Το 2002, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας όρισε ως Ανακουφιστική Φροντίδα (Palliative Care) την ολιστική προσέγγιση που στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ασθενών που αντιμετωπίζουν απειλητικές για τη ζωή ασθένειες καθώς και των οικογενειών τους, μέσω της πρόληψης και ανακούφισης του αισθήματος του «υποφέρειν», αναγνωρίζοντας την ύψιστη αξία της ανακούφισης αυτής προς τον πάσχοντα. Ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται με την πρώιμη αναγνώριση, τη σωστή αξιολόγηση και τη θεραπεία του πόνου και άλλων σωματικών, ψυχοκοινωνικών και πνευματικών προβλημάτων.
Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Σύμφωνα με τη μελέτη σκοπιμότητας για την ανακουφιστική φροντίδα στην Ελλάδα, 120,000 έως 135,000 ασθενείς και οι οικογένειές τους χρειάζονται σχετικές υπηρεσίες ετησίως, ενώ περισσότεροι από το 95% αυτών θα μπορούσαν να λαμβάνουν φροντίδα στο περιβάλλον του σπιτιού τους. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, περίπου 37% των αναγκών Ανακουφιστικής Φροντίδας αφορά καρκινοπαθείς.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου στις 4 Φεβρουαρίου, η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) διοργάνωσε Συνέντευξη Τύπου, όπου –μεταξύ άλλων θεμάτων – επισημάνθηκαν σημαντικά στοιχεία για την ανακουφιστική φροντίδα των ασθενών, στο πλαίσιο της ανάγκης χάραξης Εθνικής Στρατηγικής για την αντιμετώπιση του καρκίνου στην Ελλάδα.
Η Γενική Γραμματέας της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος, Σοφία Αγγελάκη, αναφερόμενη στην ανακουφιστική φροντίδα που στοχεύει στη διαχείριση των παρενεργειών και των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων του καρκίνου και της θεραπείας του, τόνισε ότι: «αποτελεί και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα αναπόσπαστο μέρος ενός ολοκληρωμένου εθνικού σχεδίου για τον καρκίνο».
Σε μήνυμα του ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Βασίλειος Κουλουλίας, σημείωσε πως η ανακουφιστική φροντίδα μπορεί και πρέπει να ξεκινά από τα αρχικά στάδια της νόσου. Στο εξωτερικό, η ανακουφιστική φροντίδα αναπτύσσεται διαρκώς και υπάρχουν εξιδεικευμένοι κλινικοί ιατροί με τη μορφή υποειδικότητας. Στην Ελλάδα, η ανακουφιστική φροντίδα δεν έχει θεσμοθετηθεί σαν ιατρική εξειδίκευση. Στο ΚΕΣΥ, έχουν ήδη κατατεθεί οι προτάσεις ειδικής 14μελούς επιτροπής για την εκπαίδευση στην ακτινοθεραπευτική ογκολογία, όπου αναφέρεται σαν επιλογή από τον εκπαιδευόμενο για εξειδίκευση στο πλαίσιο της ειδικότητας. «Θεωρούμε σκόπιμη την ολιστική αντιμετώπιση των καρκινοπαθών στο πλαίσιο της ανακουφιστικής φροντίδας, η οποία πρέπει να απελευθερωθεί από την νοσοκομειακή περίθαλψη και να αναπτυχθεί σε φροντίδα κατ’ οίκον. Αυτό θα είχε σαν συνέπεια την αποδέσμευση της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης στα Νοσοκομεία της χώρας μας, με την προϋπόθεση ότι θα αναπτυχθεί σχετική ιατρική εξειδίκευση».
Ο Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Γεώργιος Πισσάκας, μιλώντας για τη σημασία της ανακουφιστικής φροντίδας ανέφερε ότι: «Η ανακουφιστική φροντίδα, δυστυχώς, στην πατρίδα μας δεν έχει βρει ακόμη τη σημαντική θέση που οφείλει να έχει στην αντιμετώπιση των ασθενών με καρκίνο, με αποτέλεσμα ο ασθενής, στην πιο δύσκολη φάση της πορείας της νόσου να βρίσκεται μόνος -αυτός και η οικογένειά του- παλεύοντας για λίγη αξιοπρέπεια» και συμπλήρωσε ότι: «Αυτό είναι ένα κομμάτι από την έλλειψη ολοκληρωμένης στρατηγικής για την αντιμετώπιση του καρκίνου στην Ελλάδα, η οποία πρέπει να ξεκινάει από την πρόληψη, να συνεχίζεται με την όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη διάγνωση και την κατάλληλη θεραπεία στους ενδεδειγμένους χρόνους και να ολοκληρώνεται με την ανακουφιστική φροντίδα όταν αυτή είναι απαραίτητη. Έτσι μόνο, μπορείς να προσφέρεις και ποσότητα και ποιότητα ζωής σε κάθε ασθενή».
Ο τρόπος με τον οποίο ένα κράτος αντιμετωπίζει τον ασθενή που έχει ανάγκη ανακουφιστικής φροντίδας δείχνει το επίπεδο ευαισθησίας του και τον πολιτισμό του.
Η κ. Καίτη Αποστολίδου, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Ασθενών με Καρκίνο – ECPC-European Cancer Patient Coalition, και Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου-ΕΛΛΟΚ τόνισε ότι –μεταξύ άλλων σημαντικών εκκρεμοτήτων στην ογκολογική περίθαλψη – «η παντελής έλλειψη ανακουφιστικής φροντίδας στο νοσοκομείο ή στο σπίτι χρήζει άμεσης τεκμηριωμένης αντιμετώπισης, στο πλαίσιο ενός σύγχρονου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Καρκίνο, με την αναγκαία χρηματοδότηση…». Η Ελλάδα δε χρειάζεται να ανακαλύψει ξανά τον τροχό για να οργανώσει αποτελεσματικά την ογκολογική περίθαλψη, έχει διακεκριμένους επιστήμονες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και μπορεί να χρησιμοποιήσει το απαύγασμα της Ευρωπαϊκής ογκολογικής εμπειρίας και πολιτικής για τον καρκίνο, που εμπεριέχεται στις συστάσεις πολιτικής των Ευρωπαϊκών Κοινών Δράσεων για τον Έλεγχο του Καρκίνου».
Ο Πρόεδρος του Τομέα Νοσηλευτικής Ογκολογίας του Εθνικού Συνδέσμου Νοσηλευτών Ελλάδος, Δημήτριος Παπαγεωργίου, υπογράμμισε ότι η ανακουφιστική φροντίδα συμπεριλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, στα θέματα που απασχολούν το χώρο των Ογκολογικών Νοσηλευτών επισημαίνοντας ότι: «Η χώρα μας υστερεί ογκολογικών νοσηλευτικών ειδικοτήτων και εξειδικεύσεων και η προσπάθειά του Τ.Ν.Ο. ΕΣΝΕ θα επικεντρωθεί τα επόμενα χρόνια στη θεσμοθέτηση της ογκολογικής ειδικότητας, στην ενεργό συμμετοχή μας σε όλα τα επίπεδα της Πρόληψης (Πρωτογενές, Δευτερογενές και Τριτογενές επίπεδο πρόληψης) στο πλαίσιο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και της φροντίδας στο σπίτι, στην προβολή των αξιών και της σημασίας της ανακουφιστικής φροντίδας, καθώς και στην ανάδειξη του προβλήματος της υποστελέχωσης των Ογκολογικών Τμημάτων στα Νοσοκομεία».
Τα πολλαπλά οφέλη της ανακουφιστικής φροντίδας για τους ασθενείς και τις οικογένειες τους, την κοινωνία και το Εθνικό Σύστημα Υγείας ανέλυσε, τέλος, η Πρόεδρος του Συλλόγου Ανακουφιστικής Φροντίδας Κρήτης «Ζαχαρίας Κ. Μπαντουβάς», Ροσβίτα Μπαντουβά, αναφέροντας σχετικά παραδείγματα από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και τονίζοντας ότι: «Το βασικό μέλημα της Ανακουφιστικής Φροντίδας πρέπει να γίνει εξίσου γνωστό σε όλους τους εργαζομένους στον τομέα υγείας, αλλά και στο ευρύτερο κοινό, όπως το βασικό μέλημα της προληπτικής, θεραπευτικής και αποκαταστατικής υγείας».
