Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Η επιστήμη ίσως να βρίσκεται ένα βήμα πιο κοντά στο να εξαλείψει οριστικά τη γρίπη. Γάλλοι ερευνητές κατόρθωσαν να αποκωδικοποιήσουν τον περίπλοκο γενετικό κώδικα της γρίπης και τον μηχανισμό με τον οποίο ο ιός κατασκευάζει την εσωτερική του δομή. Η ανακάλυψη αυτή ανοίγει πιθανότατα νέους δρόμους για την καταπολέμηση των ιογενών λοιμώξεων και τη δημιουργία καλύτερων φαρμάκων κατά της γρίπης.
Οι ιοί της γρίπης προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα και μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές. Κάθε χρόνο, σε παγκόσμιο επίπεδο, η γρίπη προκαλεί περιοδικά πανδημίες με τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Οι ιοί της γρίπης έχουν την ικανότητα να επιβιώνουν σε πουλιά, χοίρους και άλλα ζώα και οι πανδημίες αρχίζουν όταν ένα από αυτά τα στελέχη «μεταπηδάει» στους ανθρώπους και αποκτά μεταλλάξεις που του επιτρέπουν να προσαρμοστεί καλύτερα και έτσι να εξαπλωθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο. Στο επίκεντρο της ικανότητας του ιού να εξαπλώνεται και να επιβιώνει βρίσκεται το γενετικό του υλικό, το οποίο είναι περίτεχνα τυλιγμένο σε ένα κάλυμμα πρωτεΐνης σαν μικροσκοπικός κύλινδρος.
Ανακαλύπτοντας τον πολύπλοκο και … ανίκητο μηχανισμό της γρίπης
Ερευνητική ομάδα από το Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας και το Πανεπιστήμιο Grenoble Alpes, χρησιμοποιώντας απεικονιστικές τεχνικές αιχμής, μπόρεσαν να αποκωδικοποιήσουν το πώς ο ιός της γρίπης συναρμολογεί το γενετικό του υλικό. Η έρευνα επικεντρώθηκε στη νουκλεοπρωτεΐνη, μια κρίσιμη πρωτεΐνη που δρα σαν προστατευτικό περίβλημα για το RNA του ιού.
Η ομάδα χρησιμοποίησε μια εξελιγμένη προσέγγιση για τη διάσπαση και την αναδόμηση της πρωτεϊνικής δομής του ιού σε εργαστηριακό περιβάλλον. Αφαιρώντας μικρά τμήματα της δομής της πρωτεΐνης, οι ερευνητές μπόρεσαν να δημιουργήσουν πιο σταθερές και λιγότερο ευέλικτες εκδοχές του βασικού γενετικού υλικού του ιού. Αυτό τους επέτρεψε να αποτυπώσουν με υψηλής ευκρίνειας εικόνες τον τρόπο με τον οποίο το γενετικό υλικό περνά μέσα από τη δομή της πρωτεΐνης.
Η απεικόνιση αυτών των στενών προστατευτικών αλληλεπιδράσεων ανοίγει την πόρτα στην ανάπτυξη μορίων που, παρεμβαίνοντας μεταξύ του RNA και της προστατευτικής του επικάλυψης, θα μπορούσαν να παρέχουν ένα αποτελεσματικό μέσο για την πρόληψη της αναπαραγωγής του ιού.
Μία από τις πιο εκπληκτικές ανακαλύψεις που έκαναν οι ερευνητές ήταν η ευελιξία της γενετικής συσκευασίας του ιού. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η πρωτεΐνη μπορεί να φιλοξενήσει μεταξύ 20 και 24 γενετικές δομικές μονάδες, με τη μία πλευρά της πρωτεΐνης πιο προσαρμόσιμη από την άλλη. Αυτή η ευελιξία μπορεί να εξηγήσει πως ο ιός μπορεί να μεταλλάσσεται και να προσαρμόζεται εξαιρετικά γρήγορα, με αποτέλεσμα να εξαπλώνεται κάθε χρόνο σε μεγάλες ομάδες πληθυσμού.
Η μελέτη αποκάλυψε επίσης περίπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ της πρωτεΐνης και του γενετικού υλικού. Το RNA δεν βρίσκεται απλώς παθητικά μέσα στην πρωτεΐνη, αλλά βοηθά ενεργά στη διαμόρφωση της δομής του ιού.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η έρευνα αυτή υπογραμμίζει την απίστευτη πολυπλοκότητα των ιών και τη συνεχιζόμενη μάχη μεταξύ της ανθρώπινης επιστημονικής καινοτομίας και των μικροσκοπικών παθογόνων παραγόντων. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, αν και η μελέτη διεξήχθη σε ελεγχόμενο εργαστηριακό περιβάλλον, τα ευρήματά της αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό βήμα για την αποκάλυψη των πολύπλοκων μηχανισμών μιας από τις πιο προσαρμοστικές και επίμονες ιογενείς απειλές στον κόσμο.
Καθώς η γρίπη συνεχίζει να θέτει προκλήσεις για την παγκόσμια υγεία, τέτοιες γνώσεις μοριακού επιπέδου προσφέρουν ελπίδα για πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις. Τα ευρήματα αυτά ανοίγουν το δρόμο για το σχεδιασμό νέων μορίων φαρμάκων ικανών να συνδέονται με το πρωτεϊνικό περίβλημα, να αποδυναμώνουν το ιικό RNA και να αναστέλλουν την αναπαραγωγή του ιού της γρίπης, του οποίου οι επιδημίες κάθε χρόνο επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους, καταλήγουν οι ερευνητές.
Πηγή: Nucleic Acids Research
