Τα γενόσημα είναι το άρμα για τη συγκράτηση της φαρμακευτικής δαπάνης
Της Τάνιας Η. Μαντουβάλου
Αέρα ανανέωσης φέρνει στο ΔΣ του ΣΦΕΕ ο νεοεκλεγείς Χρήστος Σωτηρίου, αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Win Medica, με πολλά χιλιόμετρα ήδη στο χώρο της φαρμακοβιομηχανίας σε θέσεις αυξημένης ευθύνης. Με τα μανίκια σηκωμένα και πολύ όρεξη για δουλειά σχετικά με τα ζητήματα του κλάδου, ο ταμίας του ΣΦΕΕ στην παρθενική του συνέντευξη, ανοίγει τα χαρτιά του στο DailyPharmaNews για τα ζητήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης, τις κλινικές μελέτες, την καινοτομία, την έρευνα, καθώς επίσης και την αντεπίθεση της Ελληνικής Φαρμακοβιομηχανίας μέσω Τρίπολης.
Για το καυτό θέμα του clawback, o κ. Σωτηρίου αναφέρει ότι «τα θεσμικά όργανα της Ελληνικής Φαρμακοβιομηχανίας είναι σε διαρκή διάλογο με την Πολιτεία, έτσι ώστε να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί ένα βέλτιστο πλαίσιο για την επόμενη 3ετια, το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει: 400 εκατ. επιπλέον χρηματοδότηση ετησίως, συστήματα ελέγχου συνταγογράφησης και κατεύθυνσης των θεραπειών σε ποιοτικές οικονομικές επιλογές όπου υπάρχουν, βελτιστοποίηση αξιολόγησης νέων φαρμάκων σε σχέση με κόστος όφελος, και ταμείο για τα καινοτόμα φάρμακα σε συνδυασμό και με τα ανωτέρω.
Όσον αφορά τη διείσδυση των γενοσήμων, παραδέχεται ότι η χώρα μας έχει τη χαμηλότερη στην Ευρώπη και τονίζει μεταξύ άλλων ότι «θα πρέπει να θεσπιστούν κανόνες που αφορούν την παρακολούθηση και τον έλεγχο της συνταγογράφησης, τον περιορισμό της αδόκιμης υποκατάστασης των καταξιωμένων και αποδοτικών φαρμάκων από νεότερα ακριβότερα με παρόμοιο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Παράλληλα θα πρέπει να σχεδιαστεί ένα πλαίσιο κινήτρων για την διάθεση γενοσήμων σε επίπεδο φαρμακείου».
Ποιοι εκτιμάτε ότι είναι οι βασικοί στόχοι της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας αυτή τη στιγμή;
Ο διαχρονικός στόχος της Ελληνικής Φαρμακοβιομηχανίας είναι η όσο το δυνατόν καλύτερη κάλυψη των αναγκών των Ελλήνων ασθενών με ποιοτικά, οικονομικώς προσιτά και αποδοτικά για το σύστημα φάρμακα, καθώς και η διείσδυση στις διεθνείς αγορές. Η Ελλάδα ήδη διαθέτει μια ισχυρή παραγωγική βάση στο φάρμακο, χάρη στα 45 εργοστάσια και τα 27 ερευνητικά κέντρα έως σήμερα, αντιπροσωπεύει το ~10% του ευρωπαϊκού παραγωγικού ιστού και μας επιτρέπει να έχουμε ανταγωνιστική διεθνή παρουσία σε σχεδόν 150 χώρες του κόσμου. Η Ελληνική Βιομηχανία δεν εξασφαλίζει απλώς προσιτό φάρμακο σε μεγάλο μέρος του πλανήτη μετά τη λήξη καθεστώτος προστασίας, αλλά μέσω έρευνας και ανάπτυξης φαρμάκων οριακής καινοτομίας (όπως συνδυασμοί δραστικών, νέες φαρμακοτεχνικές μορφές, επαναστόχευση γνωστών δραστικών σε νέες ενδείξεις), προσφέρει στον ασθενή συγκεκριμένα πλεονεκτήματα.
Αυτή την περίοδο υλοποιείται ένα σημαντικό επενδυτικό πρόγραμμα που αναμένεται να φθάσει τελικά σε ύψος το 1,5 δις. ευρώ με ορίζοντα το 2026. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα αναβάθμισης των υφιστάμενων, αλλά και την κατασκευή 10 νέων εργοστασίων σε όλη την Ελλάδα, 14 νέων ερευνητικών δομών και τη δημιουργία 5.500 θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επενδύσεις αυτές έχουν μοναδικό πολλαπλασιαστικό αποτύπωμα, καθώς σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ η δημιουργία νέων παραγωγικών μονάδων οδηγεί σε αύξηση των εσόδων του Δημοσίου η οποία αντιστοιχεί στο 22,5% της επενδυτικής δαπάνης και η συμβολή της λειτουργίας των νέων μονάδων στο ΑΕΠ, έχει προστιθέμενη επίδραση που αντιστοιχεί στο 130% της επενδυτικής δαπάνης.
Ποια είναι τα κύρια ζητήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης στον κλάδο σας και τι προτίθεστε να κάνετε ως νέο μέλος στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΦΕΕ;
Οι 5 βασικές προτεραιότητες για τη διαμόρφωση μιας ασθενοκεντρικής βιώσιμης φαρμακευτικής πολιτικής είναι:
- Η αναπροσαρμογή της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης σε ρεαλιστικό πλαίσιο, καθώς και διασφάλιση χρηματοδότησης μετά το 2025
- Η μείωση των ποσών αλλά και των ποσοστών των υποχρεωτικών επιστροφών σε όλα τα κανάλια διανομής
- Η πρόσβαση στην καινοτομία, αλλά και σε αποδοτικές για το σύστημα επιλογές
- Ο έλεγχος της ζήτησης με εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων και δημιουργία μητρώων ασθενών και
- Η στήριξη της τοπικής παραγωγής, ώστε να δημιουργηθεί χώρος για την εισαγωγή νέων θεραπειών
Προσωπικά, με θετική διάθεση, όρεξη και γνωρίζοντας τις προκλήσεις της εγχώριας αλλά και της διεθνούς αγοράς, έχω θέσει ως στόχο να προσφέρω τα μέγιστα καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις και ενέργειες στην υλοποίηση των κοινών επιδιώξεων των μελών του θεσμού.
Ακούμε επί πολλά έτη ότι η Ελλάδα είναι ουραγός της Ευρώπης στις κλινικές μελέτες, έχετε κάποιο καινούργιο πλάνο για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος;
Αποτελεί μια διαχρονική διαπίστωση ότι η Ελλάδα απορροφάει ένα πολύ μικρό μέρος των επενδύσεων σε κλινικές μελέτες που γίνονται στην Ευρώπη (μόλις 100 εκατομμύρια ευρώ από τα 44 δισ. ευρώ που επενδύονται ετησίως). Οι δυνατότητες για κλινικές στην Ελλάδα είναι πολύ μεγάλες, όπως και τα οφέλη για τους ασθενείς, την επιστημονική κοινότητα και το Σύστημα Υγείας. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον όλων για την ανάπτυξη των κλινικών μελετών στη χώρα μας, και επιβεβαιώνεται και σε υψηλό κυβερνητικό επίπεδο. Η εφαρμογή του Νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού με την εναρμόνιση των διαδικασιών σε όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει θετική επίδραση στη μείωση της γραφειοκρατίας, την απλοποίηση των διαδικασιών και την επιτάχυνση των εγκρίσεων και στην Ελλάδα. Επίσης, η δημιουργία Ομάδας Εργασίας για την Ανάπτυξη των Κλινικών Μελετών και της Βιοϊατρικής Έρευνας είναι στη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, χρειάζεται να γίνουν αρκετά βήματα ακόμη για να μπορέσουμε να προσελκύσουμε περισσότερες μελέτες, μέσα στο εξαιρετικά ανταγωνιστικό περιβάλλον ιδίως νέων, αναδυόμενων παικτών στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Το επενδυτικό clawback υπό προϋποθέσεις είναι στη σωστή κατεύθυνση για την προσέλκυση τέτοιων επενδύσεων.
Βλέπουμε ότι γίνονται βήματα εμπρός για την Ελληνική φαρμακοβιομηχανία, ειδικότερα στην Τρίπολη με το άνοιγμα νέων μονάδων, αλλά και αλλού. Τι ρόλο πιστεύετε ότι θα παίξει αυτό τόσο για τον Έλληνα ασθενή, όσο και για τους άλλους Ευρωπαίους ασθενείς;
Με τις σημαντικές επενδύσεις της Ελληνικής Φαρμακοβιομηχανίας στην Τρίπολη -μία εκ των οποίων είναι και η δικής μας εταιρεία Win Medica- αναδεικνύεται η σημαντική προσφορά της στην αποκέντρωση και η προστιθέμενη αξία που δημιουργεί στην τοπική κοινωνία. Ένας ολόκληρος νομός αναζωογονείται, δημιουργώντας πολλές άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας, δίνοντας έτσι προοπτική εξέλιξης σε νέες και νέους. Αυτός ο κοινωνικός αντίκτυπος θα φανεί ενεργά μέσω της διασφάλισης επάρκειας φαρμάκων στην εγχώρια αγορά, της θωράκισης του συστήματος υγείας και τη βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών σε ακόμη περισσότερες αποδοτικές για το σύστημα θεραπείες.
Ειδικότερα για την Win Medica με την κατασκευή της νέας παραγωγικής μονάδας στην Τρίπολη η εταιρεία μετασχηματίζεται από αμιγώς εμπορική και σε παραγωγική. Η νέα παραγωγική μονάδα θα είναι συνολικής επένδυσης 50 εκατ. € με πολλαπλασιαστικά οφέλη που θα ξεπεράσουν τα 100 εκατ. €. Με τα κυταρροτοξικά φάρμακα (στην περιοχή της ογκολογίας, αιματολογίας, ανοσολογίας και νευρολογίας) που θα παράγει η νέα μονάδα, θα μπορεί να καλυφθεί το 75% των αναγκών των Ελλήνων ασθενών, παρέχοντας στο κράτος και στην ιατρική κοινότητα εξαιρετικής ποιότητας εγχώρια παραγόμενα φάρμακα που θα θωρακίζουν τους ασθενείς, προσφέροντας εξοικονομήσεις στη φαρμακευτική δαπάνη και ενισχύοντας την ελληνική οικονομία.
Παράλληλα, θα δοθεί η δυνατότητα να υπάρξει σταδιακή απεξάρτηση από την εισαγωγή των συγκεκριμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων, γεγονός που θα οδηγήσει σε εξοικονόμηση πόρων και σε μείωση της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης, λόγω της μειωμένης τιμής.
Επιπλέον, ήδη υλοποιούνται συν-αναπτύξεις α’ υλών για αρκετά φάρμακα με την σύναψη συνεργασιών με Εργαστήρια σε Ευρώπη & Ινδία, οι οποίες θα συμβάλλουν στην καθετοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας, μειώνοντας τον κίνδυνο από την πλήρη εξάρτηση εισαγωγής α’ υλών,.
Πώς θα χειριστείτε το θέμα του clawback, που όπως φαίνεται ήρθε για να μείνει;
Η Φαρμακοβιομηχανία αναγκάζεται μέσω του συστήματος clawback να πληρώνει για όποια φάρμακα προμηθεύει στην Ελλάδα, συνολική φορολογία έως και 70%. Αυτό είναι ξεκάθαρα, μη βιώσιμο. Είναι θέμα χρόνου να οδηγηθούμε σε σημαντικότερες ελλείψεις των φαρμάκων εις βάρος των Ελλήνων πολιτών και σε συνολική αποεπένδυση από τις εταιρείες, ελληνικές και ξένες, το 2025. Το πρόβλημα είναι γνωστό ότι έχει προκύψει από τα εξής:
- Από την πολύ μεγάλη αναντιστοιχία μεταξύ πραγματικών αναγκών και δημόσιας χρηματοδότησης για το φάρμακο, από το 2014 και μετά.
- Από την παντελή απουσία σημαντικών ελεγκτικών μηχανισμών για την συνταγογράφηση, και κλειδωμένων θεραπευτικών πρωτοκόλλων όπως ισχύει και σε άλλες χώρες.
Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα, τα θεσμικά όργανα της Ελληνικής Φαρμακοβιομηχανίας είναι σε διαρκή διάλογο με την πολιτεία, έτσι ώστε να σχεδιαστεί και υλοποιηθεί ένα βέλτιστο πλαίσιο για την επόμενη τριετία, το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει:
- 400εκ. επιπλέον χρηματοδότηση ετησίως
- Συστήματα ελέγχου συνταγογράφησης και κατεύθυνσης των θεραπειών σε ποιοτικές οικονομικές επιλογές, όπου υπάρχουν
- Βελτιστοποίηση αξιολόγησης νέων φαρμάκων σε σχέση με κόστος όφελος
- Ταμείο για τα καινοτόμα φάρμακα σε συνδυασμό και με το ανωτέρω
Όλα τα παραπάνω συνθέτουν μια σύγχρονη φαρμακευτική πολιτικ,ή όπως εφαρμόζεται σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Μόνο έτσι θα καταφέρουμε να εξορθολογήσουμε την υπερφορολόγηση και να υπάρξει ένα βιώσιμο πλαίσιο για την προμήθεια όλων των απαραίτητων φαρμακευτικών θεραπειών.
Τα γενόσημα στην Ελλάδα έχουν πολύ μικρότερη διείσδυση από άλλες ευρωπαϊκές χώρες; Πώς πιστεύετε ότι αυτό μπορεί να αλλάξει;
Το μερίδιο των γενοσήμων στην αποζημιούμενη αγορά είναι κοντά στο 27% σε όγκο και στο 15% σε αξίες. Η Ελλάδα παραμένει η χώρα με τη μικρότερη διείσδυση γενοσήμων στην Ευρώπη. Αυτό οφείλεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων που αφορούν τους επαγγελματίες Υγείας, τους φαρμακοποιούς και το κοινό. Θα πρέπει να θεσπιστούν κανόνες που αφορούν την παρακολούθηση και τον έλεγχο της συνταγογράφησης, τον περιορισμό της αδόκιμης υποκατάστασης των καταξιωμένων και αποδοτικών φαρμάκων από νεότερα ακριβότερα με παρόμοιο θεραπευτικό αποτέλεσμα, τη διαρκή ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας αλλά και του κοινού για την αξία και τα οφέλη από τη χρήση των γενοσήμων. Παράλληλα, θα πρέπει να σχεδιαστεί ένα πλαίσιο κινήτρων για τη διάθεση γενοσήμων σε επίπεδο φαρμακείου.
*Ο Χρήστος Σωτηρίου έχει εμπειρία 18 ετών στον φαρμακευτικό κλάδο, τον οποίο έχει υπηρετήσει από διάφορες θέσεις και σε πολλούς τομείς όπως sales, marketing, market access και στο business development. Ξεκίνησε από τη φαρμακευτική εταιρεία Wyeth και κατόπιν εντάχθηκε στην Pfizer πριν καταλήξει στις Ελληνικές Επιχειρήσεις ELPEN και Win Medica
