Ο καρκίνος του ορθού αποτελεί, μαζί με τον καρκίνο του παχέος εντέρου, τον τρίτο πιο συχνό καρκίνο παγκοσμίως, τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες.
Η συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων καρκίνου του ορθού εμφανίζονται μετά την ηλικία των 50 ετών. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο έχει παρατηρηθεί μία αυξημένη τάση στην εμφάνιση του καρκίνου του ορθού και σε ηλικίες μικρότερες των 50 ετών.
Το ορθό αποτελεί το τελικό μέρος του παχέος εντέρου πριν τον πρωκτό. Στον άνδρα, το ορθό βρίσκεται πίσω από την ουροδόχο κύστη, τις σπερματοδόχους και τον προστάτη και στην γυναίκα βρίσκεται πίσω από την ουροδόχο κύστη, την μήτρα και τον κόλπο.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο καρκίνος του ορθού ξεκινάει αρχικά ως μια μικρή καλοήθης και ασυμπτωματική βλάβη στο βλεννογόνο του εντέρου, που ονομάζεται πολύποδας, και στη συνέχεια, σε βάθος χρόνου (10 – 20 χρόνια), αν δεν διαγνωστεί και δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα είναι πιθανόν να εξελιχθεί σε καρκίνο.
Η συγκεκριμένη μορφή καρκίνου έχει υψηλά ποσοστά θνητότητας, γεγονός που καθιστά την έγκαιρη διάγνωση όχι μόνο αναγκαία αλλά και σωτήρια.
Αίτια
Σε μεγάλο ποσοστό ασθενών τα αίτια ανάπτυξης του καρκίνου του ορθού παραμένουν άγνωστα. Ένα βασικό αίτιο εμφάνισης του καρκίνου του ορθού ωστόσο θεωρείται ότι είναι το οικογενειακό ιστορικό. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι άνθρωποι που έχουν έναν ή περισσότερα μέλη της οικογένειας τους με καρκίνο του ορθού – κυρίως συγγενείς πρώτου βαθμού – παρουσιάζουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν τον ίδιο καρκίνο.
Άλλοι παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του ορθού είναι η παρουσία ελκώδους κολίτιδας, η νόσος Crohn, η ανάπτυξη πολύποδων στην περιοχή του ορθού και του παχέως εντέρου καθώς και ανθυγιεινές συνήθειες της καθημερινής ζωής (δίαιτα πλούσια σε λίπη και επεξεργασμένα κρέατα, παχυσαρκία, περιορισμένη άσκηση, κάπνισμα).
Συμπτώματα
Βασικό σύμπτωμα της νόσου αποτελεί η αιμορραγία από το ορθό και η εμφάνιση αίματος στα κόπρανα, συμπτώματα που σε αρκετές περιπτώσεις αποδίδονται λανθασμένα σε αιμορροϊδοπάθεια.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η αιμορραγία από το ορθό δε πρέπει να παραμελείται σε καμία περίπτωση, αντίθετα θα πρέπει να κινητοποιεί τους ασθενείς ώστε να προχωρούν σε περαιτέρω εξετάσεις.
Άλλα συμπτώματα που χρήζουν άμεσης ιατρικής εκτίμησης είναι τα εξής:
- Πόνος στην περιοχή του πρωκτού.
- Αλλαγή στις συνήθειες κένωσης (διάρροια, δυσκοιλιότητα).
- Αίσθημα ατελούς αφόδευσης.
- Τυμπανισμός της κοιλιάς.
- Έντονος κνησμός.
- Έκκριση βλέννης.
- Τοπικός ερεθισμός.
- Αναιμία (χαμηλός αιματοκρίτης και χαμηλός σίδηρος).
- Ανεξήγητη απώλεια βάρους.
- Συνεχιζόμενο αίσθημα κόπωσης
Διάγνωση
Για να διαπιστωθεί εάν κανείς πάσχει από καρκίνο του ορθού απαιτείται συνδυασμός κλινικής εξέτασης (δακτυλική εξέταση του ορθού), κολονοσκόπησης και λήψη βιοψίας.
Επιπλέον, η αξονική τομογραφία αλλά και η μαγνητική μπορούν να δώσουν στον θεράποντα ιατρό μια ικανοποιητική εικόνα για το αν υπάρχει ή όχι ανάπτυξη όγκου στην περιοχή του ορθού. Επίσης η ορθοσιγμοοιδοσκόπηση και το διορθικό υπερηχογράφημα δίνουν τη βάθος του όγκου στην περιοχή του εντέρου.
Θεραπεία
Ο καρκίνος του ορθού έχει καλή πρόγνωση αν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και σωστά, με υψηλά ποσοστά ίασης στα αρχικά στάδια, τα οποία φθάνουν στο 90%.
Το στάδιο του καρκίνου κατά τη διάγνωση είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που καθορίζει και επηρεάζει την επιτυχία της θεραπείας.
Όταν διαπιστωθεί πως ο ασθενής πάσχει από καρκίνο του ορθού, οι γιατροί επιλέγουν να αφαιρέσουν χειρουργικά τον όγκο, με παράλληλη αφαίρεση, εάν κρίνεται αναγκαίο, των λεμφαδένων της περιοχής ώστε να αποτραπεί μια πιθανή περαιτέρω εξάπλωση της νόσου.
Είναι πολύ σημαντικό, κατά την χειρουργική αφαίρεση του όγκου, να οριστεί η απόσταση του όγκου από τον σφιγκτήρα. Με την κατάλληλη χειρουργική τεχνική είναι δυνατή η αύξηση της απόστασης αυτής κατά την διάρκεια της εγχείρησης, ώστε να σωθεί ο σφιγκτήρας και να αποφευχθεί η κολοστομία («παρά φύσιν έδρας»).
Σε αρκετές περιπτώσεις πριν από την χειρουργική επέμβαση, προηγείται χημειοθεραπεία για την συρρίκνωση του όγκου ή μετά το χειρουργείο συστήνεται συμπληρωματική ακτινοθεραπεία ή/και χημειοθεραπεία για την εξάλειψη της πιθανότητας επανεμφάνισης του όγκου.
Πρόληψη
Οι ειδικοί συστήνουν σε υγιείς συστήνουν προσυμπτωματικό έλεγχο για καρκίνο του ορθού από την ηλικία των 45 ετών. Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό τότε ο έλεγχος πρέπει να γίνεται νωρίτερα. Οι εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου είναι κατά κύριο λόγο η κολονοσκόπηση και η δακτυλική εξέταση του ορθού.
Εξίσου σημαντική για την πρόληψη της νόσου είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής. Οι ειδικού συνιστούν διατροφή με περισσότερες ίνες, φρούτα και λαχανικά, ελαχιστοποίηση ή διακοπή του αλκοόλ, διακοπή του καπνίσματος, τακτική σωματική άσκηση και διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους.
