Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Το Τμήμα Άγριας Ζωής και Φυσικών Πόρων (ODNR) του Οχάιο επιβεβαίωσε χθες ότι 24 ελάφια με λευκή ουρά βρέθηκαν θετικά στη νόσο των «ζόμπι ελαφιών»κατά την κυνηγετική περίοδο 2024-2025.
Η νόσος των «ζόμπι ελαφιών» (CWD – Chronic Wasting Disease ) είναι μια ασθένεια prion (σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια) που προσβάλλει άγρια ζώα όπως, τα ελάφια, οι άλκες και οι τάρανδοι. Σαν νόσος, αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1960, στο Κολοράντο, και έκτοτε έχει εντοπιστεί σε 36 πολιτείες των ΗΠΑ, αλλά και στον Καναδά, τη Νορβηγία, τη Φινλανδία, τη Σουηδία και τη Ν. Κορέα.
Η ταχύτατη εξάπλωση της νόσουέχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με το εάν μια ασθένεια που μεταφέρεται και εξαπλώνεται μεταξύ των άγριων ζώων μπορεί να υπερπηδήσει το φράγμα των ειδών και να περάσει στον άνθρωπο, οδηγώντας σε μια μορφή νόσου Creutzfeldt-Jakob.
Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ αναφέρουν ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν εντοπιστεί κρούσματα της νόσου των «ζόμπι ελαφιών» σε ανθρώπους, ωστόσο δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα αυτή μελλοντικά.
Μια αναφορά ιατρικής περίπτωσης, το 2024, από ιατρική ομάδα στο Τέξας των ΗΠΑείχε προκαλέσει έντονο προβληματισμό. Η αναφορά αφορούσετο θάνατο δύο κυνηγών, οι οποίοι αφού κατανάλωσαν κρέας ελαφιού μολυσμένο με CWD, στη συνέχεια και οι δύο πέθαναν νόσησαν και πέθαναν από τη νόσο Creutzfeldt-Jakob. Όπως έγινε γνωστό, οι γιατροί που διερεύνησαν τους θανάτους δεν μπόρεσαν τελικά ούτε να αποδείξουν ούτε να επιβεβαιώσουν μια ισχυρή σύνδεση με την νόσο των «ζόμπι ελαφιών».
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο τους ερευνητές είναι ότι η παθολογία της νόσου των «ζόμπι ελαφιών» μοιάζει πολύ με εκείνη που εμφανίζει η νόσος των τρελών αγελάδων, μια εξίσου θανατηφόρα ασθένεια που προκαλεί σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια στα ζώα και θανατηφόρα εκφυλιστική νόσο Creutzfeldt-Jakob (Κρόιτσφελντ-Γιάκομπ) στον άνθρωπο.
Τι είναι η νόσος των «ζόμπι ελαφιών»
Η νόσος των «ζόμπι ελαφιών» είναι μια νευροεκφυλιστική μολυσματική ασθένεια, η οποία μεταδίδεται από ζώο σε ζώο, είτε μέσω άμεσης επαφής με σωματικά υγρά είτε μέσω έμμεσης επαφής με μολυσμένο έδαφος, νερό και τρόφιμα.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Επιθεώρησης Ζώων και Φυτών του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ, αν και πρόκειται για μια μολυσματική ασθένεια, η νόσος δεν προκαλείται από κάποιο βακτήριο ή ιό. Αιτία της νόσου είναι μια λανθασμένη αναδίπλωση πρωτεϊνών, γνωστές ως prions, που πολλαπλασιάζονται ταχύτατα, μολύνοντας τον εγκέφαλο και το κεντρικό νευρικό σύστημα του ξενιστή. Αυτό οδηγεί σταδιακά στην καταστροφή των εγκεφαλικών κυττάρων, σε σωματική δυσλειτουργία, σε ασυνήθιστα συμπτώματα και τελικά, στο θάνατο, που επέρχεται στο 100% των περιπτώσεων.
Τα προσβεβλημένα ζώα, πριν καταλήξουν στο θάνατο, εκδηλώνουναπώλεια βάρους, ακράτεια, κακή ισορροπία και συντονισμό, νωθρότητα, πεσμένα αυτιά, δυσκολία στην κατάποση, υπερβολική έκκριση υγρών από το στόμα και πνευμονία. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να χρειαστούν μήνες ή και χρόνια για να εκδηλωθούν, καθιστώντας έτσι δύσκολη τη διάγνωση της νόσου.
Η εκφυλιστική αυτή νόσος, η οποία καταστρέφει σταδιακά τους εγκεφάλους των ελαφιών, είναι δύσκολο να διαγνωστείκαι εμφανίζει πρωτοφανή αντοχή του στις συμβατικέςμεθόδους απολύμανσης.
Οι ερευνητές, σε παγκόσμιο επίπεδο, καταβάλλουν προσπάθειες για να κατανοήσουν τη θανατηφόρα ασθένεια, εν μέσω έντονων ανησυχιών ότι θα μπορούσε σύντομα να μεταδοθεί και στους ανθρώπους. Όπως τονίζουν πολλοί ειδικοί, το κλειδί για την πρόληψη της εξάπλωσης και της μετάδοσης της νόσου στους ανθρώπους, θα ήταν η ανάπτυξη ενός rapid-test που θα μπορούσαν να κάνουν όλοι οι κυνηγοί που έρχονται σε επαφή με τα άγρια ζώα, παράγοντας αποτελέσματα σε ώρες και όχι σε ημέρες ή εβδομάδες.
«Είμαστε εντελώς απροετοίμαστοι απέναντι στο ενδεχόμενο οι άνθρωποι να προσβληθούν από τη νόσο CWD. Αν ζούσαμε τώρα μια τέτοια εξέλιξη, θα ήμασταν πραγματικά σε “ελεύθερη πτώση” καθώς δεν υπάρχει κανένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Εάν συμβεί, θα είναι μια πραγματική καταστροφή», εξηγεί ο Μάικλ Όστερχολμ, ειδικός στις μολυσματικές ασθένειες και διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Πολιτικής Λοιμωδών Νοσημάτων κατά την περίοδο της πανδημίας του Covid-19.
Όπως όλα δείχνουν, η νόσος των “ζόμπι ελαφιών” θα συνεχίσει να εξαπλώνεται, με χιλιάδες κυνηγούς σε όλη τη Βόρεια Αμερική, τον Καναδά, τη Σκανδιναβία και την Ν. Κορέα να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή μίας σοβαρής απειλής για τη δημόσια υγεία.
Σύμφωνα με τους ειδικούς του CDC, ο πιο πιθανός τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι θα μπορούσαν προσβληθούν από την νόσο είναι με την κατανάλωση κρέατος μολυσμένου ελαφιού ή άλλου άγριου ζώου. Με δεδομένο ότι κάθε χρόνο 7.000 έως 15.000 μολυσμένα ζώα, κυρίως ελάφια, καταλήγουν ως τροφή στο στομάχι χιλιάδων ανθρώπων, ο κίνδυνος είναι σοβαρός και δεν μπορεί να υποτιμηθεί.