Οι ογκολογικοί ασθενείς τον τελευταίο χρόνο ζουν μία δεύτερη καραντίνα, εκτός από αυτή την οποία οι ίδιοι ακολουθούν σαν πάγια τακτική αυτοπροστασίας. Μία πιο αυστηρή καραντίνα που δε λειτουργεί προστατευτικά αλλά προκαλεί επικίνδυνες καθυστερήσεις από την πρώτη διάγνωση μέχρι τη θεραπεία και τον επανέλεγχο.
Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
«Εμείς γνωρίζουμε πολύ καλά τι σημαίνει η λέξη “καραντίνα”. Δεν ήταν άγνωστη για εμάς, όταν πρωτοεμφανίστηκε ο κορωνοϊός. Κάποιοι, ίσως, ξαναθυμηθήκαμε τις εντολές του ογκολόγου μας, “μην βγαίνεις έξω όταν έχει κρύο”, “να αποφεύγεις τις συναντήσεις”, “όχι επαφές με πολύ κόσμο”, “να προσέχεις μην κολλήσεις καμιά ίωση”», ανέφερε χαρακτηριστικά στο DailyPharmaNews, η πρόεδρος του Συλλόγου Καρκινοπαθών Εθελοντών Φίλων Ιατρών Κ.Ε.Φ.Ι. Αθηνών, κα Ζωή Γραμματόγλου, η οποία καταθέτει πραγματικά συγκλονιστικά στοιχεία για τον τρόπο που η πανδημία αλλά και ο τρόπος που επέλεξε να την αντιμετωπίσει η πολιτεία ανέτρεψε τη διαχείριση του καρκίνου σε όλα τα στάδια της νόσου και άφησε στο περιθώριο τους ασθενείς, με τις συνέπειες να αναμένεται να τις υποστούμε στα χρόνια που θα ακολουθήσουν.
Από την αρχή του ξεσπάσματος της πανδημίας, γνωρίζουμε ότι οι ογκολογικοί ασθενείς αντιμετώπισαν σημαντικές δυσκολίες ως προς την πρόσβαση στις δομές υγείας, στα διαγνωστικά κέντρα, ακόμα και στις απαραίτητες επισκέψεις στο γιατρό τους. Ποιες ήταν οι σημαντικότερες;
«Είναι φανερό ότι η πανδημία έχει διαβρώσει όλο το σύστημα φροντίδας του καρκίνου, κάτι που σημαίνει καθυστερήσεις από την πρώτη διάγνωση μέχρι τη θεραπεία και τον επανέλεγχο. Οι καθυστερήσεις αυτές είναι πιο εμφανείς στη χειρουργική επέμβαση του καρκίνου, καθώς το προσωπικό των νοσοκομείων ανακατανεμήθηκε, η ικανότητα εντατικής θεραπείας περιορίστηκε και λιγότερες κλινικές πράξεις μπορούσαν να εκτελεστούν. Δεν πρέπει, τέλος, να υποτιμηθεί ο κίνδυνος διεύρυνσης των ανισοτήτων αναφορικά με τη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου, καθώς η αυξημένη ανεργία και η εισοδηματική ανισότητα οδηγούν στρατιές ολόκληρες ασθενών με καρκίνο πρακτικά εκτός συστήματος, αντιμέτωπους με τη νόσο και με την αδυσώπητη απώλεια χρόνου.
Η σωστή πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση αλλά και η άμεση και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των ασθενών συνάντησαν νέες πρωτοφανείς προκλήσεις και δυσκολίες όλο αυτό το διάστημα σε όλον τον κόσμο.
- Η πρόσβαση χιλιάδων ασθενών υπήρξε εξαιρετικά προβληματική, εξαιτίας μιας σειράς αντικειμενικών λόγων, όπως υπερφορτωμένα και εξαντλημένα, αν όχι απαξιωμένα, υγειονομικά συστήματα, ελαττωμένοι ανθρώπινοι πόροι, ελλιπείς εξοπλισμοί και τεχνολογικά μέσα, περιορισμοί των μετακινήσεων, ανυπαρξία διαθέσιμων καταλυμάτων φιλοξενίας αλλά και εξαιτίας υποκειμενικών λόγων, καθώς πλήθος ανθρώπων ελάττωσαν, αν όχι παρέλειψαν εντελώς τόσο τη διενέργεια προληπτικών εξετάσεων όσο και των απαραίτητων επαναληπτικών τους ελέγχων.
- Η μείωση των ραντεβού για προσυμπτωματικούς ελέγχους στο 50% είναι ένα γεγονός που αναμένεται να επιδράσει αρνητικά, καθώς θα οδηγήσει σε αυξημένο αριθμό ατόμων με διάγνωση σε προχωρημένο στάδιο στο εγγύς μέλλον.
- Ο συνωστισμός που υπάρχει έξω από τις ογκολογικές κλινικές, σε συνθήκες που ευνοούν τον συγχρωτισμό και τη μετάδοση του ιού της πανδημίας, καθώς για μία σειρά παραπεμπτικών απαιτείται η επαναλαμβανόμενη προσέλευση των ασθενών και των οικείων τους στα νοσοκομεία και η ανάλογη απασχόληση του ιατρικού προσωπικού, ενώ το γεγονός αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί με σχετικές διορθώσεις και παρεμβάσεις στο σύστημα συνταγογράφησης και έκδοσης παραπεμπτικών.
- Παρατηρήθηκε η αναβολή πολλών προγραμματισμένων θεραπειών και χειρουργείων με αποτέλεσμα να μένουν ακάλυπτοι ασθενείς. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, αναφέρθηκε από το οικογενειακό περιβάλλον ότι κατάσταση της υγείας των ασθενών τους επιδεινώθηκε εξαιτίας της καθυστέρησης των θεραπειών. Έπειτα, υπήρξε η αδυναμία πρόσβασης σε διαγνωστικές εξετάσεις σε δημόσια νοσοκομεία. Πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα τη στροφή του πληθυσμού σε ιδιωτικούς παρόχους υγείας, κάτι το οποίο είναι ιδιαίτερα κοστοβόρο».
Αυτή την ιδιαίτερα κρίσιμη κατάσταση για τους ογκολογικούς ασθενείς, που προκάλεσε η πανδημία, πώς τη διαχειρίζεστε;
«Η διαχείριση των ασθενών με καρκίνο στις συνθήκες της πανδημίας αποδείχτηκε μεγάλη πρόκληση για τις εθελοντικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στο χώρο του καρκίνου, οι οποίες ήταν και οι πρώτες που πολύ γρήγορα και εύκολα αντιλήφθηκαν την ζωτική ανάγκη για ταχεία παροχή βοήθειας πρακτικής αλλά και ψυχολογικής υποστήριξης των καρκινοπαθών, και γι αυτό έδρασε άμεσα καθεμία από αυτές στο μέτρο των δυνατοτήτων της.
Μέσα στις δύσκολες αυτές συνθήκες που ζούμε το τελευταίο χρόνο, ο Σύλλογος Καρκινοπαθών Εθελοντών Φίλων Ιατρών Κ.Ε.Φ.Ι. Αθηνών έχει προσαρμόσει τις υπηρεσίες του σε εξ αποστάσεως λειτουργία, ώστε να υποστηρίξει σε ψυχολογικό επίπεδο τους ασθενείς και το περιβάλλον τους. Στόχος είναι αφενός η διαχείριση της ασθένειας του καρκίνου και αφετέρου η αντιμετώπιση του επιπλέον στρες που επιφέρει η πανδημία. Φυσικά, αναπόσπαστο κομμάτι της υποστήριξης είναι η πληροφόρηση των εξυπηρετούμενων μας για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους χρησιμοποιώντας τα ψηφιακά μέσα».
Πώς λειτούργησε όλο αυτό το διάστημα η επικοινωνία με το γιατρό σας; Ποιες ιδιαίτερες συστάσεις γίνονται από τους θεράποντες για την αποφυγή της μόλυνσης από το SARS–COV-2;
«Οι καρκινοπαθείς ούτως ή άλλως βρίσκονταν σε μια κατάσταση καραντίνας εξαιτίας της ανοσοκαταστολής πριν εμφανιστεί ο ιός. Ωστόσο, η νέα αυτή κατάσταση έχει οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη απομόνωση. Η επαφή με τον θεράποντα ιατρό λειτουργεί πάντοτε καθησυχαστικά για τον ασθενή και προκαλεί το αίσθημα της ασφάλειας. Οι κατευθυντήριες οδηγίες των ιατρών είναι η αποφυγή του κόσμου σε πολυσύχναστα μέρη, όπου παρατηρείται συνωστισμός και αποφυγή της έκθεσης τους. Αλλά αν ως υγιής χρειάζεται να είσαι μια φορά προσεκτικός ως καρκινοπαθείς η ανάγκη είναι πολύ μεγαλύτερη!».
Ποιες είναι οι ενέργειες που θα έπρεπε να έχει κάνει η πολιτεία για να συνδράμει τις ευάλωτες ομάδες ασθενών;
«Ανάμεσα σε όλα αυτά τα εξόχως δυσμενή που συνέβησαν τον τελευταίο χρόνο φάνηκε να λησμονείται δυστυχώς πως ο καρκίνος εξακολουθεί να αποτελεί και στη χώρα μας όπως και στον υπόλοιπο ανεπτυγμένο κόσμο την πρώτη αιτία θανάτου, με ποσοστό 27% στο γενικό πληθυσμό και 38% στις ηλικίες άνω των 65.
Φάνηκε να λησμονείται ότι οι θάνατοι από καρκίνο παγκοσμίως πλησιάζουν τα 10.000.000 κάθε χρόνο καθώς και το ότι στη χώρα μας παρουσιάζονται 67.000 νέα κρούσματα καρκίνου ετησίως και 32.000 περίπου θάνατοι.
Ειδικά τον πρώτο καιρό της πανδημίας εκτιμάται ότι, παγκόσμια, αναβλήθηκαν περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια ογκολογικά χειρουργεία, λόγω ανεπάρκειας των συστημάτων από το πλήθος των νοσηλευομένων με Covid-19 ασθενών, της έλλειψης κλινών ΜΕΘ αλλά και του κινδύνου μετάδοσης του ιού μέσα στα νοσοκομεία. Αυτό, όμως, δεν ήταν κάτι που φαίνεται να απασχόλησε πολύ σοβαρά όλους μας .
Η πολιτεία οφείλει να διασφαλίσει την ασφαλή πρόσβαση στις πρωτοβάθμιες μονάδες υγείας της χώρας χωρίς να στερεί το δικαίωμα αυτό σε κανέναν. Επιπλέον, χρειάζεται να μεριμνήσει για την αυτόματη παράταση της ασφαλιστικής ικανότητας και όλων των αναπηρικών παροχών, κάτι το οποίο δυστυχώς δεν παρατηρείται να εφαρμόζεται».
Τι θα συμβουλεύατε τους ασθενείς ή τους φροντιστές τους που απευθύνονται σε εσάς;
«Πρώτα από όλα, να ακολουθούν τις οδηγίες των θεραπόντων ιατρών τους όσον αφορά την προφύλαξη τους από τον ιό SARS-COV-2. Στη συνέχεια, είναι πολύ σημαντικό να φροντίζουν, παρά την απομόνωση, να κρατούν επαφή έστω μέσω τηλεφώνου με αγαπημένους φίλους και συγγενείς. Η επικοινωνία και η παρέα είναι αντίδοτα στη μοναξιά και την αβεβαιότητα της εποχής. Τέλος, σε κάθε περίπτωση, είμαστε εδώ για να τους στηρίξουμε στον αγώνα τους μέσα από την ψυχολογική υποστήριξη και ενημέρωση για τα δικαιώματα τους
Αυτό που πρέπει να γίνει συνείδηση είναι ότι η μάχη με τον καρκίνο είναι συλλογική προσπάθεια, μια ευθύνη που τη μοιράζεται ο ασθενής με την οικογένεια του και με τον γιατρό. Μια αμφίδρομη σχέση εμπιστοσύνης που στόχο έχει την επικράτηση της ζωής».
