Ο αυτισμός είναι μια εκ γενετής νευροαναπτυξιακή διαταραχή του εγκεφάλου η οποία παραμένει σε όλη τη διάρκειας της ζωής και εκδηλώνεται συχνότερα στα αγόρια (4 αγόρια προς 1 κορίτσι). Ο αυτισμός μπορεί να επηρεάσει κάθε παιδί και κάθε οικογένεια. Η εθνικότητα, το κοινωνικό, οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο της κάθε οικογένειας δεν παίζουν κανένα ρόλο.
Τα παιδιά με αυτισμό δυσκολεύονται να αναπτύξουν ορισμένες δεξιότητες που είναι αναγκαίες για την ψυχοκοινωνική λειτουργία του ανθρώπου. Η βαρύτητα των χαρακτηριστικών του αυτισμού διαφέρει από άτομο σε άτομο, συνήθως όμως παρατηρείται δυσκολία στην λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, δυσκολία στην κοινωνική αλληλεπίδραση και την κοινωνική κατανόηση και συναισθηματική συναλλαγή, δυσκολία στην κοινωνικοποίηση, επαναλαμβανόμενες και στερεότυπες συμπεριφορές και δραστηριότητες, αντίσταση στην αλλαγή.
Ο αυτισμός μπορεί να συνδέεται με νοητική αναπηρία, με δυσκολίες συγκέντρωσης και συντονισμού των κινήσεων και με θέματα σωματικής υγείας όπως διαταραχές στον ύπνο και γαστρεντερικές διαταραχές. Σε ένα ποσοστό περίπου 20% η νοημοσύνη διατηρείται στο φυσιολογικό ή κοντά στο φυσιολογικό. Ορισμένα άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν εξαιρετικές ικανότητες και διαπρέπουν στη μουσική, τα μαθηματικά ή τις τέχνες.
Τα αίτια
Η αιτία του αυτισμού εξακολουθεί να παραμένει άγνωστη. Ορισμένες έρευνες υποδεικνύουν ένα νευρολογικό πρόβλημα στην πολύ πρώιμη ανάπτυξη του εγκεφάλου που επηρεάζει εκείνα τα τμήματα του εγκεφάλου τα οποία επεξεργάζονται την γλώσσα και τις πληροφορίες που δίνουν οι αισθήσεις.
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει μια σειρά από σπάνιες γονιδιακές αλλαγές ή μεταλλάξεις, που σχετίζονται με τον αυτισμό. Ένας μικρός αριθμός από αυτές είναι ικανός να προκαλέσει αυτισμό από μόνος του, αν και οι περισσότερες περιπτώσεις αυτισμού φαίνεται ότι προκαλούνται από έναν συνδυασμό των προαναφερόμενων γονιδίων που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αυτισμού, καθώς και από περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την πρώιμη ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι ορισμένοι μη γενετικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται ότι αυξάνουν τον κίνδυνο να αναπτύξει ένα παιδί αυτισμό. Τέτοιοι παράγοντες θεωρούνται η μεγάλη ηλικία και των δύο γονέων κατά τη σύλληψη, οι ελλείψεις σε ένζυμα, βιταμίνες και μέταλλα, ασθένεια της μητέρας κατά την κύηση, ένας δύσκολος τοκετός ή πρόωρος τοκετός, και η μη επαρκής οξυγόνωση του εγκεφάλου του μωρού. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αυτοί οι παράγοντες δεν προκαλούν αυτισμό από μόνοι τους, αλλά αυξάνουν τον κίνδυνο σε συνδυασμό με τους γενετικούς παράγοντες.
Συμπτώματα
Ο αυτισμός είναι μία εκ γενετής διαταραχή του εγκεφάλου που επηρεάζει τον τρόπο που ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τις πληροφορίες. Τα πρώτα εμφανή σημάδια και συμπτώματα του αυτισμού εμφανίζονται συνήθως στην ηλικία των 2 ή 3 ετών.
Ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά του αυτισμού είναι:
- Η μεγάλη δυσκολία στην κατανόηση της λεκτικής ή και μη λεκτικής επικοινωνίας
- Η σοβαρή επιβράδυνση στην κατανόηση των κοινωνικών σχέσεων
- Η υπερκινητικότητα, η επιθετικότητα ή η ασυνήθιστη παθητικότητα στις καθημερινές δραστηριότητες
- Η έντονη αισθητηριακή ευαισθησία
- Οι έκδηλοι περιορισμοί δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων
- Οι επαναλαμβανόμενες στερεοτυπικές συμπεριφορές
- Η εμμονή στην ρουτίνα και η αντίσταση στις αλλαγές
- Η μη βλεμματική επαφή
Διάγνωση
Η έγκαιρη διάγνωση από ειδικό επιτρέπει την παροχή οικογενειακής πρόωρης παρέμβασης και οικογενειακής υποστήριξης που θα έχει ως αποτέλεσμα μεγάλο όφελος για το παιδί στην αντιμετώπιση των ιδιαίτερων αναγκών του.
Θεραπεία
Ο αυτισμός δεν προλαμβάνεται και δεν θεραπεύεται, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, καθώς η ακριβής αιτιολογία του είναι ακόμα άγνωστη. Έτσι ένα παιδί με αυτισμό θα γίνει ένας ενήλικας με αυτισμό.
Κάθε άτομο με αυτισμό είναι μοναδικό. Έτσι, ενώ όλα τα άτομα με αυτισμό έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά, ωστόσο επηρεάζονται με διαφορετικό τρόπο και σε διαφορετικό βαθμό, με αποτέλεσμα να διαφέρουν οι ανάγκες τους καθώς και ο βαθμός υποστήριξης που απαιτείται.
Η έγκαιρη διάγνωση και η πρώιμη διεπιστημονική παρέμβαση μπορούν να βελτιώσουν όχι μόνο τα συμπτώματα του αυτισμού, αλλά και να βοηθήσουν το παιδί με αυτισμό να αξιοποιήσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις ικανότητές του
