Ο προγεννητικός έλεγχος είναι μια σειρά εξειδικευμένων εξετάσεων που είναι αναγκαίο να γίνονται τόσο πριν την πραγματοποίηση της σύλληψης όσο και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Οι εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου αποσκοπούν στο να προλάβουν σοβαρές παθολογικές καταστάσεις με βαριές συνέπειες τόσο για την έγκυο όσο και για το έμβρυο.
Γράφει η Ιωάννα Α. Τσουμπού, Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος, εξειδικευμένη στην εμβρυομητρική ιατρική, στις κυήσεις υψηλού κινδύνου και στην αντιμετώπιση της παθολογίας του τραχήλου της μήτρας.
Ο προγεννητικός έλεγχος είναι μια ετερογενής ομάδα εξετάσεων (αιματολογικές, υπερηχογραφικές, μικροβιολογικές και σε κάποιες περιπτώσεις πιο εξειδικευμένες γενετικές εξετάσεις) που αποσκοπούν στην ομαλή εξέλιξη της εγκυμοσύνης και στην ασφάλεια της εγκύου και του εμβρύου. Ένα σημαντικό μέρος του προγεννητικού ελέγχου μπορεί να πραγματοποιηθεί πριν την εγκυμοσύνη.
Προγεννητικός έλεγχος πριν την εγκυμοσύνη
Πήρατε λοιπόν την απόφαση να δημιουργήσετε οικογένεια (ή να μεγαλώσετε αυτή που ήδη έχετε). Αυτό αποτελεί ένα σπουδαίο πρώτο βήμα. Πριν όμως ξεκινήσετε τις προσπάθειες, προετοιμαστείτε ώστε να έχετε μια όσο το δυνατόν υγιέστερη εγκυμοσύνη.
–Ιατρική εξέταση
Με μια επίσκεψη στο γυναικολόγο θα διαπιστωθούν τυχόν ιατρικά προβλήματα που πρέπει να ρυθμιστούν και να παρακολουθούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επιπλέον, ο γιατρός θα σας καθοδηγήσει σχετικά με ποια φάρμακα και ποιες τροφές επιτρέπονται πριν την κύηση.
–Επίσκεψη στον οδοντίατρο
Μια επίσκεψη στον οδοντίατρο πριν μείνετε έγκυος είναι εξίσου σημαντική με μια επίσκεψη στο γυναικολόγο. Η εγκυμοσύνη μπορεί να επηρεάσει το στόμα σας και το στόμα σας μπορεί να επηρεάσει την εγκυμοσύνη. Οι ορμόνες της εγκυμοσύνης είναι δυνατό να επιδεινώσουν προβλήματα ούλων και δοντιών. Επιπλέον, ασθένειες ούλων σχετίζονται με επιπλοκές της εγκυμοσύνης (π.χ. πρόωρος τοκετός). Φροντίστε επίσης να ολοκληρώσετε τυχόν εργασίες όπως ακτινογραφίες και σφραγίσματα.
-Ελέγξτε το οικογενειακό σας δέντρο
Ψάξτε σε βάθος το ιστορικό υγείας και από τις δυο πλευρές του οικογενειακού σας δέντρου (τόσο το δικό σας όσο και του συζύγου σας). Προσπαθείστε να ανακαλύψετε αν υπάρχει ιστορικό γενετικών, χρωμοσωμικών προβλημάτων ή συγγενών παθήσεων. Τα τέσσερα συχνότερα κληρονομικά νοσήματα στην Ελλάδα είναι:
-Μεσογειακή αναιμία.
-Κυστική ίνωση.
-Συγγενής βαρυκοϊα.
-Νωτιαία μυϊκή ατροφία.
Αν υπάρχει στο στενό και ευρύτερο οικογενειακό ιστορικό κάποιο περιστατικό από τα παραπάνω νοσήματα, θα πρέπει να το αναφέρετε στο γιατρό σας.
–Ιστορικό προηγούμενης εγκυμοσύνης
Αν είχατε οποιεσδήποτε επιπλοκές στην προηγούμενη εγκυμοσύνη σας (π.χ. πρόωρο τοκετό, προεκλαμψία) ή αν έχετε ιστορικό καθ’ έξιν αποβολών, πρέπει να μιλήσετε με το γιατρό σας για τυχόν μέτρα που μπορούν να ληφθούν για να αναχαιτιστεί μια επανάληψη του προβλήματος.
–Εμβόλια
Αν δεν έχετε κάνει αναμνηστικό εμβόλιο τετάνου τα τελευταία δέκα χρόνια κάντε ένα τώρα. Αν ξέρετε ότι δεν έχετε περάσει ποτέ ερυθρά ή δεν έχετε εμβολιαστεί για την ασθένεια, κάντε τώρα το εμβόλιο για ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά (MMR) και περιμένετε ένα μήνα πριν προσπαθήσετε να συλλάβετε. Αν διατρέχετε υψηλό κίνδυνο για ηπατίτιδα Β, εμβολιαστείτε πριν την σύλληψη.
–Έλεγχος χρονίων νόσων
Αν υποφέρετε από διαβήτη, άσθμα, υπέρταση, επιληψία ή οποιοδήποτε άλλο χρόνιο νόσημα, βεβαιωθείτε ότι έχετε την έγκριση του γιατρού σας για να μείνετε έγκυος και ότι το πρόβλημα είναι υπό έλεγχο. Αν γεννηθήκατε με φαινυλκετονουρία, αρχίσετε αυστηρή δίαιτα χωρίς φαινυλανίνη πριν συλλάβετε και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Προγεννητικός έλεγχος στην εγκυμοσύνη
Στα πρώτα ραντεβού με το γυναικολόγο η έγκυος θα ενημερωθεί για τις εξετάσεις Προγεννητικού Ελέγχου στις οποίες θα υποβληθεί. Ανάλογα με το τρίμηνο της εγκυμοσύνη, διαφοροποιούνται και οι προτεινόμενες εξετάσεις.
Πρώτο Τρίμηνο
Οι εξετάσεις του πρώτου τριμήνου περιλαμβάνουν αιματολογικές εξετάσεις όπως γενική αίματος, ομάδα αίματος και παράγοντα Rhesus, εξέταση ούρων, ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης, εξετάσεις για τη λειτουργία θυρεοειδούς, για AIDS, σύφιλη, ηπατίτιδα C, τοξόπλασμα, κυτταρομεγαλοϊό, για μεταλλάξεις κυστικής ίνωσης και την ιδιαίτερα σημαντική εξέταση της Αυχενικής Διαφάνειας.
Η εξέταση της αυχενικής διαφάνειας αποτελεί υπερηχογραφική εξέταση που πραγματοποιείται συνήθως διακοιλιακά. Συμπεριλαμβάνει και λήψη αίματος από την έγκυο για την εξέταση ειδικών ορμονών (PAPP-A, βhCG,PIGF). Τα αποτελέσματα της αιματολογικής εξέτασης συνυπολογίζονται με τα υπερηχογραφικά ευρήματα και την ηλικία της εγκύου για τον υπολογισμό του κινδύνου χρωμοσωμικών ανωμαλιών.
Σκοπός της εξέτασης είναι ο προσδιορισμός της ηλικίας της κύησης, η εκτίμηση της πιθανότητας το έμβρυο να έχει σύνδρομο Down ή άλλη χρωμοσωμική ανωμαλία, ο πρώιμος έλεγχος της ανατομίας του εμβρύου, ο υπολογισμός πιθανότητας πρόωρου τοκετού και ανάπτυξης προεκλαμψίας.
Δεύτερο Τρίμηνο
Το δεύτερο τρίμηνο η έγκυος θα πραγματοποιήσει μια σειρά από εξαιρετικά σημαντικές εξετάσεις, όπως:
-Υπερηχογράφημα Β-Επιπέδου, το οποίο ελέγχει κάθε όργανο του εμβρύου, προβλέπει την πιθανότητα πρόωρου τοκετού μετά από μέτρηση του τραχήλου της μήτρας και την πιθανότητα ανάπτυξης προ-εκλαμψίας ή υπολειπόμενης εμβρυϊκής ανάπτυξης μέσω της ροής στα μητριαία αγγεία της εγκύου.
-Καμπύλη Σακχάρου για την έγκαιρη διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη κύησης. Ο πλακούντας κατά την κύηση παράγει ορμόνες που επηρεάζουν το μεταβολισμό του σακχάρου αυξάνοντας την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη κύησης.
Τρίτο Τρίμηνο
Στο τρίτο τρίμηνο πραγματοποιείται η ειδική εξέταση Εμβρυϊκής Ανάπτυξης– Doppler με το οποίο εξετάζουμε την ανάπτυξη του εμβρύου, τις ροές Doppler σε συγκεκριμένα αγγεία του εμβρύου και της μητέρας, τις εμβρυϊκές κινήσεις, τον πλακούντα και το αμνιακό υγρό.
NIPT, λήψη τροφοβλάστης, αμνιοπαρακέντηση: 3 σημαντικές εξετάσεις
-Μη επεμβατικός έλεγχος για χρωμοσωμικές ανωμαλίες (NIPT): Είναι μέθοδος που αναλύει εμβρυϊκό DNA που κυκλοφορεί ελεύθερο στο μητρικό αίμα και αποτελεί πολύ καλή δοκιμασία για το αν το έμβρυο έχει χαμηλό ή υψηλό κίνδυνο για τρισωμία 21 (σύνδρομο Down). Επίσης, εκτιμά τον κίνδυνο για το έμβρυο να έχει τρισωμία 18 (σύνδρομο Edwards) και τρισωμία 13 (σύνδρομο Patau).
-Διαγνωστικές επεμβατικές εξετάσεις για χρωμοσωμικές ανωμαλίες και γενετικά σύνδρομα: Ο μόνος τρόπος διάγνωσης χρωμοσωμικών ανωμαλιών (π.χ. σύνδρομο Down) και γενετικών ή μεταβολικών νοσημάτων επιτυγχάνεται με επεμβατικές μεθόδους δηλ. με την εξέταση λήψης τροφοβλάστης ή με αμνιοπαρακέντηση. Η λήψη τροφοβλάστης πραγματοποιείται στις 11-14 εβδομάδες κύησης και η αμνιοπαρακέντηση μετά τις 16 εβδομάδες κύησης.
