Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Ένας 18χρονος μαθητής της Γ’ Λυκείου, στην Νέα Αγχίαλο, έδωσε πρόωρα τέλος στην ζωή του, ανήμερα της 25ης Μαρτίου στο σπίτι του.
Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, την ώρα του τραγικού περιστατικού οι γονείς του παιδιού έλειπαν από το σπίτι, καθώς είχαν πάει να παρακολουθήσουν την παρέλαση της 25ης Μαρτίου. Όταν επέστρεψαν στο σπίτι οι γονείς βρήκαν το γιο τους νεκρό. Το 18χρονο αγόρι είχε απαγχονιστεί με αυτοσχέδια θηλιά από σεντόνι, την οποία είχε δέσει στο διάδρομο του σπιτιού.
Από το οικογενειακό περιβάλλον του 18χρονου μαθητή έγινε γνωστό ότι το νεαρό αγόρι ήταν στο φάσμα του αυτισμού, τύπου Asperger, και παρά το γεγονός ότι ήταν ένα πανέξυπνο παιδί και πλήρως ενταγμένο στη σχολική κοινότητα, βίωνε έντονη μοναξιά, καθώς οι συμμαθητές του και οι υπόλοιπες παρέες του τον είχαν περιθωριοποιήσει και δεν τον καλούσαν σε κοινές κοινωνικές δραστηριότητες.
Το τραγικό αυτό συμβάν αναδεικνύει για ακόμη μία φορά τη σημασία της ψυχικής υγείας των νέων και ιδιαίτερα τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν παιδιά και έφηβοι με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας (Asperger).
Η Δρ. Βάνα Παπακίτσου, Ψυχολόγος-Εγκληματολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια εξηγεί στο DailyPharmaNews ποια επώδυνα συναισθήματα και ποιες δυσκολίες βιώνουν στην καθημερινότητά τους τα παιδιά και οι έφηβοι με Asperger και υπογραμμίζει την ανάγκη στήριξης των νέων που βιώνουν ψυχολογικές πιέσεις, ιδιαίτερα στην εφηβεία.
«Τα παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας (αυτισμόςτύπου Asperger) αντιμετωπίζουν συχνά συγκεκριμένες δυσκολίες στο σχολείο. Ενώ μπορεί να έχουν υψηλότερες γνωστικές ικανότητες από τα παιδιά με άλλες μορφές αυτισμού, συχνά δυσκολεύονται σε κοινωνικές καταστάσεις, επικοινωνία και ενσωμάτωση στην τάξη.
Αυτές οι δυσκολίες μπορεί να περιλαμβάνουν κοινωνικές δυσκολίες, δυσκολίες στην επικοινωνία, ανάγκη για ρουτίνες και δομή, καθώς η αλλαγή ή η απουσία σαφούς προγραμματισμού μπορεί να προκαλέσει άγχος ή εκρήξεις.
Απόρριψη και περιθωριοποίηση για τα παιδιά με αυτισμό
Πολλές φορές βλέπουμε ότι τα παιδιά αυτά μπορεί να περιθωριοποιούνται απόάλλα παιδιά που δεν καταλαβαίνουν ή δε γνωρίζουν πώς να συμπεριφερθούν. Όταν κάποιος δείχνει συμπεριφορές ή αντιδράσεις που είναι διαφορετικές από το συνηθισμένο, τα παιδιά μπορεί να αισθάνονται αμηχανία ή φόβο. Η έλλειψη γνώσης για τον αυτισμό ή άλλες ειδικές ανάγκες μπορεί να δημιουργήσει προκαταλήψεις ή παρανοήσεις, με αποτέλεσμα τα παιδιά να αποφεύγουν το άτομο που δεν κατανοούν.
Μερικές από τις αιτίες αυτής της συμπεριφοράς είναι:
•Φόβος για το άγνωστο
Τα παιδιά μπορεί να φοβούνται το άγνωστο ή αυτό που διαφέρει από το δικό τους “κανονικό”. Αυτή η φοβία για τη διαφορετικότητα μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση ή εκδίωξη του ατόμου που φαίνεται να είναι διαφορετικό.
•Μίμησησυμπεριφορών
Πολλές φορές, τα παιδιά μιμούνται τις συμπεριφορές που βλέπουν γύρω τους, είτε στο σπίτι, είτε στην κοινωνία. Αν παρατηρούν ότι οι ενήλικες ή άλλοι συνομήλικοι περιθωριοποιούν ή γελούν με κάποιον διαφορετικό, ενδέχεται να αντιγράψουν αυτή τη συμπεριφορά, θεωρώντας την αποδεκτή ή “κανονική”.
•Διαφορές στην επικοινωνία και συμπεριφορά
Τα παιδιά με αυτισμό ή άλλες αναπτυξιακές δυσκολίες μπορεί να έχουν διαφορετικούς τρόπους έκφρασης ή επικοινωνίας, οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση ή να φέρουν σε αμηχανία τα άλλα παιδιά. Αν, για παράδειγμα, ένα παιδί έχει διαφορετικό τρόπο να εκφράζει το άγχος του ή τη συναισθηματική του αντίδραση, τα υπόλοιπα παιδιά μπορεί να μην ξέρουν πώς να αντιδράσουν, με αποτέλεσμα να τον αποκλείσουν.
•Κοινωνική πίεση για συμμετοχή σε ομάδα
Στο σχολείο, υπάρχει συχνά η πίεση να ανήκεις σε μια κοινωνική ομάδα και να ακολουθείς τους κανόνες που ισχύουν στην ομάδα αυτή. Εάν κάποιο παιδί δε συμμορφώνεται με αυτούς τους κανόνες (π.χ. λόγω αυτισμού ή άλλων χαρακτηριστικών), μπορεί να θεωρηθεί “εκτός” ή να απομονωθεί. Οι άλλοι μπορεί να περιθωριοποιούν το παιδί για να ενισχύσουν την αίσθηση του ανήκειν στην ομάδα τους.
Πως αισθάνεται το αποκλεισμένο παιδί
Ένα παιδί με αυτισμό που βιώνει τον αποκλεισμό μπορεί να έχει ποικίλα συναισθήματα, τα οποία μπορεί να είναι πιο έντονα και να επηρεάζουν την ψυχική του υγεία και την κοινωνική του ανάπτυξη. Λόγω των χαρακτηριστικών του αυτισμού, το παιδί μπορεί να αντιδράσει με διαφορετικό τρόπο σε αυτή την κατάσταση από τα παιδιά χωρίς αυτισμό.
Πιο συγκεκριμένα μπορεί να βιώνει:
•Αίσθημα σύγχυσης και απογοήτευσης
Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να μην καταλαβαίνουν πλήρως γιατί αποκλείονται. Αν δεν έχουν κατανοήσει τους κοινωνικούς κανόνες ή τις μη λεκτικές ενδείξεις (όπως το βλέμμα ή την στάση του σώματος), μπορεί να νιώσουν σύγχυση για το τι κάνουν λάθος. Η έλλειψη κατανόησης για το λόγο του αποκλεισμού μπορεί να τους προκαλέσει έντονη απογοήτευση.
•Αίσθημα μοναξιάς και απομόνωσης
Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να βιώνουν βαθιά μοναξιά όταν δε μπορούν να συνδεθούν με άλλους συνομηλίκους τους. Αν δεν έχουν αναπτύξει κοινωνικές δεξιότητες για να δημιουργήσουν φιλίες, ο αποκλεισμός μπορεί να τους κάνει να νιώσουν ότι δεν ανήκουν πουθενά. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα οδυνηρό, καθώς τα περισσότερα παιδιά επιθυμούν να είναι μέρος μιας ομάδας ή μιας κοινωνικής ομάδας.
•Αναστάτωση και άγχος
Ο αυτισμός συνδέεται συχνά με αυξημένο άγχος και η κοινωνική απομόνωση μπορεί να εντείνει αυτό το άγχος. Το παιδί μπορεί να αισθάνεται αναστατωμένο ή να βιώνει έντονα συναισθήματα λόγω της απομόνωσης, προκαλώντας ακόμη περισσότερη δυσφορία. Μπορεί να αγχώνεται για το τι θα συμβεί την επόμενη φορά ή για το πώς θα ενσωματωθεί σε μελλοντικές κοινωνικές καταστάσεις.
•Αίσθημα αδικίας και θυμού
Ο αποκλεισμός μπορεί να προκαλέσει έντονα συναισθήματα θυμού και αδικίας. Το παιδί μπορεί να αισθάνεται ότι είναι άδικο που περιθωριοποιείται ή που δεν του δίνεται η ευκαιρία να συμμετέχει. Η συναισθηματική αντίδραση μπορεί να εκδηλωθεί με εκρήξεις θυμού ή κλείσιμο στον εαυτό, θλίψη, μελαγχολία, αυτοκαταστροφικές τάσεις ακόμη και αυτοκτονία.
Ο ρόλος των γονιών ενός παιδιού με αυτισμό
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η καλλιέργεια ενός υποστηρικτικού, θετικού και ευαισθητοποιημένου περιβάλλοντος στο σχολείο μπορεί να βοηθήσει το παιδί με αυτισμό να αισθάνεται αποδεκτό και να συμμετέχει ενεργά στην κοινωνική ζωή του σχολείου. Οι γονείς επίσης οφείλουν να διδάξουν στα παιδιά τους βασικές αξίες και συμπεριφορές που προάγουν τη συμπερίληψη, το σεβασμό και την αποδοχή της διαφορετικότητας.
Αν οι γονείς διδάξουν στα παιδιά τους αυτές τις αξίες, θα τα βοηθήσουν να κατανοήσουν τη σημασία της κοινωνικής ενσωμάτωσης και του σεβασμού για τους άλλους, ενώ παράλληλα θα χτίσουν μια πιο συμπεριληπτική κοινωνία. Έτσι, τα παιδιά όχι μόνο θα αποφεύγουν να περιθωριοποιούν άλλους, αλλά θα γίνουν ενεργοί υποστηρικτές της ένταξης και της αλληλοβοήθειας».
