Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο
Πολύ συχνά γίνεται λόγος για την ανάγκη διεπιστημονικής συνεργασίας ανάμεσα σε ιατρούς, φαρμακοποιούς, ψυχολόγους, διατροφολόγους κτλ προκειμένου για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση και διαχείριση ενός προβλήματος υγείας.
Ένα πρόσφατο άρθρο από το PharmacyTimes δείχνει ακριβώς αυτό, αφού αναφέρεται στο θέμα των διατροφικών διαταραχών και στο ρόλο που μπορεί να παίξει ο φαρμακοποιός.
Αν και η ψυχοθεραπεία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στην αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών, η διατροφική εκπαίδευση και οι φαρμακοθεραπείες μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους ασθενείς να αναρρώσουν.
Το 2019, 14 εκατομμύρια άτομα, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 3 εκατομμυρίων παιδιών και εφήβων, παρουσίασαν διατροφικές διαταραχές. Τέτοιες διαταραχές συχνά συνυπάρχουν με άλλες διαταραχές ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων των διαταραχών διάθεσης και άγχους, ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών και διαταραχών που σχετίζονται με τη χρήση αλκοόλ και ουσιών. Οι διατροφικές διαταραχές, όπως είναι η νευρική ανορεξία, η νευρική βουλιμία περιλαμβάνουν μη φυσιολογική διατροφή και ενασχόληση με το φαγητό, καθώς και έντονη σωματική δυσμορφία.Τα συμπτώματα ή οι συμπεριφορές που σχετίζονται με αυτές τις ασθένειες μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντικό κίνδυνο βλάβης στην υγεία, δυσφορία ή λειτουργική ανεπάρκεια.
Τα σχέδια θεραπείας για τις διατροφικές διαταραχές είναι πολύπλευρα και περιλαμβάνουν ψυχοθεραπεία, ιατρική φροντίδα και παρακολούθηση, διατροφική συμβουλευτική, φάρμακα ή συνδυασμό αυτών των προσεγγίσεων. Οι τυπικοί στόχοι θεραπείας περιλαμβάνουν την αποκατάσταση της κατάλληλης διατροφής, φέρνοντας το βάρος σε υγιές επίπεδο και τη μείωση των συμπεριφορών φαγητού.
Νευρική ανορεξία
Η νευρική ανορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από σοβαρό διατροφικό περιορισμό σε συνδυασμό με την επιθυμία να αλλάξει το σώμα με κάποιο τρόπο. Υπάρχουν 2 υποτύποι ανορεξίας: περιοριστικός τύπος, στον οποίο οι ασθενείς χάνουν βάρος κυρίως κάνοντας δίαιτα, νηστεία ή υπερβολική άσκησηκαι τον τύπο υπερφαγίας/καθαρισμού, στον οποίο οι ασθενείς εμπλέκονται επίσης σε διαλείπουσα υπερφαγία ή/και συμπεριφορές «καθαρισμού».
Ένα κοινό χαρακτηριστικό της ανορεξίας είναι ο έντονος φόβος να πάρεις βάρος ή να γίνεις υπέρβαρος. Η ανορεξία μπορεί επίσης να σχετίζεται με την πρόθεση αποσύνδεσης από το σώμα ή την ανάγκη ελέγχου στα αισθήματα που είναι ασταθή. Η ανορεξία εμφανίζεται συχνά κατά την εφηβεία ή την πρώιμη ενήλικη ζωή και σχετίζεται με πρόωρο θάνατο λόγω ιατρικών επιπλοκών ή αυτοκτονίας.
Τα άτομα με ανορεξία μπορεί να εμφανίσουν εύθραυστα μαλλιά και νύχια, αραίωση των οστών και στειρότητα. Οι σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιακή, εγκεφαλική ή πολυοργανική ανεπάρκεια και θάνατο.
Νευρική βουλιμία
Η νευρική βουλιμία είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι ασθενείς έχουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια ανεξέλεγκτης κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων τροφής σε σύντομο χρονικό διάστημα. Μετά τα επεισόδια υπερφαγίας, ο ασθενής θα εμπλακεί σε συμπεριφορές που αντισταθμίζουν την υπερκατανάλωση τροφής για να αποτρέψει την αύξηση του σωματικού βάρους, όπως αναγκαστικός έμετος, χρήση καθαρτικών ή διουρητικών, νηστεία ή/και υπερβολική άσκηση.
Η σοβαρή βουλιμία μπορεί να οδηγήσει σε ανισορροπίες ηλεκτρολυτών, όπως το νάτριο, το κάλιο και το ασβέστιο, που μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιακές αρρυθμίες και να προκαλέσουν εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή. Τα άτομα με βουλιμία διατρέχουν επίσης σημαντικά αυξημένο κίνδυνο για χρήση ουσιών, αυτοκτονία και επιπλοκές υγείας.
Αδηφαγική διαταραχή ή επεισοδιακή υπερφαγία
Η Αδηφαγική διαταραχή ή επεισοδιακή υπερφαγία ((Binge Eating Disorder, BED) χαρακτηρίζεται από την ανεξέλεγκτη κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα. Για να διαγνωστεί κάποιος ότι έχει BED, πρέπει να το κάνει χρόνια, όπως μια φορά την εβδομάδα για 3 μήνες ή περισσότερο. Αυτό διαφέρει από τη βουλιμία επειδή ο πάσχων δεν καταφεύγει σε εκκαθαριστικές ή αντισταθμιστικές μεθόδους δεν προσπαθεί δηλαδή να αποβάλει αυτό που έχει καταναλώσει προκαλώντας εμετό ή χρησιμοποιώντας καθαρτικά κλπ.
Η BED είναι η πιο κοινή διατροφική διαταραχή στις ΗΠΑ. Αυτή η ασθένεια μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους και παχυσαρκία και να οδηγήσει σε συννοσηρότητες που σχετίζονται με το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη και των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Η θεραπεία των διατροφικών διαταραχών χρησιμοποιεί μια πολύπλευρη προσέγγιση που περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία, διατροφική εκπαίδευση, συνεχή παρακολούθηση και μερικές φορές φάρμακα. Η θεραπεία μπορεί επίσης να βοηθήσει έναν ασθενή να αντιμετωπίσει άλλα θέματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και η κατάχρηση ουσιών.
Ψυχοθεραπεία
Η ψυχοθεραπεία είναι το πιο σημαντικό μέρος της θεραπείας της διατροφικής διαταραχής. Περιλαμβάνει τακτικές επισκέψεις σε ψυχολόγο ή άλλο επαγγελματία ψυχικής υγείας με εξειδικευμένη εκπαίδευση στη φροντίδα των διατροφικών διαταραχών. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει έναν από πολλούς τύπους αποδεδειγμένων θεραπειών διατροφικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένων των παρακάτω:
• Η ενισχυμένη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία εστιάζει στη συμπεριφορά, τις σκέψεις και τα συναισθήματα σχετικά με τη διαταραχή. Αυτή η μορφή θεραπείας βοηθά τους ασθενείς να μάθουν να αναγνωρίζουν και να αλλάζουν παραμορφωμένες απόψεις γύρω από το φαγητό. Αυτό μπορεί να είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία της βουλιμίας και του BED, αλλά δεν είναι γενικά αποτελεσματικό για όσους πάσχουν από ανορεξία.
• Η ψυχοθεραπεία που βασίζεται στην οικογένεια καθοδηγεί τα μέλη της οικογένειας και τους φροντιστές ώστε να γίνουν αποτελεσματικά συστήματα υποστήριξης και βοηθά τους ασθενείς να αναπτύξουν υγιεινές διατροφικές συμπεριφορές. Αυτή η θεραπεία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για να βοηθήσει τους εφήβους να ξεπεράσουν μια διατροφική διαταραχή.
• Η διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία είναι ένας συνδυασμός ομαδικής και ατομικής θεραπείας που βοηθά στην ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης του στρες και των συναισθημάτων. Αυτή η θεραπεία έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στην υπερφαγία και ορισμένα συμπτώματα βουλιμίας.
Συχνά θα ζητείται από τους ασθενείς να κρατούν ένα ημερολόγιο τροφίμων για να το αναθεωρούν κατά τη διάρκεια των συνεδριών θεραπείας. Αυτό είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για να διακρίνουμε τους λόγους πίσω από την υπερφαγία, τον«καθαρισμό» ή άλλες ανθυγιεινές διατροφικές συμπεριφορές.
Διατροφική εκπαίδευση
Κατά τη διαδικασία εύρεσης ενός διατροφολόγου ή διαιτολόγου, είναι σημαντικό να αναζητά κανείς έναν ειδικό που ειδικεύεται στις διατροφικές διαταραχές, επειδή αυτή η εκπαίδευση δεν είναι τυπική. Οι στόχοι της συνεργασίας με έναν διατροφολόγο είναι να εργαστείτε για μια υγιεινή διατροφή, να ορίσετε τακτικά διατροφικά πρότυπα και να λάβετε μέτρα για τη διακοπή της υπερφαγίας και/ή την «κάθαρση» και τη διόρθωση προβλημάτων υγείας που προκαλούνται από την κακή διατροφή. Επιπλέον, οι ασθενείς μπορούν να μάθουν πώς η διατροφή ή η έλλειψή της επηρεάζει τον ανθρώπινο οργανισμό.
Φάρμακα
Δεν υπάρχουν φάρμακα για τη θεραπεία μιας διατροφικής διαταραχής και οι περισσότερες φαρμακολογικές θεραπείες εστιάζονται σε συννοσηρές καταστάσεις όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Ο στόχος της φαρμακοθεραπείας είναι να βελτιώσει τα αποτελέσματα της παθολογίας της διατροφικής διαταραχής και να αυξήσει τη συμμόρφωση στη μακροχρόνια θεραπεία.
Σε ασθενείς με ανορεξία που έχουν επιτύχει το 85% του αναμενόμενου βάρους τους, η φλουοξετίνη έχει χρησιμοποιηθεί για τη σταθεροποίηση της ανάρρωσης. Οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψηςσεροτονίνης και οι αναστολείς επαναπρόσληψηςσεροτονίνης-νορεπινεφρίνης μπορεί να είναι πιο χρήσιμοι για την αντιμετώπιση ταυτόχρονων ιδεοψυχαναγκαστικών προβλημάτων. Η ολανζαπίνη, ένα δεύτερης γενιάς αντιψυχωτικό φάρμακο φαίνεται να λειτουργεί στους ενήλικες με συνολική αύξηση του Δείκτη Μάζας Σώματος στο τέλος της θεραπείας. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες μελέτες για την τεκμηρίωση της αποτελεσματικότητάς της.
Η μόνη εγκεκριμένη από τον FDA θεραπεία για τη βουλιμία είναι η φλουοξετίνη σε υψηλότερες δόσεις από αυτές που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Είναι εγκεκριμένο μόνο για αυτή τη χρήση σε ενήλικες. Η Lisdexamfetamine είναι το πρώτο φάρμακο εγκεκριμένο από την FDA για τη θεραπεία της BED. Δεν είναι σαφές πώς λειτουργεί το φάρμακο για τη θεραπεία της BED, αλλά πιστεύεται ότι ελέγχει την παρορμητική συμπεριφορά που σχετίζεται με την υπερφαγία.
Ο ρόλος των φαρμακοποιών
Οι φαρμακοποιοί είναι οι πιο προσιτοί πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης που είναι διαθέσιμοι στο κοινό, γεγονός που τους καθιστά μοναδικούς σε θέση να αναγνωρίζουν ασθενείς με διατροφικές διαταραχές. Συχνά, οι ασθενείς με διατροφικές διαταραχές κάνουν κακή χρήση προϊόντων OTC όπως καθαρτικά, χάπια αδυνατίσματος ή άλλα φάρμακα για να χάσουν βάρος. Με την παρακολούθηση της χρήσης συνταγογραφούμενων και μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, οι φαρμακοποιοί μπορούν να εντοπίσουν έναν ασθενή με διατροφική διαταραχή. Οι φαρμακοποιοί μπορούν επίσης να παρέχουν πόρους και βοηθούν στην εκπαίδευση των ασθενών και των φροντιστών σχετικά με αυτές τις διαταραχές των οποίων η αντιμετώπιση αποτελεί πάντα μία πρόκληση.
