Της Τάνιας Η. Μαντουβάλου
3.475.817 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, 11.872 στην Ελλάδα, έφυγαν μέρες, μήνες, χρόνια, δεκαετίες πριν το «προσδόκιμό» τους. Η πανδημία αφήνει πίσω της και χρόνια νοσούντες, καθώς το Post-acute COVID-19 σύνδρομο που ακόμη κωδικοποιείται, ταλανίζει για μήνες, σχεδόν έναν στους 10 που ήρθαν σε επαφή με τον κορωνοϊό. Υπάρχουν και οι παράπλευρες απώλειες. Κι έχουν να κάνουν με δεκάδες χιλιάδες χαμένες προληπτικές εξετάσεις, χιλιάδες χαμένες/ καθυστερημένες διαγνώσεις. Οι εκατοντάδες (στην Ελλάδα μόνο) επιπρόσθετοι αναμενόμενοι θάνατοι τα επόμενα χρόνια από νεοπλασίες, εξαιτίας αυτών των καθυστερήσεων. Αλλά και οι απορυθμισμένες χρόνιες παθήσεις, οι ψυχολογικές επιβαρύνσεις, τα πένθη και οι αναμνήσεις, οι ατομικές αβεβαιότητες και αρνήσεις. Τα συμπεράσματα ανήκουν στον παθολόγο με μεγάλο ερευνητικό έργο στις λοιμώξεις Διδάκτωρα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Γιώργο Παππά, ο οποίος έκανε μία άκρως ενδιαφέρουσα ομιλία με τίτλο: «H κληρονομιά που θα αφήσει η πανδημία σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένου του φαρμάκου» στο 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής.
Προετοιμασία για την επόμενη πανδημία
Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην συνειδητοποίηση πως έχουμε κι άλλες πανδημίες μπροστά μας. Κι αυτό όπως είπε επειδή θα συνεχίσουμε να λειτουργούμε ανθρωποκεντρικά στην πλανητική ισορροπία. «Θα συνεχίσουμε να εισερχόμαστε στον βιότοπο παθογόνων που δεν γνωρίζουμε (είτε γιατί θα κάνουμε περιπετειώδη τουρισμό ή γιατί θα αναζητούμε το εξωτικό από την τροφή έως τα κατοικίδια), θα καταστρέφουμε αυτόν τον βιότοπο με την αποδάσωση και την αστικοποίηση. Θα συσσωρεύουμε ανθρώπους σε φαβέλες και ζώα σε βιομηχανοποιημένες μονάδες, θα αποτυγχάνουμε σε πολιτικές δημόσιας υγείας (είτε κρύβοντας ή αγνοώντας το πρόβλημα)». Η πανδημία, σύμφωνα με τον διακεκριμένο παθολόγο, δημιούργησε την ανάγκη προετοιμασίας για την επόμενη, μετά και τα μαθήματα που ήδη πήραμε από την τρέχουσα. «Πολλές επιτροπές ειδικών καταθέτουν ευχολόγια για το αύριο: να φτιάξουμε ένα ισχυρό διοικητήριο υγείας σε επίπεδο αρχηγών κρατών, να έχουμε budget για την επόμενη φορά, να έχουμε υλική ετοιμότητα σε μέσα ατομικής προστασίας, να ενισχύσουμε τον ΠΟΥ, να αλληλοσεβόμαστε και να δώσουμε προσοχή στις ανισότητες, να φτιάξουμε μια επιτροπή, για να δει αν μπορεί να φτιαχτεί μια επιτροπή, που θα μαλώνει τις χώρες που δεν σέβονται τους Διεθνείς Κανονισμούς Υγείας, να αναμορφώσουμε τους τελευταίους, σε βάθος χρόνων.
Το ζήτημα των ταξιδιωτικών περιορισμών δεν τολμά κανείς να το αγγίξει
Αλλά το ζήτημα των ταξιδιωτικών περιορισμών (γιατί το ταξίδι είναι που προσθέτει το παν- στην πανδημία) δεν τολμά κανείς να το αγγίξει, την διαφορετική έννοια του χρόνου στον οποίον απαιτείται αντίδραση, ελάχιστοι την ψελλίζουν (γιατί δε λειτουργεί σε γραφειοκρατικούς ρυθμούς η πανδημία), την ανάγκη αναμόρφωσης της παγκόσμιας πολιτικής μας οπτικής, ακόμη και τώρα, δεν την συνειδητοποιούμε (βλέπε εμβόλια στον αναπτυσσόμενο κόσμο), τα τολμηρά πλαίσια της κοινής, ανοιχτής χρήσης της επιστημονικής πληροφορίας ακόμη δεν τα οργανώνουμε . Και να αποφασίσουμε ποιον αριθμό θανάτων θεωρούμε αποδεκτό. Από τον ιό, την γρίπη, το όποιο αίτιο. Και να το συζητήσουμε τοπικά και παγκόσμια».
Να αποφασίσουμε ποια όρια επιθετικής ιχνηλάτησης είναι συμβατά με τα ατομικά μας δικαιώματα
Όλα αυτά συνέχισε ο κ. Παππάς, δεν μας επέτρεψαν να ελέγξουμε το 2ο και το 3ο κύμα της πανδημίας. Να συζητήσουμε πριν την επόμενη πανδημία για το πώς θα αναπτύξουμε διαγνωστικά δίκτυα που μπορούν να επιτελούν μείζον έργο και εκτός πανδημίας, να αποφασίσουμε ποια όρια επιθετικής ιχνηλάτησης είναι συμβατά με τα ατομικά μας δικαιώματα και την προσωπική ζωή, να εφαρμόσουμε δημόσια υγεία, στην κοινότητα, χωρίς αναστολές, ευκολίες και πολιτικάντικες παραχωρήσεις, σημείωσε χαρακτηριστικά. Για τα μέτρα ατομικής προστασίας, τα αυτονόητα όπως τα χαρακτήρισε, που φέτος εξαφάνισαν την γρίπη και άλλα παθογόνα του αναπνευστικού, τόνισε ότι επιτέλους η επιστημονική κοινότητα πρέπει να συζητήσει για τον αερισμό των κτιρίων, μετά και τις μελέτες από σχολεία στις ΗΠΑ. Αλλά και μετά το συμπέρασμα ειδικής επιτροπής του «Lancet» ότι ο καθαρός αέρας των κλειστών χώρων, ωφελεί πέρα από την πανδημία στο παιδικό άσθμα, σε λοιμώξεις αναπνευστικού, στις σχολικές απουσίες, στην ευεξία .
Περαιτέρω απίσχνανση της μεσαίας τάξης
Ο κ. Παππάς αναφερόμενος στις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας και δη στην Ελλάδα που όπως είπε βρισκόταν ήδη σε ενεργό φάση ανασύνθεσης/ αποδόμησης/ αναμάσησης, πολλοί παράγοντες θα συμβάλλουν στην περαιτέρω απίσχνανση του ίχνους της μεσαίας τάξης. Μεταξύ άλλων είναι «η επίδραση της τηλε-εργασίας, ο επαναπροσδιορισμός και η συρρίκνωση της οικονομίας της εγγύτητας, η αναπόφευκτη, προσωρινή ίσως, (παγκόσμια) μετακίνηση προς πολιτικές δομές που ευνοούν το προστατευτικό δίχτυ του κράτους, η διεύρυνση της απόστασης μεταξύ των “ταξιδευτών” και “επιθυμούντων τον κλειστό- ατομικό/ κοινωνικό/ πολιτειακό χώρο”».
Ο γνωστός παθολόγος αναφέρθηκε στην φαρμακολογική επανάσταση, δίνοντας έμφαση στην αποδοχή της ανάγκης για άμεση ανακάλυψη νέων αντιιικών, ενώ μίλησε για τις νέες πλατφόρμες φαρμάκων που επιταχύνθηκαν οι δοκιμές τους, καθώς ο χρόνος συμπυκνώθηκε ουσιαστικά στην πανδημία, αλλά και για την υπόσχεση των mRNA εμβολίων στον τομέα της ογκολογίας, καθώς τρέχουν δεκάδες δοκιμές ήδη σε αυτό το πεδίο.
Ο έρωτας επιστήμης κοινωνίας φθίνει
Καταλήγοντας ο κ. Παπάς έκανε λόγο για τον έρωτα της κοινωνίας με την επιστήμη. Αν και φθίνει όπως είπε, είναι στο χέρι των επιστημόνων, να τον αναζωογονήσουν, να ενισχύσουν τον αλφαβητισμό υγείας, να εξηγήσουν την ορολογία, τα ζητούμενα, τις ασάφειες, να επιτεθούν με τόση- όση πληροφόρηση, να περιχαρακώσουν κάθε τοξική σχέση κοινού-επιστήμης, να συλλειτουργήσουν με τα ΜΜΕ. «Να έρθουν τα τελευταία και να ρωτήσουν αμείλικτα τους εξέχοντες αντιρρησίες καλεσμένους τους (αλλά και τους αμετροεπείς συστημικούς που πληθαίνουν ανησυχητικά) για τις ανοησίες/ ανακρίβειες/ ψεύδη που έχουν εκστομίσει. Να υπενθυμίσουν τα ΜΜΕ τους most-cited ones, τι τραγικές προβλέψεις έχουν κάνει, να ερωτηθούν οι επίσημες επιστημονικές αρχές (είτε επιτροπές ή διοικητικά ακαδημαϊκά όργανα) ποια η θέση τους για την παραπληροφόρηση που έχει ακαδημαϊκή ομπρέλα- επειδή δεν είναι θέμα ακαδημαϊκής ασυλίας ή ποινικοποίησης άποψης, αλλά θέμα διασποράς ψευδών (είτε εκούσια και ποινικά κολάσιμα ή από ακαδημαϊκή ανεπάρκεια). Αλλιώς, μετά την πανδημία, καμιά κληρονομιά φερεγγυότητας των ΜΜΕ και εγγύτητας της ακαδημαϊκής κοινότητας με τον έξω κόσμο δεν θα υπάρχει».
