Πολλές μελέτες συνδέουν το κοινωνικό και μορφωτικό επίπεδο με την εμφάνιση, την πρόγνωση και τη θνησιμότητα από καρκίνο, λόγω διαφόρων παραγόντων που επηρεάζουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου, όπως: ο τρόπος ζωής, η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, η ενημέρωση και κουλτούρα πρόληψης, οι εργασιακοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Συνήθως, οι παράγοντες αυτοί συνδέονται με θετικότερη πρόβλεψη (λιγότερες πιθανότητες εκδήλωσης ή καλύτερη έκβαση) για τα άτομα με ανώτερο κοινωνικό και μορφωτικό status.
Ωστόσο, κάποιοι τύποι καρκίνου, όπως ο καρκίνος του γαστρεντερικού συστήματος, που φαίνεται να συνδέεται με τις διατροφικές συνήθειες, είναι πιθανόν να έχει μεγαλύτερη επιβάρυνση για τον πληθυσμό με ανώτερη εκπαίδευση που ζει σε αστικές περιοχές από ό,τι μεταξύ εκείνων με χαμηλότερη εκπαίδευση και κατοίκους στην ύπαιθρο.
Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Τι δείχνει νέα μελέτη
Ειδικότερα, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, πάνω από 1 στις 5 νέες περιπτώσεις καρκίνου του γαστρεντερικού συστήματος παγκοσμίως αποδίδονται σε ακατάλληλες διατροφικές συνήθειες.
Συγκεκριμένα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Huazhong της Κίνας, δημοσίευσαν στο Gastroenterology ότι η υπερβολική κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος, η ανεπαρκής πρόσληψη φρούτων και η χαμηλή κατανάλωση δημητριακών ολικής άλεσης ήταν οι σημαντικότεροι διατροφικοί παράγοντες κινδύνου.
Ο αριθμός των περιστατικών που σχετίζονται με τη διατροφή διπλασιάστηκε μεταξύ 1990 και 2018.
Τα δεδομένα της μελέτης σχολιάζουν η Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η Παθολόγος – Ογκολόγος, Δρ. Μαρία Καπαρέλου και ο Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ, Θάνος Δημόπουλος.
Τα δεδομένα της μελέτης
Η μελέτη ανέλυσε δεδομένα από 184 χώρες και 7 γεωγραφικές περιοχές, εξετάζοντας 5 τύπους καρκίνου του γαστρεντερικού:
· ήπατος,
· οισοφάγου,
· παγκρέατος και
· χοληδόχου κύστης/χοληφόρου οδού.
Τα ποσοστά εμφάνισης των καρκίνων του ήπατος, παγκρέατος και παχέος εντέρου αυξήθηκαν σημαντικά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Το 2018, το 21,5% των περιστατικών καρκίνου του γαστρεντερικού αποδόθηκε στη διατροφή, με τις περιπτώσεις να αυξάνονται από 580.862 το 1990 σε 1.039.877 το 2018. Οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, της Κεντρικής Ασίας και της Λατινικής Αμερικής παρουσίασαν το υψηλότερο διατροφικά αποδιδόμενο κίνδυνο καρκίνου.
Η διατροφή επηρεάζει το μικροβίωμα του εντέρου
Ο Dr.Andrew T. Chan, από το Πανεπιστήμιο Harvard, δήλωσε ότι η διατροφή μπορεί να επηρεάζει το μικροβίωμα του εντέρου, προάγοντας έτσι τον καρκίνο. Ενώ ο ακριβής μηχανισμός παραμένει ασαφής, οι ερευνητές συμφωνούν στην ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις διατροφής ως μέτρο πρόληψης.
Οι συγγραφείς εξήγησαν ότι η επιβάρυνση του καρκίνου του γαστρεντερικού που αποδίδεται στη διατροφή ήταν υψηλότερη μεταξύ των ενηλίκων με ανώτερη εκπαίδευση και που ζούσαν σε αστικές περιοχές από ό,τι μεταξύ εκείνων με χαμηλότερη εκπαίδευση και κατοίκους στην ύπαιθρο. Ορισμένες διατροφικές συνήθειες έτειναν να είναι χειρότερες σε χώρες με υψηλότερο κοινωνικοδημαγραφικό δείκτη, συγκεκριμένα οι πιο ανεπτυγμένες περιοχές παρουσίασαν υψηλότερη κατανάλωση επεξεργασμένων κρεάτων.
Συνοψίζοντας, σε αυτή την πρόσφατη μελέτη, φάνηκε ότι πάνω από το 21% των περιπτώσεων καρκίνου του γαστρεντερικού παγκοσμίως σχετίζονται με την υπερβολική κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος και την ανεπαρκή πρόσληψη φρούτων και δημητριακών ολικής άλεσης. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η διατροφή επηρεάζει το μικροβίωμα του εντέρου, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη καρκίνου, και προτείνουν στοχευμένες διατροφικές παρεμβάσεις ως στρατηγική μείωσης του κινδύνου.
Πώς ο τρόπος ζωής μας εκθέτει ή μας προστατεύει από παράγοντες κινδύνου
Σχετικά με αυτό που αναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου, είναι λογικό -ανάλογα με τον τρόπο ζωής- να εκτιθέμεθα σε παράγοντες κινδύνου εκδήλωσης σοβαρών νόσων ή αντίθετα να προστατευόμαστε από άλλους παράγοντες επικινδυνότητας. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι με χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο συχνά εκτίθενται σε περισσότερους παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, η ανθυγιεινή διατροφή, η παχυσαρκία και η μειωμένη σωματική δραστηριότητα. Επίσης, άτομα με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο ή εισόδημα μπορεί να έχουν δυσκολίες στην πρόσβαση σε προληπτικές εξετάσεις (π.χ. μαστογραφία, τεστ Παπανικολάου, κολονοσκόπηση) ή σε έγκαιρη θεραπεία. Ακόμα, η εκπαίδευση παίζει ρόλο στην κατανόηση των κινδύνων και των προληπτικών μέτρων για τον καρκίνο. Άτομα με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο τείνουν να έχουν καλύτερη ενημέρωση για την υγεία και να υιοθετούν πιο υγιεινές συνήθειες. Τέλος, ορισμένα επαγγέλματα που σχετίζονται με χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο εκθέτουν τους εργαζομένους σε καρκινογόνες ουσίες (π.χ. αμίαντος, χημικά).
Γενικά, το κοινωνικό και μορφωτικό επίπεδο επηρεάζει σημαντικά τόσο τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου όσο και την έκβαση της νόσου, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη για ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και προληπτικά μέτρα.
Όμως, το παραπάνω δεν ισχύει σε απόλυτο βαθμό. Είναι, βέβαια, ένα γενικό πλαίσιο που εξηγεί πολλά επιδημιολογικά δεδομένα, ωστόσο (όπως προαναφέραμε) υπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου, όπως οι συγκεκριμένες διατροφικές συνήθειες, που αναφέρθηκαν παραπάνω στο άρθρο, τις οποίες οι επιστήμονες συνδέουν με τον καρκίνο του γαστρεντερικού συστήματος, και μεγαλύτερη επιβάρυνση σε άτομα υψηλότερων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων.
Άλλες μελέτες, επίσης, δείχνουν ότι ορισμένοι τύποι καρκίνου είναι πιο συχνοί σε υψηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, όπως ο καρκίνος του μαστού και του προστάτη, πιθανώς λόγω της μεγαλύτερης διάρκειας ζωής, της αυξημένης χρήσης διαγνωστικών εξετάσεων και άλλων διαφορών στον τρόπο ζωής.
Το πιο ασφαλές συμπέρασμα, όσον αφορά στην πρόληψη και την καλή υγεία, είναι η ανάγκη ενημέρωσης, τακτικού προσυμπτωματικός ελέγχου, υγιεινών συνθηκών ζωής και διατροφής, τακτικής άσκησης, αποχής από το κάπνισμα και το αλκοόλ, επαρκούς ύπνου, διαχείρισης του στρες και υγιών κοινωνικών σχέσεων.
Όσο και αν φαίνεται περίπλοκο κάποιος να έχει «τακτοποιημένες» όλες αυτές τις συνθήκες στην καθημερινότητά του, ο προσανατολισμός μας σε αυτόν τον σκοπό μας δίνει ένα υγιές κίνητρο δράσης και καλής ενέργειας. Αυτό αποτελεί έναν συνεχή αγώνα, με πολλές επιμέρους νίκες υπέρ της ζωτικότητας και της ευεξίας, που οφείλουμε στον εαυτό μας, και την καλύτερη προοπτική για την απομάκρυνση από την πιθανότητα εκδήλωσης κάποιας σοβαρής νόσου ή κάποιου τύπου καρκίνου.
Ας εστιάσουμε σε αυτόν τον θετικό στόχο, ειδικά σήμερα που είναι η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου!
