Το Σύνδρομο Asperger( Άσπεργκερ), που αποκαλείται και «αυτισμός υψηλής λειτουργικότητας», ανήκει στις διαταραχές του αυτιστικού φάσματος. Είναι μία πολύπλοκη νευροαναπτυξιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από σημαντικό περιορισμό των κοινωνικών δεξιοτήτων, από έλλειμμα επικοινωνιακής ικανότητας και από επαναληπτικά, στερεοτυπικά μοτίβα συμπεριφοράς.
Είναι μια ισόβια διαταραχή που επηρεάζει το πως το άτομο αντιλαμβάνεται τον κόσμο, επεξεργάζεται τις πληροφορίες που λαμβάνει και αλληλεπιδρά με άλλα άτομα. Τα αγόρια επηρεάζονται 3 έως 4 φορές περισσότερο από τα κορίτσια.
Το Σύνδρομο πήρε το όνομά του από τον ψυχίατρο Hans Asperger που το παρατήρησε την εξαιρετική δυσκολία ορισμένων εφήβων να ενσωματωθούν κοινωνικά στα πλαίσια της ομάδας.
Με την κατάλληλη υποστήριξη, τα άτομα με Asperger είναι απόλυτα ικανά να ζήσουν μια ολοκληρωμένη και ανεξάρτητη ζωή.
Αίτια
Τα ακριβή αίτια του συνδρόμου Asperger δεν είναι ακόμη απόλυτα κατανοητά. Σύμφωνα με μελέτες, ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων πιθανότατα να ευθύνεται για τις αλλαγές που συντελούνται στη νευροβιολογική εξέλιξη του εγκεφάλου και που σχετίζονται με την εμφάνιση του συνδρόμου.
Συμπτώματα
Το σύνδρομο Asperger εμφανίζει δυο βασικά χαρακτηριστικά, το κοινωνικό και επικοινωνιακό έλλειμμα και τις επαναλαμβανόμενες στερεοτυπικές συμπεριφορές. Την ίδια στιγμή όμως πολλά παιδιά και ενήλικες με Asperger έχουν υψηλή ή μέση νοημοσύνη, φυσιολογική γνωστική ανάπτυξη, κανονική έναρξη ομιλίας, ιδιαίτερα ανεπτυγμένο λεξιλόγιο, ξεχωριστές ικανότητες, έφεση στις ξένες γλώσσες, στη μαθηματική επιστήμη, τη γεωγραφία, την αστρονομία, την πληροφορική, τη μουσική καθώς και υψηλό επίπεδο ανεξάρτητης σκέψης.
Άλλες συνήθεις ενδείξεις και συμπτώματα που εμφανίζουν τα άτομα με Asperger είναι:
- Δυσκολία στο να «αποκρυπτογραφήσουν» την μη λεκτική επικοινωνία , δηλαδή τις χειρονομίες, τις εκφράσεις του προσώπου και τη στάση σώματος.
- Αντιλαμβάνονται τα νοήματα πάντα κυριολεκτικά και δυσκολεύονται να καταλάβουν την έννοια της μεταφοράς και της ειρωνείας μέσα σε μια συζήτηση.
- Συχνά δεν ξέρουν πότε να αρχίσουν ή πότε να ολοκληρώσουν μια συζήτηση.
- Οι κινήσεις τους είναι συνήθως αδέξιες.
- Εμφανίζουν επιτηδευμένη και επαναληπτική ομιλία.
- Δυσκολεύονται να καταλάβουν τους άγραφους κοινωνικούς κανόνες συμπεριφοράς.
- Συνήθως περιγράφονται από τους γύρω τους ως εκκεντρικοί.
- Συχνά συμπεριφέρονται με κοινωνικά ακατάλληλο τρόπο.
- Ο δείκτης νοημοσύνης τους σε πολλές περιπτώσεις είναι πάνω από το κανονικό επίπεδο στις λεκτικές ικανότητες και κάτω από το κανονικό επίπεδο στις πρακτικές ικανότητες.
- Πολλά άτομα με Asperger έχουν δυσλεξία, προβλήματα γραφής, δυσκολία με τα μαθηματικά, έλλειψη κοινής λογικής.
- Συχνά βρίσκουν τη συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων απρόβλεπτη και αγχωτική.
- Θέλουν να κάνουν φίλους αλλά δεν έχουν τις δεξιότητες να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν μια φιλία.
- Δυσκολεύονται να ερμηνεύσουν τα λόγια, τις πράξεις και τα συναισθήματα των άλλων και να φανταστούν εναλλακτικά κοινωνικά σενάρια.
- Εμφανίζουν έντονο, σχεδόν εμμονικό ενδιαφέρον για κάποιο χόμπι ή απασχόληση.
- Ακολουθούν με επιμονή συγκεκριμένες ρουτίνες και οποιαδήποτε αναπάντεχη αλλαγή στο πρόγραμμά τους αγχώνει και τους αναστατώνει έντονα.
- Τα άτομα με σύνδρομο Asperger εμφανίζουν αισθητηριακές δυσκολίες. Έντονα φώτα, δυνατοί θόρυβοι, δυνατές οσμές και ασυνήθιστες υφές υλικών μπορεί να τους δημιουργήσουν αισθήματα έντονης ανασφάλειας και άγχους.
Διάγνωση
Η διάγνωση του συνδρόμου Asperger είναι πολλές φορές δύσκολη, καθώς διαφέρει από άλλες διαταραχές του αυτισμού λόγω της σχετικής διατήρησης της γλωσσικής και γνωστικής ανάπτυξης του ατόμου. Η διάγνωση συνήθως γίνεται από ειδικό αναπτυξιολόγο ή/και παιδοψυχίατρο και στηρίζεται στο λεπτομερές αναπτυξιακό ιστορικό, με έμφαση στους τομείς της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της επικοινωνίας και της σκέψης, του παιχνιδιού-φαντασίας και στην αξιολόγηση της παρούσας συμπεριφοράς.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική καθώς θα εμποδίσει, με τις δράσεις παρέμβασης, την εδραίωση πολλών ανεπιθύμητων συμπεριφορών, οι οποίες δύσκολα αλλάζουν από τη στιγμή που θα εδραιωθούν. Η διάγνωση βοηθάει επίσης τόσο το άτομο με Asperger όσο και το ευρύτερο περιβάλλον του να καταλάβουν έγκαιρα τις ιδιαιτερότητές του και να ανταποκριθούν στις ανάγκες του.
Θεραπεία
Δεν υπάρχει θεραπεία για το Asperger. Τα παιδιά με Asperger μεγαλώνοντας θα γίνουν ενήλικες με Asperger. Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις και παρεμβάσεις εστιάζουν σε συγκεκριμένα ελλείμματα για την αντιμετώπιση των περιορισμένων δεξιοτήτων επικοινωνίας, των έμμονων ή επαναλαμβανόμενων ρουτινών και της φυσικής αδεξιότητας.
Η έγκαιρη διάγνωση και η πρώιμη παρέμβαση συμβάλλουν καθοριστικά στην καλύτερη εξέλιξη και πρόοδο του παιδιού και το βοηθούν να έχει μια ανεξάρτητη και φυσιολογική ζωή.
