Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), εδώ και λίγο καιρό, έχει κηρύξει την τρέχουσα επιδημία της νόσου Mpox (ή ευλογιά των πιθήκων) σε χώρες της Αφρικής ως Έκτακτη Κατάσταση για τη Δημόσια Υγεία Διεθνούς Ενδιαφέροντος (public health emergency of international concern).
Σε τι διαφέρει το συγκεκριμένο ξέσπασμα της επιδημίας από προηγούμενα και γιατί προκάλεσε έκτακτη ανάγκη για τη Δημόσια Υγεία; Τι σημαίνει αυτό για τις χώρες της Αφρικής και για όλον τον κόσμο; Ποιοι κινδυνεύουν και σε ποιοι πρέπει να εμβολιαστούν ενάντια στη νόσο;
Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Η Mpox είναι σπάνια ιογενής λοίμωξη που έχει παρόμοια συμπτώματα με την ανεμοβλογιά. Εντοπίστηκε στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1970, ενώ πριν από μια δεκαετία περίπου υπήρξε νεότερη επιδημία με τον αριθμό των περιπτώσεων που καταγράφονται κάθε χρόνο να αυξάνεται σταθερά, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών.
Η νόσος Mpox μεταδίδεται κυρίως από άγρια ζώα που απαντώνται σε περιοχές της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής. Προκαλείται από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων, DNA ιό που ανήκει στο γένος Orthopoxvirus.
Όπως αναφέρει σε συνεντεύξεις του o Dr. Abdou Salam Gueye, Regional Emergency Director στο γραφείο του ΠΟΥ στη Μπραζαβίλ στη Δημοκρατία του Κονγκό, μέχρι το 2022, κρούσματα Mpox εντοπίζονταν σε ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Δυτικής Αφρικής. Όταν το ξέσπασμα της ασθένειας εξαπλώθηκε σε πολλές χώρες που δεν είχαν ποτέ έως τότε κρούσματα του ιού, έγινε κατανοητό ότι η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει σε όλη την Αφρική αλλά και παγκόσμια.
Το 2023, τα καταγεγραμμένα κρούσματα αυξήθηκαν σημαντικά και ήδη ο αριθμός των κρουσμάτων που αναφέρθηκαν φέτος, μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού, είχε ξεπεράσει το σύνολο του περασμένου έτους, με περισσότερα από 14.000 κρούσματα και 524 θανάτους. Πλέον, κρούσματα Mpox έχουν εντοπιστεί σε 13 αφρικανικές χώρες.
Οι φόβοι για την Mpox επιβεβαιώνονται
Ο ΠΟΥ, που παρατηρεί στενά την επιδημία Mpox στην Αφρική, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου ότι πρόκειται για μία έκτακτη κατάσταση για τη δημόσια υγεία που πρέπει να απασχολήσει τους αρμόδιους φορείς και εκτός Αφρικής.
Στα μέσα Αυγούστου 2024, με προτροπή του Γεν. Διευθυντή του Π.Ο.Υ., Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, η Επιτροπή Έκτακτης Ανάγκης, βάσει των Διεθνών Κανονισμών Υγείας, αξιολόγησε την άνοδο της Mpox στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και σε άλλες χώρες της Αφρικής, και αποφάνθηκε ότι η κατάσταση συνιστά έκτακτη ανάγκη για τη δημόσια υγεία διεθνούς ενδιαφέροντος (το υψηλότερο επίπεδο συναγερμού σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο για την υγεία). Στον χαρακτηρισμό αυτό, συνέβαλαν τα εξής δεδομένα: ταχεία εξάπλωση της επιδημίας Mpox στην ανατολική ΛΔΚ, εντοπισμός κρουσμάτων της Mpox σε γειτονικές χώρες που δεν είχαν αναφέρει προηγουμένως και πολύ ανησυχητική πιθανότητα περαιτέρω εξάπλωσης εντός της Αφρικής και πέραν αυτής. Η ασθένεια έχει θνητότητα περίπου 3%-, σύμφωνα με την υπηρεσία δημόσιας υγείας της Αφρικανικής Ένωσης.
Σχεδόν ταυτόχρονα, επιβεβαιώθηκε από τον υπουργό Υγείας της Σουηδίας, Γιάκομπ Φόρσμεντ, κρούσμα στη χώρα του πιο σοβαρού τύπου της Mpox, που ονομάστηκε Clade I.
Απαραίτητη η συντονισμένη διεθνής δράση για ανάσχεση της Mpox
Τους τελευταίους μήνες ο ΠΟΥ συνεργάζεται στενά με τις πληγείσες χώρες της Αφρικής και άλλες που κινδυνεύουν, μέσω των περιφερειακών γραφείων τους στην Αφρική, καθώς και παράλληλα με εταίρους, όπως το CDC της Αφρικής, την κοινωνία των πολιτών, διάφορες ΜΚΟ, για την πρόληψη της μετάδοσης, τη θεραπεία των μολυσμένων και τη διάσωση ζωών. Ενδεικτικά:
· Παρέχει μηχανήματα για την ανάλυση δειγμάτων αίματος και την επιβεβαίωση περιπτώσεων Mpox.
· Υποστηρίζει εργαστήρια για την αλληλουχία δειγμάτων ιών.
· Υποστηρίζει επί τόπου μέσω μελών του τη διερεύνηση υποθέσεων και τον εντοπισμό επαφών, την επικοινωνία κινδύνου και τη δέσμευση της κοινότητας.
· Εκπαιδεύει τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας και υποστηρίζει τους κλινικούς ιατρούς ώστε να παρέχουν την κατάλληλη φροντίδα.
· Υποστηρίζει τις χώρες να αποκτήσουν πρόσβαση στα εμβόλια και να αναπτύξουν στρατηγικές για την χορήγησή τους.
Για τη χρηματοδότηση αυτού του έργου, ο ΠΟΥ έχει αναπτύξει ένα σχέδιο περιφερειακής δράσης, το οποίο απαιτεί αρχικά 15 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.
Έχει αποδεσμεύσει περίπου 1,5 εκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ από το Ταμείο Έκτακτης Ανάγκης του ΠΟΥ για ανάλογες περιπτώσεις και δεσμεύεται να αποδεσμεύσει ακόμα περισσότερα, ενώ οι εκκλήσεις σε δωρητές να χρηματοδοτήσουν το υπόλοιπο σχέδιο δράσεις ανακοινώνονται συνεχώς.
Πώς μεταδίδεται η Mpox
Η ιογενής λοίμωξη, Mpox, μεταδίδεται:
Α. από ζώα στον άνθρωπο μετά από δάγκωμα ή γρατζουνιά μολυσμένου ζώου (κυρίως τρωκτικού) και σπανιότερα από κατανάλωση μη επαρκώς μαγειρεμένου κρέατος ή μέσω επαφής με το δέρμα ή το τρίχωμα μολυσμένου ζώου.
Β. από άνθρωπο σε άνθρωπο, σε περίπτωση στενής σωματικής επαφής με πρόσωπο που είναι φορέας. Ειδικότερα, η μετάδοση από άτομο σε άτομο γίνεται μέσω της επαφής με δερματικές βλάβες/σωματικά υγρά του πάσχοντος και ιδιαίτερα σεξουαλικής επαφής ή/και με μολυσμένα αντικείμενα, καθώς και μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων κατόπιν παρατεταμένης στενής επαφής, σε μικρή απόσταση.
Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι 6 έως 13 ημέρες με διακύμανση από 5 έως 21 ημέρες.
Ο εμβολιασμός έναντι της νόσου Mpox
Στο πλαίσιο πρόληψης, από τα τέλη Ιουλίου 2024, είναι διαθέσιμος ο εμβολιασμός έναντι της νόσου Mpox.
Για ποιους συστήνεται το εμβόλιο;
Το εμβόλιο Jynneos συνιστάται για άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό ευλογιάς mpox και ανήκουν στις παρακάτω κατηγορίες υψηλού κινδύνου:
· Άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες (MSM), άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες και γυναίκες, και διεμφυλικά άτομα. Όλα τα άτομα από τις παραπάνω ομάδες θεωρούνται αυξημένου κινδύνου αν έχουν πρόσφατο ιστορικό πολλαπλών ερωτικών συντρόφων, δηλαδή όσοι έχουν περισσότερους από 5 ευκαιριακούς συντρόφους ή έχουν μολυνθεί από κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ένα τουλάχιστον) τους τελευταίους 3 μήνες.
· Επαγγελματίες υγείας οι οποίοι εργάζονται σε χώρους με υψηλό κίνδυνο έκθεσης στον ιό της ευλογιάς Mpox (π.χ. εργαστήρια, ειδικές μονάδες).
· Άτομα τα οποία έχουν έρθει σε στενή σωματική επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα του ιού της ευλογιάς Mpox, σε διάστημα 4 έως και 14 ημερών μετά από την έκθεση, εφόσον δεν έχουν αναπτύξει συμπτώματα, ανεξαρτήτως φύλου.
· Άτομα που έχουν συχνή και στενή επαφή με τις προηγούμενες κατηγορίες.
Μεταξύ των ατόμων που ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες, ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο εμβολιασμός των ανοσοκατασταλμένων ατόμων.
Να σημειωθεί ότι δεν είναι απαραίτητο να δηλώνεται η συγκεκριμένη ομάδα στην οποία ανήκουν οι ενδιαφερόμενοι όταν προσέρχονται για εμβολιασμό έναντι του Mpox.
Ο εμβολιασμός έναντι του Mpox πραγματοποιείται προς το παρόν στην Αθήνα στο Νοσοκομείο Αφροδισίων και Δερματικών Νοσημάτων, Ανδρέας Συγγρός και στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟN.
