Μέτρα προφύλαξης από τα κουνούπια συνιστά στο κοινό ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου, ο οποίος αναμένεται να εμφανισθεί και τη φετινή χρονιά.
Κρούσματα της λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου καταγράφονται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αλλά και σε πολλές χώρες παγκοσμίως, κάθε χρόνο, συνήθως κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες. Από το 2010 και μετά, εμφανίζονται κρούσματα σχεδόν κάθε χρόνο και στη χώρα μας.
Πιο συγκεκριμένα, κατά τα τελευταία 15 έτη (2010 έως 2024), έχουν καταγραφεί στη χώρα μας συνολικά 2.088 εγχώρια κρούσματα λοίμωξης από ιό Δυτικού Νείλου (με μέσο ετήσιο αριθμό 145 κρουσμάτων ανά έτος), εκ των οποίων τα 1.471 (70/%) παρουσίασαν εκδηλώσεις από το κεντρικό νευρικό σύστημα, και έχουν καταγραφεί συνολικά 292 θάνατοι σε νοσηλευόμενους ασθενείς με λοίμωξη από το ιό. Κατά την περσινή περίοδο (2024) καταγράφηκαν συνολικά 220 εγχώρια κρούσματα της λοίμωξης στην Ελλάδα, εκ των οποίων τα 157 με εκδηλώσεις από το κεντρικό νευρικό σύστημα – και 35 θάνατοι σε ασθενείς με λοίμωξη από τον ιό.
Βάσει των ιστορικών επιδημιολογικών δεδομένων, θεωρείται αναμενόμενη η επανεμφάνιση περιστατικών κατά την τρέχουσα περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών (2025). Για τον λόγο αυτό, ο ΕΟΔΥ ενημέρωσε ήδη τους επαγγελματίες υγείας πανελλαδικά για την ανάγκη εγρήγορσής τους για τη νόσο, κατά την τρέχουσα περίοδο.
Ιός του Δυτικού Νείλου
Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων «κοινών» κουνουπιών. Τα κουνούπια μολύνονται από μολυσμένα πτηνά (ορισμένα είδη κυρίως άγριων πτηνών). Οι άνθρωποι που μολύνονται, μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια ή σε άλλους ανθρώπους (με άμεση επαφή).
Στην πλειονότητά τους, τα άτομα που μολύνονται δεν αρρωσταίνουν καθόλου ή παρουσιάζουν μόνο ήπια συμπτώματα. Ωστόσο, σε ένα μικρό ποσοστό (μικρότερο από 1%), τα άτομα που μολύνονται εμφανίζουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το νευρικό σύστημα (κυρίως εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα). ‘Ατομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50 ετών) και άτομα με ανοσοκαταστολή / χρόνια υποκείμενα νοσήματα κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά και – σε ένα ποσοστό – να παρουσιάσουν έως και απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές.
Καθώς η επιδημιολογία του ιού είναι σύνθετη και καθορίζεται από πολλούς παράγοντες, οι περιοχές κυκλοφορίας του ιού και εμφάνισης κρουσμάτων δεν μπορούν να προβλεφθούν με ασφάλεια. Ως εκ τούτου, o ΕΟΔΥ συνιστά να τηρούνται τα ατομικά μέτρα προστασίας από τα κουνούπια σε όλη την επικράτεια, καθ’ όλη την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών:
• Χρησιμοποιείτε εγκεκριμένα εντομοαπωθητικά σώματος και περιβάλλοντος (σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης), σήτες, κουνουπιέρες, κλιματιστικά/ ανεμιστήρες, κατάλληλα (μακριά) ρούχα.
• Μην αφήνετε στάσιμα νερά πουθενά (έτσι, βοηθάτε ουσιαστικά στον περιορισμό των εστιών αναπαραγωγής των κουνουπιών στους ιδιωτικούς χώρους).
‘Ατομα μεγαλύτερης ηλικίας, άτομα με ανοσοκαταστολή και άτομα με χρόνια υποκείμενα νοσήματα, πρέπει να τηρούν τα ατομικά μέτρα προστασίας από κουνούπια με ιδιαίτερη συνέπεια, καθώς κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά.
Σε κάθε περίοδο μετάδοσης, και με στόχο την έγκαιρη εφαρμογή στοχευμένων μέτρων απόκρισης και πρόληψης, ο ΕΟΔΥ διενεργεί ενισχυμένη επιδημιολογική επιτήρηση της νόσου και ενεργητική εντομολογική επιτήρηση σε εθνικό επίπεδο, ενημερώνει τους επαγγελματίες υγείας και δημόσιας υγείας και το κοινό, διερευνά άμεσα τα περιστατικά και βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία και συνεργασία με τις αρμόδιες εθνικές αρχές και τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι συνιστώμενες δράσεις πρόληψης και απόκρισης, βάσει εκτίμησης κινδύνου σε κάθε περιοχή, περιγράφονται αναλυτικά στο «Σχέδιο Δράσης για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου» του υπουργείου Υγείας, το οποίο έχει σκοπό την προτυποποιημένη εφαρμογή δράσεων για τη διαχείριση και μείωση του κινδύνου μετάδοσης του ιού.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ