Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Ένας Αμερικανός νευρολόγος και ένας Ιταλός επιδημιολόγος των οποίων το έργο έφερε επανάσταση στη θεραπεία της Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας (ΣΚΠ) κέρδισαν το διάσημο βραβείο Breakthrough.
Ευρέως γνωστό ως «Όσκαρ της Επιστήμης», το βραβείο Breakthrough καθιερώθηκε το 2013 για να τιμήσει τα επιστημονικά «θαύματα» της εποχής μας και αποτελεί το μεγαλύτερο διεθνές βραβείο για την επιστήμη στον κόσμο.
Ο Δρ Stephen Hauser, καθηγητής νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (UCSF) και διευθυντής του Weill Institute for Neurosciences του UCSF, μοιράζεται το φετινό βραβείο Breakthrough με τον Δρ Alberto Ascherio, MD, PH, καθηγητή Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Η σκλήρυνση κατά πλάκας χαρακτηρίζεται από την εκδήλωση φλεγμονής σε διάφορα σημεία του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Η νόσος συνήθως αρχίζει με εναλλαγές εξάρσεων και υφέσεων και έπειτα από αρκετά χρόνια (συνήθως 15-20) μπαίνει σε φάση σταθερής, προοδευτικής επιδείνωσης.
Η έρευνα του Δρ Hauser για τα αίτια που κρύβονται πίσω από την σκλήρυνση κατά πλάκας ξεκίνησε πριν από 45 χρόνια. Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι επιστήμονες θεωρούσαν κύριο «ένοχο» της νόσου τα λευκά αιμοσφαίρια γνωστά ως Τ-κύτταρα.
Ο Δρ Hauser ήταν ο πρώτος ερευνητής που αμφισβήτησε αυτή την άποψη. Μέσα από τις έρευνές του ανακάλυψε ότι, εκτός από τα Τ-κύτταρα καιτα Β-κύτταρα παίζουν κεντρικό ρόλο στην πολλαπλή σκλήρυνση, καθώς ευθύνονται για την μη φυσιολογική ανοσολογική απόκριση που οδηγεί σε επίθεση του οργανισμού στο περίβλημα μυελίνης των νευρικών κυττάρων, προκαλώντας φλεγμονή και διαταραχές των νευρικών σημάτων. Αυτή η νέα θεωρία οδήγησε το 2017 στην έγκριση μιας νέας κατηγορίας φαρμάκων θεραπείας για τη σκλήρυνση κατά πλάκας.
Έκτοτε οι νέες θεραπείες, βασισμένες στα Β-κύτταρα, έχουν γίνει πρότυπο φροντίδας για τους ασθενείς παγκοσμίως, μειώνοντας τις υποτροπές, σταματώντας ή καθυστερώντας την εξέλιξη της αναπηρίας και μειώνοντας τις βλάβες και την απώλεια όγκου εγκεφάλου.
«Ποτέ δεν ήμουν πιο αισιόδοξος για το μέλλον. Οι νέες θεραπείες έχουν αλλάξει την πρόγνωση για τους ασθενείς που αντιμετωπίζουν την εξουθενωτική αυτή ασθένεια. Στο παρελθόν, οι νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς αντιμετώπιζαν την ισχυρή πιθανότητα να χρειαστούν μπαστούνι ή αναπηρικό καροτσάκι μέσα σε 15 χρόνια. Σήμερα, τα δεδομένα μάς δείχνουν ότι πολλοί νέοι ασθενείς μπορούν να έχουν μια ζωή χωρίς αναπηρία”, δήλωσε ο Δρ Hauser.
Ο ρόλος του ιού Epstein-Barr στην σκλήρυνση κατά πλάκας
Παρ’ όλο που η σκλήρυνση κατά πλάκας δεν έχει σαφή αιτιολογία, έχει διαπιστωθεί ότι διάφοροι ιοί, μεταξύ των οποίων και ο ιός Epstein-Barr, σχετίζονται με την παθογένεια της νόσου.
Εκτιμάται ότι πάνω από το 95% των ανθρώπων παγκοσμίως είναι φορείς του ιού Epstein-Barr. Πρόκειται για ένα είδος ερπητοϊού που εξαπλώνεται κυρίως μέσω των σωματικών υγρών, ιδίως του σάλιου. Οι πιο πολλοί άνθρωποι αγνοούν ότι είναι φορείς του ιού, καθώς η λοίμωξη είναι συχνά ασυμπτωματική. Όταν ο ιός μολύνει το ανθρώπινο σώμα, «τρυπώνει» στα Β-κύτταρα και μένει εκεί μόνιμα σε φάση «λήθαργου» ή μπορεί να ενεργοποιηθεί εκ νέου πολλά χρόνια αργότερα.
Ο Δρ Alberto Ascherio, μέσα από την πολυετή έρευνά του, επιβεβαίωσε το 2022 ότι η μόλυνση ενός ανθρώπου από τον ιό Epstein-Barr αυξάνει τον κίνδυνο να εμφανίσει στη συνέχεια πολλαπλή σκλήρυνση κατά 32%, κάτι που δεν συμβαίνει σε τόσο μεγάλο βαθμό με άλλες ιογενείς λοιμώξεις.
Ωστόσο, δεν είναι ακόμη γνωστό πώς η μόλυνση με τον ιό Epstein-Barr οδηγεί τελικά σε σκλήρυνση κατά πλάκας. «Ο ιός Epstein-Barr είναι ένας ερπητοϊός, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να κρύβεται στο σώμα, να αδρανήσει και να επανενεργοποιηθεί αργότερα. Η επανενεργοποίηση του ιού Epstein-Barrστον εγκέφαλο είναι πιθανώς σημαντική για την ανάπτυξη της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Το να καταλάβουμε μελλοντικά πώς λειτουργεί αυτός ο μηχανισμός θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί, από τους πολλούς ανθρώπους που κολλούν τον ιό Epstein-Barr, μόνο ένα μικρό ποσοστό καταλήγει να νοσήσει με σκλήρυνση κατά πλάκας» δήλωσε ο Δρ Ascherio.
