Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Κινητικότητα παρατηρείται το τελευταίο διάστημα από την πλευρά των φαρμακοποιών για την ανάδειξη θεμάτων που αφορούν ένα μεγάλο, το μεγαλύτερο πιο σωστά, κομμάτι του κλάδου που εργάζεται στα φαρμακεία της κοινότητας: τις γυναίκες – φαρμακοποιούς.

Ήδη στο πρόγραμμα του 20^ου PHARMA point, της μεγαλύτερης φαρμακευτικής διοργάνωσης στη Βόρεια Ελλάδα, το οποίο διοργανώνει ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης και θα πραγματοποιηθεί στις 5 και 6 Νοεμβρίου στο συνεδριακό κέντρο «Ι. Βελλίδης», στη Θεσσαλονίκη περιλαμβάνεται στρογγυλό τραπέζι –ένα από τα δύο που θα πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια των εργασιών του συνεδρίου- με θέμα «Γυναίκα Φαρμακοποιός, ένας πολυσύνθετος ρόλος».

Το τι θα ειπωθεί κατά τη διάρκεια αυτού του τραπεζιού αναμένεται με πολύ ενδιαφέρον καθώς ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Λάρισας (ΦΣΛ) τις τελευταίες εβδομάδες αποφάσισε να βγει μπροστά και μέσα από συναντήσεις με πολιτικούς και θεσμικούς φορείς να αναδείξει την ανάγκη να στηριχτεί η γυναίκα – φαρμακοποιός τόσο κατά την περίοδο της κύησης, της λοχείας και της γαλουχίας όσο και στην περίπτωση ασθένειας, μέσα από κάποια μέτρα με πρώτο την επιδοτούμενη πρόσληψη φαρμακοποιού που να μπορεί να την αντικαταστήσει σε τέτοιες περιπτώσεις. Μάλιστα ο ΦΣΛ έχει αναθέσει σε τρία δικηγορικά γραφεία το να διερευνήσουν τι συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες σε περιπτώσεις γέννας ή ασθένειας του φαρμακοποιού με σκοπό να έχει στη διάθεσή προτάσεις για καλές πρακτικές που θα μπορούσαν να προωθηθούν για εφαρμογή και στη χώρα μας.

Μία εικόνα για το πόσο σημαντική είναι η στήριξη της γυναίκας – φαρμακοποιού στην απόκτηση παιδιού δίνει μιλώντας στο DailyPharmaNews η κ. Τερέζα Χαραμή, μέλος του Δ.Σ. του Φαρμακευτικού Συλλόγου Κοζάνης, αντιπρόσωπος στον ΠΦΣ και ένθερμη υποστηρίκτρια αυτής της πρωτοβουλίας του ΦΣ Λάρισας.

Ιδανικό επάγγελμα για γυναίκα αλλά…

Όπως εξηγεί οι γυναίκες που επιλέγουν το επάγγελμα του φαρμακοποιού θεωρούν ότι κάνουν μία πάρα πολύ καλή επιλογή, μην έχοντας ωστόσο σκεφτεί το θέμα της μητρότητας. 

«Μιλώντας ως φαρμακοποιός, ως γυναίκα και μητέρα τριών παιδιών θα πω εξαρχής ότι η μητρότητα είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε γυναίκας. Οι Ελληνίδες φαρμακοποιοί όταν ξεκινούν στο επάγγελμά τους μπαίνουν στην ιδέα ότι το επάγγελμά μας αποτελεί το καταπληκτικότερο επάγγελμα για μία γυναίκα. Θυμάμαι ότι αυτό το ακούω από μικρή όπως και η πλειοψηφία των γυναικών που μπαίνουν στην περίοδο των σπουδών τους. Ωστόσο νομίζω ότι οι περισσότερες δεν έχουν ιδέα για τα προβλήματα που τυχόν θα αντιμετωπίσουν και τις δυσκολίες που θα περάσουν όντας μητέρες και έχοντας οικογένεια. Κι αυτό γιατί το επάγγελμά μας είναι πολύ απαιτητικό, κυρίως ως προς τις ώρες που πρέπει να αφιερώσει μία γυναίκα στο φαρμακείο ως επαγγελματίας φαρμακοποιός».

Για το γεγονός ότι υπάρχει η αντίληψη πως  το επάγγελμα του φαρμακοποιού είναι ιδανικό για μία γυναίκα η κ. Χαραμή εξηγεί πως αυτό συμβαίνει «γιατί είναι επάγγελμα που περιέχει επιστημονική ιδιότητα αλλά ταυτόχρονα περιέχει και μία ανεξαρτησία, αυτή του ελεύθερου επαγγελματία. Επιπλέον είναι ένα επάγγελμα που είναι, όπως λέμε, “καθαρό” για τη γυναίκα. Είναι μία αξιοσέβαστη επαγγελματίας, έχει το χώρο της, δίνει τις συμβουλές της, έχει το κύρος της ως επιστήμονας.  Το επάγγελμα του φαρμακοποιού λοιπόν θεωρείται ιδανικό για μία γυναίκα επιστήμονα και αυτή η αντίληψη υπάρχει γενικότερα στην κοινωνία, νομίζω».

«Ωστόσο», συνεχίζει, «υπάρχει μία σύγκρουση στο θέμα της μητρότητας και στην εκπλήρωση των καθηκόντων της εργασίας μας. Θεωρώ ότι οι περισσότερες γυναίκες το βιώνουν στην καθημερινότητά τους, όταν φτάσουν στο σημείο να κάνουν οικογένεια».

Η ίδια το έχει βιώσει και μάλιστα με τέτοιον τρόπο που συντελεί στο να διαλυθεί η όμορφη εικόνα που, όπως προαναφέρθηκε, έχει στο μυαλό της η πλειοψηφία των γυναικών που αποφασίσουν να μπουν στο συγκεκριμένο χώρο και να γίνουν φαρμακοποιοί της κοινότητας. «Νομίζω ότι τα έζησα όλα. Και επαπειλούμενη εγκυμοσύνη και απαραίτητη παρουσία στο χώρο του φαρμακείου μέχρι και την 40^η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Απουσία μόνο λίγες μέρες, όσο διαρκεί η περίοδος του τοκετού και των πρώτων ημερών της λοχείας και στη συνέχεια επάνοδος στην εργασία πάρα πολύ γρήγορα. Δυσκολία στον θηλασμό και εσπευσμένη διακοπή γιατί είναι τόσο πολλές οι ώρες που απαιτείται η φυσική μας παρουσία στο φαρμακείο που είναι απαγορευτικό για μία γυναίκα που θέλει να υποστηρίξει την απόφασή της να θηλάσει το μωρό της. Και βέβαια η αναγκαστική, λόγω πολύωρης εργασίας, απομάκρυνση από το νεογνό/βρέφος. Μιλάμε όμως για στιγμές που είναι αναντικατάστατες για μία γυναίκα και ένα παιδί. Νομίζω ότι τα έχω ζήσει όλα και αυτά είναι προβλήματα τα οποία βιώνουν λίγο-πολύ όλες οι γυναίκες που γίνονται μητέρες και είναι φαρμακοποιοί».

Θέμα και των αντρών

Και βέβαια τα προβλήματα αυτά δεν αφορούν μόνο τη γυναίκα – φαρμακοποιό αλλά και τον σύντροφό της. Μάλιστα ο ρόλος του συντρόφου, όπως λέει είναι «κλειδί» επίτευξης μίας ισορροπίας ανάμεσα στο ρόλο της μητέρας και εκείνου της επαγγελματία. «O σύντροφος», λέει η κ. Χαραμή, «πρέπει να είναι υποστηρικτικός σε μία γυναίκα φαρμακοποιό σε όλες τις φάσεις της κοινής ζωής τους. Μόνο τότε υπάρχει μία ιδανική συμβίωση στην οικογένεια. Εγώ είμαι τυχερή που ο σύντροφός μου είναι πάρα πολύ υποστηρικτικός όπως και όλη η οικογένειά μου στο επάγγελμά μας και νομίζω ότι αυτό είναι και το σημείο – κλειδί για να μπορέσει μία γυναίκα να ισορροπήσει στην εργασία, την καριέρα της και στην οικογένεια. Γιατί η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν διευκολύνσεις από την πλευρά της πολιτείας στη γυναίκα – φαρμακοποιό για να υποστηρίξει τη μητρότητα και την οικογένεια με τρόπο που άλλες εργαζόμενες γυναίκες έχουν το δικαίωμα και τα προνόμια να απολαμβάνουν τη μητρότητα και το οικογενειακό περιβάλλον πολύ καλύτερα».

Η κατάλληλη στιγμή για διεκδίκηση

Στο εύλογο ερώτημα γιατί τώρα φαίνεται να ξεδιπλώνεται μία πιο συντονισμένη προσπάθεια να βρεθεί λύση σ’ ένα διαχρονικό πρόβλημα που αφορά την πλειοψηφία –που είναι οι γυναίκες- των φαρμακοποιών η κ. Χαραμή απαντά ότι «ζούμε σε μία Ελλάδα που τα τελευταία χρόνια δίνει έμφαση στην κοινωνική πολιτική. Το θέμα είναι ότι αυτή η κοινωνική πολιτική γίνεται επιλεκτικά εξαιρώντας τις γυναίκες επιστήμονες φαρμακοποιούς από προνόμια όπως είναι τα επιδόματα μητρότητας, όπως είναι το δικαίωμα στο να λείπει από την εργασία κάποιες συγκεκριμένες εβδομάδες της εγκυμοσύνης και της γαλουχίας. Η γυναίκα – φαρμακοποιός δεν έχει το δικαίωμα να το κάνει αυτό γιατί αυτή τη στιγμή, όπως γνωρίζετε, το φάρμακο δίνεται “δια χειρός φαρμακοποιού”. Και η γυναίκα – φαρμακοποιός που είναι στο στάδιο της μητρότητας δεν μπορεί να λείπει από τον εργασιακό της χώρο, εφόσον δεν υπάρχει αντικαταστάτης της, υπεύθυνος φαρμακοποιός. Και σε αυτό το σημείο είναι που θα μπορούσαμε να ζητήσουμε την κοινωνική πολιτική, να βοηθηθεί η γυναίκα – φαρμακοποιός, να επιδοτηθεί η πρόσληψη υπεύθυνου φαρμακοποιού για το διάστημα της εγκυμοσύνης, της λοχείας και της γαλουχίας. Νομίζω ότι είναι το Α και το Ω για μία γυναίκα – φαρμακοποιό που επιλέγει να γίνει μητέρα και να κάνει οικογένεια. Δεν ξέρω εάν έχουν γίνει προσπάθειες στο παρελθόν, ωστόσο νομίζω ότι έχουμε φτάσει στο σημείο, λόγω και της κοινωνικής ευαισθησίας που δείχνει η πολιτεία αυτήν την περίοδο για το θέμα της μητρότητας που είναι πολύ σημαντικό εργαλείο –η μητρότητα και η οικογένεια- για την καταπολέμηση της υπογεννητικότητας και θεωρείται μάλιστα και εργαλείο εθνικής επιβίωσης, νομίζω ότι, αν μη τι άλλο αυτή τη χρονική στιγμή είναι η κατάλληλη για να μπορέσουμε να διεκδικήσουμε το αυτονόητο. Να έχει το αναφαίρετο δικαίωμα και τα προνόμια που χρειάζεται η Ελληνίδα φαρμακοποιός για να υποστηρίξει τη μητρότητα και την οικογένεια ταυτόχρονα με την εργασία της. Να πούμε βεβαίως ότι το θέμα δεν είχε αναδειχθεί και δεν αναδείχθηκε τόσο καιρό γιατί είμαστε ελεύθεροι επαγγελματίες, δεν είμαστε εργαζόμενοι ως υπάλληλοι σε κάποια εταιρεία ιδιωτικού ή δημόσιου δικαίου. Δεν ξέρω κατά πόσο έχουν γίνει από άλλες εργασιακές ομάδες προσπάθειες για να υποστηριχθεί η μητρότητα στο χώρο των ελευθέρων επαγγελματιών αλλά νομίζω ότι εμείς αποτελούμε μία εξαίρεση που θα πρέπει να γίνουν προσπάθειες να αναγνωριστεί και να θεσμοθετηθεί μία κοινωνική μέριμνα για το δικό μας εργασιακό χώρο, τις Ελληνίδες φαρμακοποιούς».

Η κ. Χαραμή δηλώνει αισιοδοξία για τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας που ξεκινά. «Πιστεύω ότι η πολιτεία θα έχει ευήκοα ώτα γιατί γίνονται προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή έτσι ώστε οι γυναίκες, και βέβαια ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του εργασιακού κόσμου που είναι οι γυναίκες – ελεύθεροι επαγγελματίες όπως οι γυναίκες – φαρμακοποιοί, αναπόσπαστο κομμάτι πλέον της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας της χώρας μας να έχει τις ίδιες ευκαιρίες να εργαστεί, να έχει το ίδιο δικαίωμα πρόσβασης στον εργασιακό χώρο με άλλες γυναίκες εργαζόμενες και να μην υπάρχει αυτή η άδικη διάκριση προνομίων και υποστήριξης από την πολιτεία στα θέματα της μητρότητας».

Ανάγκη για γενικότερη στήριξη

Πολύ σημαντικό πάντως για την ίδια είναι η προσπάθεια να αφορά όχι μόνο την έγκυο φαρμακοποιό αλλά τη μητέρα φαρμακοποιό γενικότερα. «Δεν είναι μόνο η περίοδος της κυοφορίας, του τοκετού και της λοχείας αλλά μιλάμε και για την οικογενειακή φροντίδα. Για μένα ίσως θα έπρεπε να μπουν στο τραπέζι κάποια επιδόματα, ωστόσο επειδή το επίδομα δεν λύνει από μόνο του το πρόβλημα, νομίζω ότι το Α και το Ω, όπως προείπα είναι να ελαφρύνουμε τις γυναίκες – φαρμακοποιούς από την απαραίτητη παρουσία τους στο φαρμακείο, αφού αυτή εν τέλει δημιουργεί το πρόβλημα και την απουσία της από την οικογενειακή φροντίδα, το οποίο θα λυθεί με την επιδότηση του υπεύθυνου φαρμακοποιού που θα μπορεί να αντικαταστήσει την αδειούχο φαρμακοποιό που κακά τα ψέματα δεν είναι εύκολο να συμβεί αυτή τη στιγμή. Και σε αυτό το κομμάτι νομίζω ότι και ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος που είναι γνώστης του θέματος θα το βάλει ψηλά στην ατζέντα του και θα κάνει προσπάθειες στο να βρεθούν κάποιοι τρόποι που να υποστηρίξουν τη γυναίκα – φαρμακοποιό σε αυτές τις περιόδους της κυοφορίας, της λοχείας, της γαλουχίας και στην οικογενειακή φροντίδα. Είναι μία μεγάλη συζήτηση που νομίζω ότι τώρα ξεκινάει αλλά είμαστε όλοι αισιόδοξοι ότι θα βρεθούν λύσεις και θα γίνουν προσπάθειες σε αυτό το κομμάτι που ενδιαφέρει πάρα πολλές γυναίκες».

Από εκεί και πέρα η κ. Χαραμή περιμένει με αγωνία να ακούσει και τι θα αναφερθεί στο PHARMA Point. «Με μεγάλη αγωνία περιμένουμε να δούμε τι θα ακούσουμε για το θέμα στο PharmaPoint και επειδή νομίζω ότι οι κατακτήσεις του κλάδου γίνονται μέσα από ομαδική προσπάθεια, πολλές γυναίκες αλλά και συλλογικά όργανα και φορείς, όλοι μαζί θα μπορέσουμε να ζητήσουμε και να διεκδικήσουμε το αυτονόητο. Το αναφαίρετο δικαίωμα της μητρότητας και της οικογένειας για την Ελληνίδα φαρμακοποιό».

Εμπειρίες που δείχνουν τη δυναμική του θέματος

Η δική της εμπειρία άλλωστε όπως και η εικόνα που έχει από το τι συμβαίνει σε άλλες συναδέλφους της δίνουν μία εικόνα της δυναμικής που έχει από μόνο του ένα τέτοιο θέμα που πλέον αναδεικνύεται.  

«Θα σας πω το πιο απλό και μάλλον αστείο, όταν συμβαίνει: Να είσαι μόνη σου στο φαρμακείο και να θες να σκύψεις για να φτάσεις ένα φάρμακο σε κάποιο ράφι και να μην μπορείς, λόγω της εγκυμοσύνης. Λόγω της σωματικής κατάστασης που βρίσκεσαι να προσπαθείς αλλά να μην μπορείς να ανταποκριθείς στις επαγγελματικές σου υποχρεώσεις. Αυτό που ανέφερα είναι το πιο απλό. Εάν συνεχίσουμε και με τα υπόλοιπα που είναι αρκετά θα θέλαμε χρόνο. Τι να πρωτοθυμηθώ; Αρκεί να πως ότι στη δεύτερη εγκυμοσύνη μου έφυγα από το φαρμακείο, πήγα στην κλινική και γέννησα! Κι αυτό απ’ ό,τι ξέρω συμβαίνει με τις περισσότερες συναδέλφους. Μέχρι την τελευταία στιγμή εργάζονται. Την βαλίτσα για παράδειγμα με τα πράγματά μου για την κλινική την οποία είχα ετοιμάσει, μου τη φέρανε γιατί εγώ πήγα κατευθείαν από το φαρμακείο στην κλινική για να γεννήσω. Και ξαναλέω ότι δεν είμαι η μόνη. Πιστέψτε με, πολλές γυναίκες – φαρμακοποιοί ζούνε τέτοιες στιγμές, στιγμές που θυμίζουν ίσως άλλες δεκαετίες, όσον αφορά τις εργασιακές συνθήκες».

Κοινωνική συμπαράσταση κι όχι μόνο λόγω συμπάθειας

Ένα θέμα που δεν αγγίζει μόνο τις φαρμακοποιούς αλλά και μέσω των φαρμακείων ολόκληρη την κοινωνία που είναι δίπλα στη γυναίκα – φαρμακοποιό που μένει έγκυος και είναι στο πόστο της. Όπως λέει η κ. Χαραμή «Φυσικά κι έχουμε τη στήριξη της κοινωνίας. Κι όχι μόνο των γυναικών αλλά και των ανδρών και γενικότερα ανθρώπων όλων των ηλικιακών κατηγοριών. Οι πολίτες που μπαίνουν στο φαρμακείο και μας βλέπουν, μάς ρωτούν “ακόμη εδώ είσαι; Εδώ θα γεννήσεις; Πήγαινε σπίτι σου!”».

Το θέμα για την ίδια πάντως είναι αλλού κι όχι μόνο στη συμπάθεια και την ενσυναίσθηση των πολιτών για μία εργαζόμενη γυναίκα που είναι έγκυος. «Μπορεί μία έγκυος γυναίκα – φαρμακοποιός, όπως και κάθε εγκυμονούσα εργαζόμενη να δημιουργεί αυτό το αίσθημα της συμπάθειας και της ενσυναίσθησης από άλλες γυναίκες και γενικότερα άλλους ανθρώπους αλλά αυτό που όλοι αναγνωρίζουν είναι ότι “είσαι εκεί μέχρι την τελευταία στιγμή”. Πολύ περισσότερο που κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης υπάρχουν κάποιες πράξεις, όπως η πράξη του εμβολιασμού οι οποίες δεν ξέρω κατά πόσο είναι σωστό να τις κάνει μία έγκυος γυναίκα μέσα στο φαρμακείο. Οι έγκυες γυναίκες ανήκουν στις λεγόμενες ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, κάτι που προφανώς θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν, ειδικά όταν έρχονται σε επαφή με ασθενείς ή δυνητικά ασθενείς που αναζητούν βοήθεια σ’ ένα φαρμακείο. Θα πει κανείς: οι έγκυες γιατροί και νοσηλεύτριες δεν εργάζονται; Φυσικά και εργάζονται. Κι εγώ δεν λέω ότι οι έγκυες – φαρμακοποιοί δεν θα πρέπει να εργάζονται. Όμως ακόμη και σε αυτό το κομμάτι, το κομμάτι της πρόληψης, της προστασίας της εγκυμονούσας μέσα στο φαρμακείο από την έκθεσή της σε νοσογόνους παράγοντες είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί εάν δεν υπάρχει αντικαταστάτης. Αντίθετα οι γυναίκες – γιατροί και οι νοσηλεύτριες, πέρα από τα προνόμια που έχουν, ακόμη και κατά τη διάρκεια της εργασίας τους θεωρώ ότι είναι πιο προστατευμένες γιατί απαλλάσσονται ίσως από κάποια καθήκοντα τα οποία τις εκθέτουν σε κίνδυνο για την υγεία τη δική τους και του εμβρύου. Στο φαρμακείο αυτό δεν συμβαίνει κι έτσι η φαρμακοποιός είναι σχεδόν αναπόφευκτο να εκτεθεί σε τέτοιους κινδύνους».

Και βεβαίως τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα όταν μία γυναίκα αντιμετωπίζει προβλήματα με την εγκυμοσύνη της καθώς «υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να είναι απαγορευτικό να μετακινηθείς για να πας στην εργασία σου και δεν υπάρχει μέριμνα αυτή τη στιγμή για την αντικατάσταση».