Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Πέντε δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε ιατρικό οξυγόνο, με τις υψηλότερες ανισότητες να καταγράφονται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, αποκαλύπτει μια νέα έκθεση της Lancet.
Η πλειοψηφία των ασθενών που δεν έχουν πρόσβαση σε οξυγόνο συγκεντρώνεται στη Νότια και Ανατολική Ασία, τον Ειρηνικό και την υποσαχάρια Αφρική. Η έκθεση υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για επενδύσεις ώστε να γεφυρωθούν αυτά τα κενά και να βελτιωθούν τα παγκόσμια συστήματα υγείας.
Η έκθεση της Παγκόσμιας Επιτροπής Υγείας (Global Health Commission) της Lancet είναι η πρώτη επίσημη εκτίμηση για το πόσο άνισα κατανέμεται το ιατρικό οξυγόνο, για τα κενά στην κάλυψη των ασθενών που το έχουν ανάγκη και για το κόστος που απαιτείται για να γεφυρωθούν αυτά τα κενά. Για πρώτη φορά περιγράφεται το πώς οι μελλοντικές επενδύσεις στην ενίσχυση των συστημάτων ιατρικού οξυγόνου θα μπορούσαν να έχουν τεράστιο αντίκτυπο σώζοντας εκατομμύρια ζωές και βελτιώνοντας την ετοιμότητα των κρατών για μια μελλοντική πανδημία.
Το ιατρικό οξυγόνο είναι μια απαραίτητη θεραπεία που χρησιμοποιείται κλινικά για περισσότερα από 150 χρόνια. Η πρώτη αναφερόμενη κλινική χρήση του ήταν για τη θεραπεία της πνευμονίας, το 1885, ωστόσο μόλις το 2017 προστέθηκε στον Κατάλογο Βασικών Φαρμάκων του ΠΟΥ, ως «βασικό φάρμακο που σώζει ζωές χωρίς υποκατάστατο».
Το οξυγόνο είναι απαραίτητο σε κάθε επίπεδο του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, για παιδιά και ενήλικες με ευρύ φάσμα οξειών και χρόνιων παθήσεων, και για την εξασφάλιση ασφαλούς χειρουργικής και περιεγχειρητικής φροντίδας. Είναι επίσης κρίσιμο για την ετοιμότητα μιας χώρας για το ενδεχόμενο μιας μελλοντικής πανδημίας, βοηθώντας στην αποτροπή επανάληψης των τραγικών ελλείψεων οξυγόνου που διαπιστώθηκαν στην πανδημία COVID-19 και των μαζικών θανάτων που προέκυψαν λόγω των ελλείψεων οξυγόνου.
Η πανδημία του COVID-19 έφερε στο προσκήνιο τις μακροχρόνιες ανισότητες στην πρόσβαση στο ιατρικό οξυγόνο παγκοσμίως και τη σημασία αυτής της σωτήριας θεραπείας για ανθρώπους όλων των ηλικιών σε κάθε μέρος του κόσμου. Σε αυτό το πλαίσιο ιδρύθηκε το 2022 η Παγκόσμια Επιτροπή Υγείας της Lancet για την ασφάλεια του ιατρικού οξυγόνου, με στόχο τη σύνθεση των διαθέσιμων στοιχείων και την αξιοποίηση της τεχνογνωσίας για την παραγωγή συγκεκριμένων και εφαρμόσιμων συστάσεων για κυβερνήσεις, βιομηχανία, παγκόσμιους οργανισμούς υγείας, δωρητές, εργατικό δυναμικό στον τομέα της υγείας και ερευνητές.
400 εκατομμύρια παιδιά και ενήλικες χρειάζονται ιατρικό οξυγόνο κάθε χρόνο
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έκθεσης της Global Health Commission της Lancet, περισσότεροι από 5 δισεκατομμύρια άνθρωποι – δηλαδή περίπου το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού – δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλείς, ποιοτικές και προσιτές ιατρικές υπηρεσίες οξυγόνου.
Το 82% των ασθενών που χρειάζονται ιατρικό οξυγόνο ζουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος και σχεδόν το 70% συγκεντρώνονται στη νότια και ανατολική Ασία, τον Ειρηνικό και την υποσαχάρια Αφρική. Στους ασθενείς περιλαμβάνονται εκείνοι με οξείες ιατρικές και χειρουργικές παθήσεις και μακροχρόνιες ανάγκες σε οξυγόνο λόγω χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ). Ωστόσο, παρά την κρίσιμη ανάγκη, λιγότεροι από 1 στους 3 ασθενείς λαμβάνουν επαρκές οξυγόνο λόγω των κενών στην υποδομή υγειονομικής περίθαλψης και των περιορισμών της αλυσίδας εφοδιασμού και του ποιοτικού ελέγχου.
Επιπλέον, ο αριθμός των ανθρώπων που χρειάζονταν μακροπρόθεσμο οξυγόνο αυξήθηκε, μεταξύ 2010 και 2021, κατά 33% (από 6,9 εκατομμύρια έφτασε τα 9,2 εκατομμύρια) λόγω των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων του καπνίσματος στη γήρανση του πληθυσμού και της έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση από εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους και την κλιματική αλλαγή.
Σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης (π.χ. επιδημίες, φυσικές καταστροφές, πόλεμος), η ανάγκη για οξυγόνο μπορεί να αυξηθεί εκθετικά, ασκώντας τεράστια πίεση στα συστήματα υγείας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πανδημία του COVID-19, το 2021, όπου 52 εκατομμύρια επιπλέον άνθρωποι χρειάστηκαν 1,9 δισεκατομμύρια Nm 3 οξυγόνου για τη θεραπεία τους.
Κάλεσμα για παγκόσμια δράση
Σύμφωνα με την έκθεση της Παγκόσμιας Επιτροπής Υγείας, η παροχή και η δίκαιη πρόσβαση στο οξυγόνο δεν αποτελεί απλώς ένα εμπόρευμα ή ένα εμπορικό προϊόν αλλά μια βασική δημόσια υπηρεσία, η οποία απαιτεί στενή συνεργασία μεταξύ της βιομηχανίας ιατρικού οξυγόνου, των κυβερνήσεων και των παγκόσμιων οργανισμών υγείας.
Το κόστος για την κάλυψη του κενού οξυγόνου είναι μεγάλο, αλλά αντιπροσωπεύει μια εξαιρετικά οικονομικά αποδοτική επένδυση που θα έχει εκτεταμένες επιπτώσεις. Το κλείσιμο του μεγάλου κενού πρόσβασης οξυγόνου σε οξεία ιατρική και χειρουργική επέμβαση σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος απαιτεί επιπλέον 6,8 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς της έκθεσης, το ιατρικό οξυγόνο είναι μια εξαιρετικά οικονομική επένδυση για την προώθηση της παγκόσμιας δημόσιας υγείας που θα επιταχύνει την πρόοδο του κόσμου προς την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης για την υγεία έως το 2030, αλλά και θα βοηθήσει τις χώρες να προετοιμαστούν για την επόμενη πανδημία.
Πηγή: The Lancet Global Health Commission on Medical Oxygen Security