Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Το υποξείδιο του αζώτου, ευρέως γνωστό ως «αέριο του γέλιου», αναδύεται ως μια σημαντική ανησυχία για τη δημόσια υγεία λόγω της αυξανόμενης χρήσης του από τους νέους για ψυχαγωγικούς σκοπούς.
Με ανακοίνωσή του ο αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) προειδοποιεί τους καταναλωτές ,και ιδιαίτερα τους νέους ανθρώπους, να μην εισπνέουν προϊόντα που περιέχουν «αέριο του γέλιου» καθώς η εισπνοή οξειδίου του αζώτου είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για την υγεία και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο.
Το υποξείδιο του αζώτου (N2O), είναι ένα άχρωμο, άοσμο, άγευστο και μη αναφλέξιμο αέριο, που χρησιμοποιείται στον ιατρικό τομέα ως αναισθητικό αλλά και ως προωθητικό αέριο σε προϊόντα, όπως αποσμητικά και καλλυντικά καθώς και σε φιάλες που περιέχουν σαντιγί για τα γλυκά. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο χρησιμοποιείται ευρέως ως ένα φθηνό ναρκωτικό ψυχαγωγικής χρήσης, το οποίο εισπνέεται από τον χρήστη μέσα από ένα μικρό μεταλλικό κουτί ή από ένα μπαλόνι.
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους ειδικούς είναι το γεγονός ότι η μη ρυθμιζόμενη κατάσταση στην αγορά επιτρέπει την άμεση διάθεση και πώληση του επικίνδυνου αερίου μέσω διαδικτυακών αγορών και καταστημάτων λιανικής. Ιστοσελίδες όπως το Amazon και το eBay αλλά και αμέτρητοι υπαίθριοι και online πωλητές πωλούν και παραδίδουν μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα οποιαδήποτε ποσότητα αερίου τους ζητηθεί.
Το αέριο, που κυκλοφορεί στο εμπόριο με δελεαστικές γεύσεις και χρώματα, συχνά υπό το πρόσχημα της μαγειρικής χρήσης, είναι εύκολα προσβάσιμο ακόμη και σε ανηλίκους. Αυτή η επισφαλής κατάσταση θέτει υπό αμφισβήτηση την επάρκεια των υφιστάμενων ρυθμιστικών πλαισίων και την ευθύνη των λιανοπωλητών για την προστασία της δημόσιας υγείας.
Πρόσφατη έρευνα από το αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις αποκάλυψε ότι, πάνω από 13 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν εμπλακεί σε κακή χρήση του υποξειδίου του αζώτου σε κάποια στιγμή της ζωής τους, ένας τεράστιος αριθμός που τονίζει το μέγεθος του προβλήματος. Επιπλέον, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) αναφέρουν ότι οι θάνατοι που αποδίδονται σε δηλητηρίαση από υποξείδιο του αζώτου έχουν υπερδιπλασιαστεί μεταξύ 2019 και 2023, υποδεικνύοντας μια αυξανόμενη κρίση υγείας που χρήζει άμεσης προσοχής.
Εξίσου ανησυχητικό είναι το φαινόμενο και στην Ευρώπη. Ήδη από το 2023, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας έχει σημάνει συναγερμό καθώς καταγράφεται ανησυχητική αύξηση της ψυχαγωγικής χρήσης του υποξειδίου του αζώτου σε πολλές χώρες της Ευρώπης.
Οι σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία
Το «αέριο του γέλιου» έχει άμεσες και έντονες ψυχοδραστικές επιδράσεις. Αμέσως μετά της εισπνοή του, το αέριο διαλύεται ταχύτατα στην κυκλοφορία του αίματος και φτάνει στον εγκέφαλο μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα. Όσοι το λαμβάνουν αισθάνονται έντονη αίσθηση ζαλάδας και ευφορίας και γελούν ασταμάτητα.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, η εισπνοή υποξειδίου του αζώτου μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας όπως, μη φυσιολογικές μετρήσεις αίματος, θρόμβους αίματος, έντονους πονοκεφάλους, διαταραχή της λειτουργίας του εντέρου και της ουροδόχου κύστης, ζαλάδες, αδυναμία των άκρων, απώλεια συνείδησης, επιληπτικές κρίσεις, παράλυση, μυρμήγκιασμα στα άκρα, δυσκολία στο περπάτημα, ανεπάρκεια βιταμίνης Β12, περιφερική νευροπάθεια, μεγαλοβλαστική αναιμία, ασφυξία και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και θάνατο.
Η συχνή εισπνοή οξειδίου του αζώτου μπορεί να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμα νευρολογικά προβλήματα, όπως βλάβη του νωτιαίου μυελού ή του εγκεφάλου. Τα άτομα με καρδιακές παθήσεις ή αυξημένη αρτηριακή πίεση διατρέχουν υψηλό κίνδυνο από την χρήση του επικίνδυνου αερίου. Η πτώση των επιπέδων οξυγόνου που προκαλείται από την εισπνοή υποξειδίου του αζώτου αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, προκαλεί αρρυθμίες και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε καρδιακή ανακοπή.
Επιπλέον, τα άτομα με υπάρχουσες ψυχικές παθήσεις διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να εκδηλώσουν εθιστική συμπεριφορά και εκδηλώσεις παράνοιας.
Αν και θεωρείται ναρκωτικό αέριο χαμηλής τοξικότητας, ο FDA προειδοποιεί ότι σε πολλές χώρες έχουν καταγραφεί δεκάδες περιστατικά απώλειας ζωής λόγω ασφυκτικού θανάτου.
Καθώς αυξάνονται τα στοιχεία σχετικά με τους κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με την χρήση του υποξειδίου του αζώτου, ο αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων δήλωσε ότι «θα συνεχίσει να παρακολουθεί εντατικά τις αναφορές ανεπιθύμητων συμβάντων που προκύπτουν από την εισπνοή και την χρήση μονοξειδίου του αζώτου και θα λάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία της υγείας του κοινού».
Πηγή: FDA