Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔτ2) και η καρδιακή ανεπάρκεια (ΚΑ) αποτελούν δύο σοβαρές χρόνιες παθήσεις που συχνά συνυπάρχουν. Ως εκ τούτου, η ιατρική κοινότητα καλείται συχνά να αντιμετωπίσει αυτές τις δύο καταστάσεις ταυτόχρονα, επιδιώκοντας τον καλύτερο δυνατό έλεγχο της γλυκόζης παράλληλα με τη βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας.

Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη

«Ο σακχαρώδης διαβήτης και η ΚΑ έχουν μεταξύ τους μια δυναμική σχέση αλληλεπίδρασης», εξηγεί, μιλώντας στο DailyPharmaNews, o Παθολόγος με εξειδίκευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη, Δρ. Ευάγγελος Φουστέρης, και επισημαίνει πως «περίπου το 30% των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια πάσχουν επίσης από σακχαρώδη διαβήτη, ενώ στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας είναι από διπλάσιος έως και πενταπλάσιος. Η ΚΑ φαίνεται να είναι μία από τις πρώτες και συχνότερες καρδιαγγειακές επιπλοκές σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη: μελέτες αναφέρουν ότι ο σχετικός κίνδυνος ύπαρξης καρδιακής ανεπάρκειας στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη είναι κατά αυξημένος κατά περίπου 56% σχέση με τα άτομα χωρίς ΣΔ». 

Η ΚΑ είναι στην ουσία η αποτυχία της καρδιάς να αποτελέσει το έργο της, να δουλέψει δηλαδή ως αντλία και να τροφοδοτήσει με οξυγόνο όλα τα κύτταρα του ανθρωπίνου σώματος. 

Η κατηγοριοποίηση της ΚΑ γίνεται βάσει κλάσματος εξώθησης (EF) της αριστερής κοιλίας, μια παράμετρος της καρδιακής λειτουργίας που παίρνουμε από το υπερηχοτομογράφημα καρδιάς (τρίπλεξ):

• HFrEF (ΚΑ με μειωμένο κλάσμα εξώθησης: EF£40%)
• HFmrEF (ΚΑ ήπια μειωμένο κλάσμα εξώθησης: EF 41-49%)
• HFpEF (ΚΑ με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης: EF ≥50%).

Η ΚΑ με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης είναι συχνά δύσκολο να διαγνωσθεί και διαλάθει της προσοχής μας. Αξίζει να αναφερθεί ότι είναι η πιο συχνή μορφή ΚΑ στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. 

Η ΚΑ συνοδεύεται με πτωχά ποσοστά επιβίωσης για όλο το φάσμα της καρδιακή ανεπάρκειας (διατηρημένο και μειωμένο κλάσμα εξώθησης): μελέτες επισημαίνουν ότι η θνησιμότητα στο ένα έτος από τη διάγνωση είναι περίπου στο 30% ενώ η πενταετής θνησιμότητα ανέρχεται περίπου στο 65%, εφόσον φυσικά δεν ληφθεί η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. 

«Για την αναγνώριση του ασθενή με διαβήτη και καρδιακή ανεπάρκεια πρέπει να δώσουμε έμφαση στα συμπτώματα και σημεία που έχει ο ασθενής:

• Συμπτώματα μπορεί να είναι η δύσπνοια, ορθόπνοια, παροξυσμική νυκτερινή δύσπνοια, μειωμένη ανοχή στην άσκηση και το συνεχές αίσθημα αίσθημα κόπωσης. Λιγότερα τυπικά συμπτώματα είναι ο νυχτερινός βήχας, συριγμός, αίσθημα πληρότητας στην κοιλιά, απώλεια όρεξης, κατάθλιψη, αίσθημα παλμών, ζάλη – ίλιγγος.
• Σημεία καρδιακής ανεπάρκειας είναι το οίδημα στα πόδια, η αύξηση του σωματικού βάρους, ο ασκίτης, η ηπατομεγαλία, η ταχύπνοια, οι αρρυθμίες, τα ψυχρά άκρα, η ολιγουρία κ.α.

Η διάγνωση της ΚΑ βασίζεται στη συσχέτιση των κλινικών ευρημάτων και σημείων, των ευρημάτων του υπερηχοτομογραφικού ελέγχου της καρδιάς, καθώς και των επιπέδων του BNP ή του NT-pro-BNP. 

Για την αντιμετώπιση της γλυκαιμίας στα άτομα με ΣΔτ2 και ΚΑ (HFrEF, HFmrEF, HFpEF) έχουν δημοσιευθεί σχετικές κατευθυντήριες οδηγίες τόσο από διαβητολογικές εταιρείες (π.χ. American Diabetes Association, American Association of Clinical Endocrinologists, European Association for the Study of Diabetes, Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία) όσο και από καρδιολογικές (π.χ. American Heart Association, European Society of Cardiology).

Όλες οι εταιρείες συγκλίνουν στην πρόκριση χρήσης SGLT-2 αναστολέων ως πρώτος αντιδιαβητικός παράγοντας για αυτά τα άτομα. Η χρήση SGLT-2 αναστολέων προτείνεται πριν από την χορήγηση μετφορμίνης (που παραδοσιακά για δεκαετίες ήταν το φάρμακο πρώτης επιλογής) και συνιστάται να ενταχθεί στην οιαδήποτε αγωγή ασθενών με ΣΔ τύπου 2 και καρδιακή ανεπάρκεια ανεξαρτήτως επιπέδου γλυκαιμικού ελέγχου. 

Η σύσταση αυτή προέκυψε μετά από πληθώρα μελετών αυτών των φαρμάκων σε άτομα με ΣΔ, που ήταν όλες συνεπείς όσον αφορά στη μείωση του κινδύνου νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια (EMPA-REG, CANVAS, DECLARE-TIMI58).

Μελέτες σε άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια (με αλλά και χωρίς ΣΔ), επίσης έδειξαν σημαντικότατο όφελος ως προς τη μείωση του κινδύνου νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια, όπως οι DAPA-HF & DELIVER για την δαπαγλιφλοζίνη και οι EMPEROR-Reduced & EMPEROR-Preserved για την εμπαγλιφλοζίνη. 

Ολοκληρώνοντας, το βασικό μήνυμα είναι ότι ο ασθενής με ΣΔ τύπου 2 και καρδιακή ανεπάρκεια πρέπει να πάρει οπωσδήποτε SGLT-2 αναστολέα, ανεξαρτήτως επιπέδου ρύθμισης του διαβήτη του, για τη μείωση των καρδιαγγειακών εκβάσεων, κυρίως του κινδύνου νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια και καρδιαγγειακό θάνατο. Και φυσικά δεν ξεχνάμε την ολοκληρωμένη ασθενοκεντρική φροντίδα όλων των πτυχών της υγείας του ασθενή μας, με στόχο την πρόληψη, την μείωση των επιπλοκών και την καλή ποιότητα ζωής», καταλήγει ο Δρ. Ευάγγελος Φουστέρης.