Το πλαίσιο εξαγωγών φαρμάκων, ο ρόλος του ΗΣΠαΔΙΦ, ο περιορισμός των ελλείψεων. Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν υπάρχει περιθώριο για ακόμη αποτελεσματικότερο έλεγχο.
Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο
Η αυτοματοποίηση του τρόπου συλλογής δεδομένων σχετικά με το φάρμακο και τη διακίνησή του στην ελληνική αγορά αποδίδει καρπούς επιτρέποντας πλέον στη χώρα μας να έχει περιορίσει σημαντικά το πρόβλημα των ελλείψεων. Αυτό είναι το γενικό συμπέρασμα από τα όσα ανέφεραν η Διοικήτρια και Πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) κ. Θεανώ Καρποδίνη, ο Γενικός Γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού κ. Άρης Αγγελής Άρης Αγγελής και ο Υπουργός Υγείας κ. Άδωνις Γεωργιάδης με αφορμή ερώτηση που έθεσε το DailyPharmaNews κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που δόθηκε την Τετάρτη 16 Οκτωβρίου στο Υπουργείο με θέμα την καταπολέμηση της υπερσυνταγογράφησης μέσω των νέων συστημάτων της ΗΔΙΚΑ.
Η ερώτηση αφορούσε τη δυνατότητα ελέγχου των ποσοτήτων που βγαίνουν από τις φαρμακαποθήκες, ένα ζήτημα που έχουν θέσει οι φαρμακοποιοί θεωρώντας ότι εκεί τα πράγματα θα μπορούσαν να βελτιωθούν.
Παίρνοντας πρώτη το λόγο για να απαντήσει η κ. Καρποδίνη εξήγησε ότι «οι φαρμακαποθήκες έχουν συγκεκριμένο πλαίσιο που οφείλουν να ενημερώσουν τον ΕΟΦ (σ.σ. Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων). Γιατί όταν γίνεται μια εισαγωγή, ο ΚΑΚ (σ.σ. Κάτοχος Άδειας Κυκλοφορίας ενός φαρμακευτικού προϊόντος) παίρνει κουπόνια από τον ΕΟΦ. Όταν λοιπόν μια φαρμακαποθήκη στο πλαίσιο των δυνατοτήτων που έχει σε ευρωπαϊκό επίπεδο θέλει να κάνει μια εξαγωγή είναι υποχρεωμένη να πάει στον ΕΟΦ και να καταργήσει τα κουπόνια. Άρα, αυτός είναι ένας δρόμος ο οποίος ελέγχεται. Και για αυτό ακριβώς κάναμε την εφαρμογή γιατί ξέρουμε πια όχι μόνο από τη φαρμακαποθήκη που κάνουμε cross check τι θα δηλώσει, ξέρουμε από κάθε κάτοχο άδειας κυκλοφορίας, από κάθε φαρμακευτική εταιρία που έχει άδεια κυκλοφορίας φαρμάκων στη χώρα μας τι έδωσε και σε ποιον.
Παίρνοντας στη συνέχεια το λόγο ο κ. Αγγελής αναφέρθηκε στο σημαντικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια της λειτουργίας του Ηλεκτρονικού Συστήματος Παρακολούθησης Διακίνησης Φαρμάκων (ΗΣΠαΔιΦ)
«Στην ουσία με το ΗΣΠαΔιΦ, εξήγησε, έχουμε έναν αυτοματοποιημένο τρόπο συλλογής δεδομένων του τι μπαίνει και τι βγαίνει. Ύστερα μπορούμε να την επαληθεύουμε μέσω των αρμόδιων ελέγχων του αρμόδιου οργανισμού. Για το θέμα των ΚΑΧ, των χονδρεμπόρων των φαρμακαποθηκών, είναι ο ΕΟΦ αρμόδιο όργανο για να κάνει τον έλεγχο. Αντίστοιχα στα φαρμακεία έχουμε το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Οπότε ξέρουμε τι μπαίνει από τις φαρμακαποθήκες, τι πωλούν οι φαρμακαποθήκες ανά ΑΦΜ φαρμακείου, ξέρουμε τι βγαίνει δεδομένου ότι έχουμε το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Λαμβάνουμε λοιπόν εμείς αυτή την πληροφορία και μετά είναι αρμοδιότητα του σχετικού οργανισμού ή φορέα να κάνει τον έλεγχο για να επαληθεύσει αν τα δεδομένα είναι αληθινά. Οπότε υπάρχει και η πληροφορία και ο ελεγκτικός μηχανισμός».
O Υπουργός Υγείας τέλος, αφού υπενθύμισε ότι για τον ίδιο εξαρχής από τότε που ανέλαβε την ηγεσία του υπουργείου (στη δεύτερη θητεία του) το ΗΣΠαΔιΦ αποτέλεσε προτεραιότητά του υποστήριξε ότι έφερε ουσιαστικό αποτέλεσμα με μείωση των ελλείψεων με μικρότερη παρέμβαση στην αγορά με την Ελλάδα σήμερα να είναι από τις χώρες με τις λιγότερες ελλείψεις φαρμάκων στην Ευρώπη.
Όπως είπε ο κ. Γεωργιάδης: «Η δημιουργία του ΗΣΠαΔιΦ επαναλαμβάνω ήταν μια πρωτοβουλία που την έλαβα σχεδόν με το που ήρθα και έχει οδηγήσει στο εξής αποτέλεσμα. Ενώ έχουμε πολύ μικρότερη λίστα σκευασμάτων που απαγορεύεται να εξάγονται, κάτω από τη μισή από ότι ίσχυε πέρυσι, άρα επηρεάζουμε αρνητικά το εσωτερικό εμπόριο πάρα πολύ λιγότερο, οι ελλείψεις στα φάρμακα είναι πολύ λιγότερες σήμερα από ότι ήταν πριν από 8 μήνες. Μειώσαμε τη λίστα, άρα μειώσαμε την παρέμβαση στην αγορά με τρόπο που καμιά φορά αντιβαίνει το ευρωπαϊκό δίκαιο και είχαμε δεχθεί και επιστολή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή γι΄ αυτό και ταυτόχρονα μειώσαμε τις ελλείψεις. Η Ελλάδα να ξέρετε σήμερα είναι από τις χώρες με τις λιγότερες ελλείψεις φαρμάκων στην Ευρώπη. Και να ξέρετε ότι η πλατφόρμα της ΗΣΠαΔιΦ έγινε αντικείμενο συζήτησης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την παρουσιάσαμε πως την κάναμε. Γιατί και άλλες ευρωπαϊκές χώρες ενδιαφέρθηκαν να δουν τι είναι αυτό που έκανε η Ελλάδα και τελικά πάει καλύτερα, χωρίς να κάνουμε και κάτι, ούτε πολλά λεφτά ξοδέψαμε, ούτε τίποτα, αλλά φτιάξαμε ένα εργαλείο που αυτομάτως έβαλε την αγορά σε μια σειρά».
Υπάρχει περιθώριο πιο αποτελεσματικής παρέμβασης;
Αν και πράγματι η κατάσταση σήμερα σε σχέση με αυτό που συνέβαινε στις αρχές του 2023 είναι σαφώς πολύ βελτιωμένη ένα ερώτημα που τίθεται είναι εάν ο έλεγχος θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο αποτελεσματικός.
Και αυτό ενδεχομένως θα μπορούσε να συμβεί εάν η πολιτεία προχωρούσε στο να μπορεί το ΗΣΠαΔΙΦ να εγκρίνει πρώτα τις ποσότητες που είναι προς εξαγωγή πριν αυτές εξαχθούν από την ελληνική αγορά, βάσει των εθνικών αναγκών μας, κάτι που σύμφωνα με πληροφορίες του DailyPharmaNews έχουν θέσει παράγοντες της αγοράς ως ιδέα καθώς σήμερα το σύστημα ενημερώνεται κατόπιν εορτής κι αφού ήδη ποσότητες φαρμάκων έχουν βγει στο εξωτερικό.
Το θέμα που θέτουν όσοι ζητούν από την πολιτεία να δει αυτό το ζήτημα είναι ότι σήμερα η ενημέρωση γίνεται πολύ μετά την εξαγωγή των φαρμάκων και σε χρόνο που τελικά δεν είναι αξιοποιήσιμος, αφού δεν γίνεται σε πραγματικό χρόνο, όπως συμβαίνει με την εφαρμογή του ΗΣΠαΔΙΦ. Επομένως δεν γίνεται ουσιαστικός έλεγχος τη στιγμή που εξάγονται τα φάρμακα που εξάγονται, απλά υπάρχει μία ενημέρωση για το ό,τι έχει εξαχθεί αρκετό κρίσιμο χρόνο μετά. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο καθένας είναι ελεύθερος να εξάγει ό,τι θέλει -εφόσον δεν πρόκειται για φάρμακο που υπόκειται σε απαγόρευση εξαγωγών- και επαφίεται η απόφαση αυτή για εξαγωγή στην κρίση και τη βούλησή του. Αυτό όμως, υποστηρίζουν, δημιουργεί αλυσιδωτές στρεβλώσεις στην αγορά. Oι ποσότητες από αυτά τα εμπορικά σκευάσματα που έχουν και το μεγάλο εμπορικό ενδιαφέρον για εξαγωγή λόγω της μεγάλης διαφοράς τιμής μεταξύ Ελλάδας και άλλων χωρών όπου πωλούνται σε πολλαπλάσιες τιμές, φτάνουν να μένουν στη χώρα μας σε πολύ μικρότερες ποσότητες από εκείνες που θα έπρεπε για να καλύψουν τις ανάγκες της αγοράς.
Η λογική της πρότασης είναι να μην αφήνεται κανείς να εξάγει φάρμακα σε ποσότητες που ο ίδιος θεωρεί ότι μπορεί να εξάγει αλλά να του επιτρέπεται να εξάγει σε όποια ποσότητα επιθυμεί, αφού πλέον είναι καλυμμένες οι εγχώριες ανάγκες. Θα πρέπει να υπάρχει μία ενημέρωση για τις διαθέσιμες ποσότητες, μία προτεραιοποίηση των αναγκών και ένας έλεγχος στους εξαγωγείς για το τι προτίθενται να εξάγουν με ένα πλαφόν που μετά από αυτό, κι εφόσον έχει προβλεφθεί η κάλυψη των αναγκών των πολιτών της χώρας, να μπορούν ελεύθερα να εξάγουν.
Το μεγάλο πρόβλημα για την υιοθέτηση μιας τέτοιας πρότασης από την πλευρά της πολιτείας είναι ο βαθμός παρέμβασης στην ελεύθερη αγορά.
