Η σύφιλη είναι μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη βακτηριακή λοίμωξη. Προσβάλλει εξίσου άνδρες και γυναίκες, με συχνότερο ποσοστό εμφάνισης στους άνδρες. Μπορεί να μεταδοθεί επίσης από την μητέρα στο έμβρυο, από την μετάγγιση μολυσμένου αίματος καθώς και από την κοινή χρήση ενέσιμων υλικών που χρησιμοποιούνται από τους τοξικομανείς.
Τα συμπτώματά της ποικίλουν από άτομο σε άτομο και μπορεί να προσβάλλει όλα τα όργανα και τα συστήματα του οργανισμού. Οι γιατροί συνηθίζουν να αποκαλούν την σύφιλη με το ψευδώνυμο «ο μεγάλος μιμητής» καθώς τα συμπτώματα της λοίμωξης συχνά «μιμούνται» τα συμπτώματα άλλων παθήσεων.
Χωρίς θεραπεία, η σύφιλη μπορεί να εξελιχθεί αθόρυβα για δεκαετίες, προκαλώντας στο 40% των προσβεβλημένων ατόμων σοβαρές επιπλοκές όπως, ρήξη μεγάλων αγγείων, νευρολογικές ή ψυχιατρικές διαταραχές, καταστροφή οργάνων, ακόμη και θάνατο.
Οι έγκυες γυναίκες που έχουν μολυνθεί με σύφιλη έχουν αυξημένο κίνδυνο αποβολών, θνησιγένειας ή πρόωρου τοκετού. Επίσης, υπάρχει ο κίνδυνος μετάδοσης της νόσου από την πάσχουσα μητέρα στο έμβρυο, κάτι που μπορεί να είναι απειλητικό για την ζωή του. Τα μωρά που θα γεννηθούν με την νόσο κινδυνεύουν να εκδηλώσουν πυρετό, δυσπλασίες, ίκτερο, επιληπτικές κρίσεις, αναιμία, έλκη, διογκωμένο ήπαρ ή σπλήνα, αναπτυξιακή καθυστέρηση, βλάβες στον εγκέφαλο, στα οστά, στα δόντια, στα αυτιά και στα μάτια.
Η σύφιλη εκθέτει επίσης τους ασθενείς σε αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό HIV μέσω των βλαβών που προκαλούνται από αυτή τη λοίμωξη.
Αίτια
Η σύφιλη προκαλείται από ένα βακτήριο που ονομάζεται Treponema pallidum (ωχρό τρεπόνεμα). Αυτό το βακτήριο μεταδίδεται κατά κύριο λόγο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής χωρίς προστασία με ένα άτομο προσβεβλημένο από σύφιλη στα πρώιμα στάδια της λοίμωξης.
Το βακτήριο εισέρχεται στον οργανισμό κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής μέσα από μικρές πληγές-εκδορές που υπάρχουν στα γεννητικά όργανα, στον πρωκτό, στο στόμα και στους βλεννογόνους. Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι περίπου 3 εβδομάδες.
Οι παράγοντες που μπορεί να ευνοήσουν την μετάδοση της σύφιλης είναι:
- Η σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις
- Ο μεγάλος αριθμός ερωτικών συντρόφων
- Η σεξουαλική επαφή μεταξύ αντρών
- Η μόλυνση με τον ιό HIV
Συμπτώματα
Η νόσος εκδηλώνεται σε τρία στάδια, με βασικότερα συμπτώματα:
- Στο πρώτο στάδιο (πρωτογενής σύφιλη), μέσα σε 2-3 εβδομάδες από την αρχική μόλυνση, παρατηρούνται διογκωμένοι λεμφαδένες και μικρά κόκκινα σπυράκια τα οποία εξελίσσονται σε ανώδυνα συφιλιδικά έλκη. Τα συφιλιδικά έλκη είναι πληγές που εκδηλώνονται στα εξωτερικά γεννητικά όργανα ανδρών και γυναικών, στον κόλπο, στον πρωκτό, στο ορθό, στο στόμα και στα χείλη. Τα έλκη επουλώνονται αυτόματα σε 3-6 εβδομάδες, ανεξάρτητα από το αν γίνει θεραπεία ή όχι. Το προσβεβλημένο άτομο όμως εξακολουθεί να είναι φορέας και να μεταδίδει την νόσο στους σεξουαλικούς του συντρόφους.
- Στο δεύτερο στάδιο (δευτερογενής σύφιλη) που είναι εξαιρετικά μολυσματικό, τα βακτήρια διασπείρονται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος και προκαλούν πυρετό, εξανθήματα, πόνο στις αρθρώσεις και στους μύες, αίσθημα κακουχίας, στίγματα στη γλώσσα, έλκη στις παλάμες και στα πέλματα καθώς και σπιλοειδή εξογκώματα στα γεννητικά όργανα. Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί αλωπεκία στο τριχωτό της κεφαλής, στα γένια και στα βλέφαρα. Εάν δεν χορηγηθεί έγκαιρα θεραπεία σε αυτό το στάδιο, η λοίμωξη εξελίσσεται σε λανθάνουσα ασυμπτωματική σύφιλη, η οποία μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια χωρίς να δώσει συμπτώματα, πριν εξελιχθεί σε τριτογενή σύφιλη. Παρόλα αυτά, τα βακτήρια εξακολουθούν να παραμένουν στο σώμα.
- Η τριτογενής σύφιλη, που είναι το τρίτο στάδιο της νόσου και το πιο απειλητικό για την ζωή του ασθενούς, μπορεί να εμφανιστεί μετά από χρόνια ή ακόμη και δεκαετίες μετά την αρχική μόλυνση. Τα άτομα που δεν έχουν λάβει θεραπεία για την σύφιλη στο στάδιο αυτό μπορεί να εμφανίσουν εξαιρετικά σοβαρά προβλήματα υγείας όπως κώφωση, βαθμιαία τύφλωση, άνοια, παράλυση καθώς και σοβαρά προβλήματα σε ήπαρ, νεφρούς, καρδιά, αιμοφόρα αγγεία ή εγκέφαλο.
Πολλές από αυτές τις βλάβες μπορεί να είναι ακόμη και θανατηφόρες.
Η σύφιλη είναι μεταδοτική στο πρωτογενές και το δευτερογενές στάδιό της, και ορισμένες φορές στην αρχή της λανθάνουσας φάσης.
Διάγνωση
Τα συμπτώματα και η διάρκεια των διαφορετικών σταδίων της σύφιλης ποικίλλουν πολύ από το ένα άτομο στο άλλο γεγονός που καθιστά τη σύφιλη μια ασθένεια δύσκολη στη διάγνωση .
Οι αιματολογικές εξετάσεις αποτελούν βασική προϋπόθεση για την διάγνωση της σύφιλης. Ο ιατρός θα υποδείξει μια από τις ακόλουθες εξετάσεις: RPR (rapid plasma reagin), VDRL (venereal disease research laboratory), TA-ABS (fluorescent treponemal antibody absorption).
Εάν υπάρχουν εμφανή συφιλικά έλκη, ο γιατρός θα πάρει δείγμα από τις πληγές το οποίο στη συνέχεια θα εξεταστεί κάτω από ένα ισχυρό μικροσκόπιο γιατί το βακτήριο Treponema pallidum, σε αντίθεση με άλλα βακτήρια, δεν μπορεί να καλλιεργηθεί in vitro.
Εάν ο ασθενής βρίσκεται στο τρίτο στάδιο της μόλυνσης και ο γιατρός υποπτεύεται την ύπαρξη κάποιας νευρολογικής βλάβης, τότε την ενδέχεται να ζητήσει οσφυονωτιαία παρακέντηση και λήψη εγκεφαλονωτιαίου υγρού .
Θεραπεία
Όταν η σύφιλη διαγνωστεί εγκαίρως και αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη θεραπεία είναι ιάσιμη. Σε περίπτωση θετικής διάγνωσης θα χορηγηθεί αντιβιοτική αγωγή την οποία ο ασθενής θα πρέπει να ολοκληρώσει, ακόμη κι όταν τα συμπτώματα υποχωρήσουν. Μέχρι την ολοκλήρωση της θεραπείας, ο γιατρός θα συστήσει αποχή από οποιαδήποτε σεξουαλική δραστηριότητα.
Η πρωτογενής και δευτερογενής σύφιλη είναι εύκολο να αντιμετωπιστούν και να θεραπευτούν. Η προτιμώμενη θεραπεία σε όλα τα στάδια είναι η πενικιλίνη, ένα ισχυρό αντιβιοτικό που μπορεί να εξουδετερώσει το βακτήριο που προκαλεί τη σύφιλη. Μία και μόνο ένεση πενικιλίνης μπορεί να σταματήσει την εξέλιξη της νόσου στην περίπτωση που ο ασθενής έχει μολυνθεί μέσα στον τελευταίο χρόνο. Σε διαφορετική περίπτωση ενδέχεται να χρειαστούν περισσότερες δόσεις του φαρμάκου. Η αποτελεσματικότητα της αντιβιοτικής θεραπείας μπορεί να εκτιμηθεί με τακτικές εξετάσεις αίματος.
Οι ασθενείς με αλλεργία στην πενικιλίνη θα λάβουν άλλα αντιβιοτικά, όπως αζιθρομυκίνη, δοξυκυκλίνη και κεφτριαξόνη.
Οι βλάβες που προκαλούνται στο τελευταίο στάδιο της σύφιλης δεν μπορούν να αντιστραφούν και η θεραπεία εστιάζει κατά κύριο λόγο στην ανακούφιση των επώδυνων επιπλοκών.
Δυστυχώς, δεν υπάρχει ακόμη εμβόλιο για την σύφιλη. Όπως όλες οι σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις, η πρόληψη της σύφιλης βασίζεται στη συστηματική χρήση προφυλακτικού και στο τακτικό ιατρικό έλεγχο.
