούν ανατομικά έπιπλα ή ακόμα και γραφεία τα οποία επιτρέπουν την εναλλαγή ανάμεσα στην καθιστή και όρθια θέση.
