Η συγγραφέας Nadia Brönimann, είναι η πιο διάσημη τρανς προσωπικότητα στην Ελβετία. Η πρώτη φυλομετάβαση, από Christian σε Nadia, έγινε σε ηλικία 29 ετών και ακολούθησαν έντεκα ακόμη επώδυνες και εν μέρει αποτυχημένες χειρουργικές επεμβάσεις.
Η ζωή της έγινε ντοκιμαντέρ και η ίδια σήμερα μιλά συχνά για τα δικαιώματα της τρανς κοινότητας σε τηλεοπτικές εκπομπές και σε διαλέξεις που δίνει σε σχολεία.
Η ιστορία της Nadia Brönimann δείχνει πόσο λίγα γνωρίζει η κοινωνία μας για την ευημερία των τρανς ατόμων. Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Διεμφυλικής Ορατότητας, η Nadia ( ή Christian όπως θέλει να την αποκαλούν πλέον) σε μια εκ βαθέων συνέντευξη στο DailyPharmaNews παραδέχεται πως το όνειρό της να γίνει γυναίκα δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ και πως η αλλαγή φύλου, που τόσο επιθυμούσε στα νεανικά της χρόνια, δεν της έφερε τελικά την ολοκλήρωση και την ευτυχία.
Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
«Από την ηλικία των 8 ετών αισθανόμουν ότι ήμουν διαφορετικός από τα άλλα παιδιά της ηλικίας μου. Τότε δεν μπορούσα να δώσω όνομα σε αυτό το περίεργο συναίσθημα του “διαφορετικού” που ένιωθα. Μην ξεχνάμε ότι στα μέσα της δεκαετίας του ’70 τα πρότυπα για το πώς πρέπει να συμπεριφέρεται ένα αγόρι και ένα κορίτσι ήταν ακόμα πολύ αυστηρά. Κι όπως ήταν αναμενόμενο, δεν ταίριαζα καθόλου στο στερεοτυπικό ρόλο, ως βιολογικό αγόρι, ένιωθα “διαφορετικός”και εξίσου “περίεργο” και “παράξενο” με έβρισκε και το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον μου. Καθώς οι άνθρωποι γύρω μου δεν γνώριζαν ακόμη τότε τον όρο “τρανς”, βίωσα το “άλλο μου Είναι” απόλυτα μοναχικά και επώδυνα.
Η πρώτη φορά που μίλησα στην οικογένειά μου για όλα όσα αισθανόμουν ήταν πολλά χρόνια αργότερα, στα 29 μου χρόνια, όταν πλέον είχα κάνει την φυλομετάβαση. Εκ των υστέρων βέβαια συνειδητοποίησα ότι αυτό ήταν μεγάλο λάθος. Το σωστό θα ήταν να είχα μιλήσει στο περιβάλλον μου από την αρχή και σίγουρα πριν από τη διαδικασία φυλομετάβασης.
Όπως ήταν φυσικό, για τους περισσότερους η αποκάλυψή μου υπήρξε ένα μεγάλο “σοκ”. Είχαν δίκιο γιατί ήταν ένα είδος “προσβολής” να τους το παρουσιάσω ως τετελεσμένο γεγονός. Δεν τους έδωσα καθόλου χρόνο να σκεφτούν μόνοι τους γύρω από αυτό το θέμα. Δεν ήταν λοιπόν περίεργο που συνάντησα μεγάλη έλλειψη κατανόησης από τους περισσότερους δικούς μου ανθρώπους. Επομένως, συμβουλεύω κάθε άτομο που υποβάλλεται σε αλλαγή φύλου να εμπλέξει πραγματικά την οικογένεια και τους φίλους σε αυτή τη διαδικασία από την αρχή, να τους αφήσει να συμμετέχουν σε αυτήν.
Διακρίσεις και κοινωνικό στίγμα για τα τρανς άτομα
«Πολλά έχουν αλλάξει στην κοινωνία μας τα τελευταία 30 χρόνια. Τα παλαιότερα χρόνια το να είσαι τρανς άτομο ήταν μια καινοτομία, κάτι το εξωτικό. Μια “ανοιχτή ζωή” στη μεσοαστική καθημερινότητα της εποχής εκείνης ήτανμια πολύ δύσκολη υπόθεση. Σήμερα, λόγω της κάλυψης των μέσων ενημέρωσης, αλλά και λόγω των πολλών ευκαιριών και των δικτύων ενημέρωσης, τα τρανς άτομα έχουν γίνει ορατά και η ζωή τους έχει γίνει λίγο πιο εύκολη. Ωστόσο, η αποδοχή δεν έχει γίνει ακόμη ο κανόνας σε πολλούς τομείς της ζωής.
Τα τρανς άτομα εξακολουθούν να βρίσκονται σε μειονεκτική θέση και να υφίστανται διακρίσεις σε πολλούς τομείς της κοινωνικής ζωής. Ανάλογα με τη χώρα ή/και τον πολιτισμό, εξακολουθούν να υπάρχουν νομικά μειονεκτήματα, προβλήματα στον χώρο της εργασίας, δυσκολίες στην υγειονομική περίθαλψη. Η ισότητα με τον τυποποιημένο πληθυσμό δεν έχει ακόμη επιτευχθεί σε πολλές χώρες. Τα τρανς άτομα εξακολουθούν πολύ συχνά να στιγματίζονται, να εκτίθενται σε επιθέσεις και/ή να προσβάλλονται λεκτικά.
Συχνό δυστυχώς είναι και το φαινόμενο πολλοί νέοι τρανς άνθρωποι να αυτοκτονούν. Αν και σήμερα ζούμε σε μια υποτιθέμενη ανοιχτή και ορατή κοινωνία, η τελευταία μελέτη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA), για παράδειγμα, δείχνει ότι υπάρχει και πάλι σημαντική αύξηση στην παρενόχληση και τις βίαιες επιθέσεις κατά των ατόμων LGBTIQ+, και ειδικά κατά των τρανς ατόμων. Σύμφωνα με τη μελέτη, η επαρκής ιατρική περίθαλψη, η προστασία και η νομική κατάσταση πρέπει επίσης να βελτιωθούν επειγόντως. Αυτές οι συνθήκες συμβάλλουν στο γεγονός ότι τα τρανς άτομα είναι σημαντικά πιο πιθανό να υποφέρουν από κατάθλιψη, άγχος και σκέψεις αυτοκτονίας. Σε παρόμοια θέση είχα βρεθεί κι εγώ το 2006, με αποτέλεσμα μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας. Μια πράξη για την οποία κουβαλούσα αισθήματα ενοχής στη ζωή μου για πολλά χρόνια».
Το νυστέρι δεν μπορεί να γιατρέψει την ψυχή
«Ξέρω πολλούς τρανς ανθρώπους για τους οποίους η μετάβασή τους ήταν η σωστή απόφαση και είναι χαρούμενοι στην ζωή τους. Όσον αφορά εμένα, πάντα μέσα από τη δική μου προσωπική εμπειρία και πορεία στην ζωή, συνειδητοποίησα ότι δεν είχα το σωστό κίνητρο για την αλλαγή φύλου. Όταν πήρα αυτή την απόφαση, ένιωθα δυστυχισμένος, παρεξηγημένος και, πάνω απ’ όλα, χωρίς αγάπη. Στα νιάτα μου, δεν έμαθα να αγαπώ τον εαυτό μου. Δεν είχα μια υγιή ανάπτυξη και αυτοαντίληψη. Πίστεψα πολύ γρήγορα και χωρίς δεύτερη σκέψη ότι μέσα από την αλλαγή φύλου θα μπορούσα να λύσω όλα τα ψυχικά προβλήματα που είχα εκείνη την εποχή. Η φυλομετάβαση δεν ήταν το πολυπόθητο ταξίδι προς τον εαυτό μου, αλλά σαφώς η φυγή μου από τον εαυτό μου εκείνη την εποχή. Το πραγματικό πρόβλημα δεν ήταν στο σώμα μου αλλά στην ψυχή μου. Πίστεψα ότι το νυστέρι του χειρουργού θα μπορούσε να γιατρέψει την ψυχή μου…
Ένα ακόμη λάθος που έκανα τότε ήταν όταν προχώρησα σε αλλαγή φύλου χωρίς να ζητήσω επαγγελματική βοήθεια ειδικού ψυχικής υγείας. Ένας εκπαιδευμένος θεραπευτής σίγουρα θα είχε αναγνωρίσει τις συναισθηματικές μου ανάγκες, θα τις είχε δουλέψει μαζί μου και κατά πάσα πιθανότητα, η αλλαγή φύλου να μην ήταν αναγκαία τότε για μένα.
Η φυλομετάβασή μου δεν μου έδωσε ποτέ την αίσθηση ότι “είμαι ελεύθερος”. Απλώς, με κάποιο τρόπο “εξαφάνισε” τα προβλήματα. Για αρκετά χρόνια είχα καλύψει αυτά τα προβλήματα με την …πολύχρωμη καθημερινότητα που ζούσα τότε. Όμως η ζωή δεν είναι έτσι, κάποια στιγμή τα προβλήματα που έχουμε μέσα μας βαθιά κρυμμένα ξαναβγαίνουν στην επιφάνεια.
Τα τελευταία χρόνια, αισθάνομαι όλο και περισσότερο ότι το να “είμαι γυναίκα” μου φαίνεται λάθος, ότι η ψυχή μου απομακρύνεται όλο και περισσότερο από το συναίσθημα του σώματος. Άρχισα να νιώθω την εξωτερική μου γυναικεία εμφάνιση όλο και περισσότερο ως πρόσοψη, ως μάσκα. Ένιωθα κυριολεκτικά σαν να με σφίγγει ένας κορσές. Νιώθω παγιδευμένη σε ένα γυναικείο πρότυπο που με περιορίζει κάθε μέρα όλο και περισσότερο. Όμως, επειδή ένιωθα ασφαλής μέσα στον κοινωνικό μου ρόλο ως τρανς γυναίκα, ως Νάντια, για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν είχα τη δύναμη να το παραδεχθώ ή να κάνω κάτι για να το αλλάξω αυτό.
Για εμάς τα τρανς άτομα, όπως και για όλους τους άλλους ανθρώπους, ο στόχος στην ζωή πρέπει να είναι το να αποδεχθούμε τον εαυτό μας έτσι όπως είναι και να μην προσπαθούμε να συμμορφωθούμε με έναν κανόνα φύλου.
Σήμερα βρήκα επιτέλους το θάρρος να ακολουθήσω τον δρόμο της μετάβασης. Ξέρω καλά ότι η απόφασή μου να ακολουθήσω αυτόν τον δρόμο θα με ξαναρίξει στο περιθώριο της κοινωνίας και πως θα αντιμετωπίσω πολλές προκλήσεις στην ζωή μου από δω και πέρα. Όμως, στα 55 μου πια χρόνια και μετά από μια μακρά και προσεκτική διαδικασία λήψης αποφάσεων, έχω πλέον τη δύναμη και τη βεβαιότητα ότι δεν χρειάζεται να μείνω στη Νάντια μόνο και μόνο επειδή έτσι πρέπει να είναι. Αυτή η απόφαση της μετάβασης σημαίνει ότι ακολουθώ, επιτέλους, το κάλεσμα της ζωής μου!».
Οι αρνητικές αντιδράσεις της τρανς κοινότητας
«Πολλοί άνθρωποι από την κοινότητα των διεμφυλικών υποστηρίζουν τις δηλώσεις μου και την απόφασή μου να βρω τον πραγματικό μου εαυτό. Είμαι χαρούμενος και ευγνώμων για αυτό! Ωστόσο, υπήρξαν και έντονες αντιδράσεις. Έχω εισπράξει και μίσος και απόρριψη, ειδικά από νεαρούς τρανς ακτιβιστές που βασίζονται στην ιδεολογία. Πρόκειται για μια εντελώς νέα γενιά, με εντελώς διαφορετικές απόψεις και εμπειρίες. Γι’ αυτό και συχνά δεν μπορούν να καταλάβουν την δική μου κατάσταση.
Μετά τις δηλώσεις μου και την απομάκρυνσή μου, με είδαν ως μια απειλή για τη δική τους, συχνά σκληρή εικόνα της ταυτότητας φύλου τους. Φοβούνται ότι τα ερωτήματα της μετάβασής μου θα θέσουν υπό αμφισβήτηση την εγκυρότητα των τρανς ταυτοτήτων γενικά. Συχνά πιστεύουν επίσης ότι οι μεταβατικοί άνθρωποι δυσφημούν την κοινότητα των τρανς. Θα ήθελα να δω τα μεταβατικά άτομα να γίνονται αποδεκτά και να ενσωματώνονται ως υπάρχον μέρος του μεγάλου και διαφορετικού κόσμου των τρανς ατόμων».
Θεραπεία ορμονών στην εφηβική ηλικία: Μία πολύ σοβαρή απόφαση
«Στην Ελβετία, ένα άτομο θεωρείται “ικανό για κρίση” από την ηλικία των 14 ετών. Έτσι, ο έφηβος μπορεί να ακολουθήσει το δρόμο της αλλαγής φύλου από αυτή την ηλικία. Αυτό σημαίνει νόμιμη αλλαγή της καταχώρισης φύλου και αλλαγή του ονόματος στο μητρώο, αλλά με την υπογραφή του νόμιμου εκπροσώπου (συνήθως των γονέων). Από την ηλικία των 16 ετών, αυτή η αλλαγή είναι δυνατή και χωρίς την υπογραφή των γονέων.
Όσον αφορά στις θεραπείες με αναστολείς της εφηβείας ή/και ορμόνες αντίθετου φύλου, δεν υπάρχουν αυστηρά όρια ηλικίας και ο καθοριστικός παράγοντας είναι η ατομική ανάπτυξη και ωριμότητα του εφήβου. Ωστόσο, αυτού του τύπου φαρμακευτική θεραπεία εξετάζεται συχνά κατά την έναρξη της εφηβείας. Οι χειρουργικές προσαρμογές συνήθως δεν πραγματοποιούνται μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Αλλά και εδώ ισχύει η ατομική ωριμότητα ή/και ιατρική ανάγκη. Αυτό σημαίνει ότι σε μεμονωμένες περιπτώσεις οι επεμβάσεις γίνονται και πριν από την ηλικία των 18 ετών.
Είμαι της άποψης ότι οι ορμονικές θεραπείες γίνονται πολύ νωρίς και, κυρίως, πολύ απρόσεκτα για ανηλίκους στην Ελβετία. Δεν υπάρχει ενδελεχής και ολοκληρωμένη ιατρική και ψυχολογική διευκρίνιση (διαφορική διάγνωση). Κατά τη γνώμη μου, ένας νέος θα πρέπει να βιώσει την εφηβεία με φυσικό τρόπο και χωρίς εξωτερική “επιρροή”.
Εάν ληφθούν ορμονικές θεραπείες σε αυτή την φάση της ζωής, τότε όχι μόνο σταματά η φυσική ανάπτυξη της εφηβείας, αλλά επέρχονται επίσης συχνά πιθανές παρενέργειες και μερικές φορές μη αναστρέψιμες βλάβες. Αυτά τα ισχυρά φάρμακα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη των οστών και στη γονιμότητα. Διαταράσσουν επίσης την υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου, η οποία βρίσκεται σε μια κρίσιμη φάση κατά την εφηβεία. Προωθεί επίσης ψυχολογικά προβλήματα, όπως εναλλαγές της διάθεσης και κατάθλιψη.
Κατά τη γνώμη μου, υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να αποφεύγεται η χορήγηση αυτών των φαρμάκων στην εφηβική ηλικία. Για μένα, το δικαίωμα στην ακεραιότητα κάθε νέου είναι ακόμα το πρωταρχικό κριτήριο. Ωστόσο, όλοι γνωρίζουμε από την προσωπική μας εμπειρία πόσο ασταθείς είναι οι αποφάσεις κατά την εφηβεία. Πως μπορεί επομένως σε αυτή την ευαίσθητη φάση της ζωής του ένας νέος να είναι σε θέση να πάρει με σύνεση την απόφαση να προχωρήσει σε ιατρική μετάβαση, με όλες τις σοβαρές επιπτώσεις που θα έχει αυτό στην υπόλοιπη ζωή του;
Επιπλέον, υπάρχει η διόλου ασήμαντη πτυχή ότι πολλοί λόγοι μπορεί να οδηγήσουν ένα άτομο να αισθάνεται “τρανς” χωρίς να είναι στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα, το σύνδρομο Άσπεργκερ, διάφορες οριακές διαταραχές, η ψύχωση, ο αυτισμός, οι τραυματικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία, αλλά και η επιρροή μέσω των social media συχνά οδηγούν ένα νεαρό άτομο να πιστεύει ότι είναι “τρανς”. Γι’ αυτό πιστεύω ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να μην γίνεται άμεσα αποδεχτή η επιθυμία ενός νέου παιδιού για φυλομετάβαση, αλλά να γίνεται μια πραγματικά προσεκτική διερεύνηση για μεγάλο χρονικό διάστημα».
Σημαντική πρόκληση η αλλαγή φύλλου
«Σαφέστατα, η αλλαγή φύλου είναι πολύ πιο αποδεκτή σήμερα από ό,τι πριν από 30 χρόνια, όταν έκανα εγώ τη φυλομετάβασh. Ωστόσο, η πορεία προς την αλλαγή φύλου παραμένει μια σημαντική πρόκληση ακόμη και σήμερα. Εκτός από τη σωματική και ψυχολογική καταπόνηση, η ζωή ως τρανς άτομο εξακολουθεί να συνδέεται με πολλά άλλα εμπόδια.
Στην Ελβετία, η χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου πληρώνεται από την ασφάλιση υγείας. Ωστόσο, έχει σημασία πώς είναι ασφαλισμένος κάποιος στην Ελβετία. Η βασική ασφάλιση καλύπτει απλώς το κόστος της ιατρικά απαραίτητης θεραπείας. Αυτό περιλαμβάνει ορισμένες χειρουργικές επεμβάσεις και επίσης ορμονικές θεραπείες, εάν ταξινομούνται ως ιατρικά ενδεδειγμένες. Ακόμη και η αποτρίχωση με λέιζερ της «ανδρικής» τριχοφυΐας καλύπτεται συχνά από αρκετές ασφαλιστικές εταιρείες υγείας. Ωστόσο, περαιτέρω αισθητικές επεμβάσεις ή συνοδευτικά μέτρα θα πρέπει να πληρωθούν από τα ίδια τα άτομα. Σε κάθε περίπτωση, θέλω να πω ότι, εδώ στην Ελβετία ζούμε σε μια προνομιούχα χώρα και είμαι ευγνώμων για αυτό».
Η ψυχή δεν έχει φύλο
Το προσωπικό μου ταξίδι στη ζωή με οδήγησε στη βαθιά πεποίθηση ότι η ψυχή μου, στον πυρήνα της, είναι χωρίς φύλο. Αυτή η συνειδητοποίηση άλλαξε ριζικά την άποψή μου για το φύλο και την ταυτότητα. Τώρα μπορώ να δω πιο καθαρά ότι το σώμα μου και η εσωτερική μου ταυτότητα είναι δύο ξεχωριστές σφαίρες. Βιολογικά, από χρωμοσωμική άποψη, υπάρχουν αρσενικά, θηλυκά και μεσοφυλικά. Ωστόσο, η ψυχή είναι πολύ περισσότερα από ένα δυαδικό φύλο.
Κάθε άτομο πρέπει να έχει το δικαίωμα να ζει τη δική του ταυτότητα χωρίς να περιορίζεται από τους κοινωνικούς κανόνες. Από αυτή τη στάση αναπτύσσεται η κατανόηση και η ενσυναίσθηση, ειδικά για τους ανθρώπους που βρίσκονται σε παρόμοια πορεία με εμένα. Θεωρώ ότι είναι ευθύνη μου να αμφισβητήσω τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων και να συμβάλω στη δημιουργία ενός χώρου όπου η ποικιλομορφία των ψυχών σε κάθε μορφή έχει τη θέση της».
Τα σχέδια για το μέλλον
Στα όνειρά που κάνω για το μέλλον νιώθω ότι δεν χρειάζεται πια να κατακτήσω ολόκληρο τον κόσμο. Από την άλλη είμαι χαρούμενος και ευγνώμων όσο παραμένει σταθερή η κατάσταση της υγείας μου, η οποία αντιμετωπίζει πολλά και σοβαρά προβλήματα. Εύχομαι η πορεία ζωής που ακολουθώ στο παρόν να με οδηγήσει ξανά πιο κοντά στον εαυτό μου. Γιατί, για πρώτη φορά στη ζωή μου, δεν ζω πια σύμφωνα με τις προσδοκίες των στερεοτυπικών ρόλων, ούτε επικεντρώνομαι σε αυτό που αντιπροσωπεύει η εξωτερική μου εμφάνιση. Έχω πια το θάρρος να είμαι απλώς ο εαυτός μου και να ακολουθώ τον δικό μου, ατομικό δρόμο.
Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και πολύτιμος
Με αφορμή και τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Διεμφυλικής Ορατότητας, θα ήθελα να ενθαρρύνω τα νεαρά τρανς άτομα να πάρουν στα σοβαρά το ζήτημα της ταυτότητά τους και να βρουν το δικό τους δρόμο, συνειδητά και με περίσκεψη. Να αναρωτηθούν εάν μια ιατρική μετάβαση είναι πραγματικά η κατάλληλη επιλογή για εκείνα και να αφιερώσουν χρόνο για να σκεφτούν προσεκτικά όλες τις πτυχές του ζητήματος.
Πριν από οποιαδήποτε απόφαση, είναι σημαντικό να ζητήσουν υποστήριξη από ειδικούς που θα τους συμβουλέψουν αμερόληπτα. Μην αφήσουν τον εαυτό τους να πιεστεί από βιαστικές αποφάσεις που μπορεί να επηρεάσουν ολόκληρη τη ζωή τους. Να ακούν το ένστικτό τους, να είναι ειλικρινείς με τον εαυτό τους και πάνω απ’ όλα να θυμούνται ότι, ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και πολύτιμος έτσι όπως ακριβώς είναι!».
