Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Τα παιδιά που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα των γονιών κινδυνεύουν να εμφανίσουν ορισμένες αλλαγές στο επιγονιδίωμά τους, οι οποίες μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο έκφρασης των γονιδίων και να επηρεάσουν την ανάπτυξη ασθενειών στο μέλλον, αποκαλύπτει μια νέα μελέτη.
Αν και προηγούμενες μελέτες έχουν διαπιστώσει τις αρνητικές επιπτώσεις του μητρικού καπνίσματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αυτή είναι η πρώτη μελέτη που καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα επηρεάζει το επιγονιδίωμα των παιδιών.
Το DNA μας λειτουργεί ως εγχειρίδιο οδηγιών για το σώμα. Χωρίς να αλλάξει το περιεχόμενο του «βιβλίου» (δηλαδή η αλληλουχία γονιδίων), ο καπνός του τσιγάρου μπορεί να προσθέσει «σημάδια» σε ορισμένες σελίδες, επηρεάζοντας τον τρόπο ανάγνωσης αυτών των οδηγιών. Ένα από αυτά τα σημάδια, η μεθυλίωση του DNA, είναι ένας από τους κύριους επιγενετικούς μηχανισμούς, που επιτρέπει την ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση της γονιδιακής έκφρασης.
Ένα παγκόσμιο πρόβλημα με μακροπρόθεσμες συνέπειες
Ερευνητική ομάδα από το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης (ISGlobal) συνέλεξε και δεδομένα από 2.695 παιδιά ηλικίας 7-10 ετών από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Γαλλία, Ελλάδα, Λιθουανία, Νορβηγία, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και Σουηδία).
Οι ερευνητές, χρησιμοποιώντας δείγματα αίματος από τους συμμετέχοντες, εξέτασαν το επίπεδο μεθυλίωσης σε συγκεκριμένες θέσεις DNA κατά μήκος του γονιδιώματος και το συσχέτισαν με τον αριθμό των καπνιστών στην οικογένεια (0, 1 ή 2 ή περισσότεροι).
Όπως διαπιστώθηκε από τα ευρήματα, αλλαγές μεθυλίωσης του DNA εντοπίστηκαν σε 11 περιοχές που ονομάζονται CpG, οι οποίες σχετίζονται με την έκθεση στο παθητικό κάπνισμα. Οι περισσότερες από αυτές τις περιοχές είχαν επίσης συνδεθεί σε προηγούμενες μελέτες με την άμεση έκθεση στον καπνό σε ενεργούς καπνιστές ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επιπλέον, έξι από αυτές τις περιοχές σχετίζονται με ασθένειες για τις οποίες το κάπνισμα αποτελεί παράγοντα κινδύνου, όπως το άσθμα ή ο καρκίνος .
«Η μελέτη μας δείχνει ότι το παθητικό κάπνισμα κατά την παιδική ηλικία αφήνει το σημάδι του σε μοριακό επίπεδο και μπορεί να αλλάξει την έκφραση των γονιδίων που επηρεάζουν την ευαισθησία σε ασθένειες στην ενήλικη ζωή», δήλωσε η Δρ. Marta Cosin-Tomàs , επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και ερευνήτρια του ISGlobal.
Παρά την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, ο οικιακός χώρος παραμένει μια σημαντική πηγή έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα για τα παιδιά. Το 2024, εκτιμάται ότι το 40% των παιδιών παγκοσμίως εκτέθηκαν στον καπνό του τσιγάρου στον χώρο του σπιτιού. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ηέκθεση των παιδιών στον καπνό του τσιγάρου όχι μόνο αυξάνει τον κίνδυνο αναπνευστικών και καρδιαγγειακών παθήσεων , αλλά μπορεί επίσης να επηρεάσει τη νευρολογική ανάπτυξη και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού τους συστήματος .
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αποτελέσματα της μελέτης υποδηλώνουν ότι το παθητικό κάπνισμα στην παιδική ηλικία οδηγεί σε επιγενετικές αλλαγές παρόμοιες με αυτές που παρατηρούνται με την ενδομήτρια έκθεση στον καπνό ή το ενεργό κάπνισμα. Αυτό υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη εφαρμογής ολοκληρωμένων μέτρων για τη μείωση της έκθεσης της παιδικής ηλικίας στον καπνό του τσιγάρου, τόσο στο σπίτι όσο και σε άλλους εσωτερικούς χώρους.
Πηγή: Environment International