Ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν τη μνήμη και τη γνωστική ικανότητα.
Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), περισσότεροι από 350 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν αυτή τη στιγμή με κατάθλιψη, την πιο κοινή διαταραχή της ψυχικής υγείας.
Πρώτης γραμμής θεραπεία για την κατάθλιψη αποτελούν τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα τα οποία στοχεύουν στη βελτίωση και την «επιδιόρθωση» της ισορροπίας των νευροδιαβιβαστών. Από τους πιο γνωστούς νευροδιαβιβαστές είναι η σεροτονίνη, η νοραδρεναλίνη και η ντοπαμίνη, τρεις βασικοί νευροδιαβιβαστές που εμπλέκονται καθοριστικά στη διαμόρφωση της διάθεσης και της συμπεριφοράς.
Στα αντικαταθλιπτικά φάρμακα νέας γενιάς ανήκουν τα SSRIs (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης), τα οποία δρουν κυρίως πάνω στο νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη, αυξάνοντας τις συγκεντρώσεις της στον εγκέφαλο. Τα SSRIs, σε σύγκριση με πιο παλιά αντικαταθλιπτικά, συνοδεύονται από λιγότερες παρενέργειες.
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Biological Psychiatry υποστηρίζει ότι, τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα νέας γενιάς SSRIs (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης) δεν θεραπεύουν μόνο την κατάθλιψη αλλά έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την μνήμη και τις δεξιότητες σκέψης.
Η σεροτονίνη, γνωστή και ως ορμόνη της ευτυχίας, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους νευροδιαβιβαστές που ρυθμίζουν την επικοινωνία των νευρικών κυττάρων. Εντοπίζεται κυρίως στο κεντρικό νευρικό σύστημα, στα αιμοπετάλια και το γαστρεντερικό σύστημα. Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διάθεση, τη συμπεριφορά, την κίνηση, τη μάθηση και πολλές άλλες οργανικές λειτουργίες.
Ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Κοπεγχάγης στη Δανία, υπέβαλε σε τομογραφία εγκεφάλου 90 ασθενείς με διάγνωση κατάθλιψης για να μετρήσει την λειτουργία του υποδοχέα 5HT4 στον εγκέφαλό τους. Οι ασθενείς εξετάστηκαν επίσης για προβλήματα διάθεσης και γνωστικές ικανότητες.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές τους χορήγησαν καθημερινά και για διάστημα 8 εβδομάδων εσιταλοπράμη (escitaloprame), ένα αντικαταθλιπτικό που ανήκει στην κατηγορία των εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης. Μόλις συμπληρώθηκαν οι 8 εβδομάδες της μελέτης, 40 ασθενείς υποβλήθηκαν σε νέα τομογραφία εγκεφάλου προκειμένου να μετρηθεί εκ νέου η ποσότητα του υποδοχέα 5-HT4 στον εγκέφαλο τους.
Κατά την ολοκλήρωση της μελέτης οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, εκτός από τη βελτίωση της διάθεσης, οι ασθενείς εμφάνισαν επίσης βελτίωση σε ορισμένες γνωστικές λειτουργίες, μεταξύ των οποίων και η λεκτική μνήμη, μια εξέλιξη που σύμφωνα με τους ερευνητές οφείλεται στην επίδραση της εσιταλοπράμης σε έναν υποδοχέα σεροτονίνης στον εγκέφαλο που ονομάζεται υποδοχέας 5HT4.
«Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι το φάρμακο SSRI συμβάλλει στη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας, ταυτόχρονα με τη βελτίωση της διάθεσης. Τα στοιχεία που προέκυψαν συνδέουν τη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας με τον υποδοχέα 5HT4 και υποδηλώνουν ότι η άμεση διέγερση του υποδοχέα 4 της σεροτονίνης μπορεί να είναι ένας σημαντικός προ-γνωστικός στόχος που πρέπει να εξεταστεί για τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων της αντικαταθλιπτικής θεραπείας. Ενισχύει επίσης ακόμη περισσότερο την ιδέα ότι η σεροτονίνη είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση της διάθεσης», δήλωσε ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Dr Vibeke Dam, ανώτερος ερευνητής στη νευρολογία και τη νευροβιολογία στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Κοπεγχάγης.
«Η μελέτη υποδεικνύει τη δυνατότητα διέγερσης του υποδοχέα 5HT4 , ώστε να μπορούμε να θεραπεύουμε τα γνωστικά προβλήματα, είτε έχει ξεπεράσει ο ασθενής είτε όχι τα βασικά συμπτώματα της κατάθλιψης», δήλωσε ο ερευνητής Vibe Froekjaer, κλινικός καθηγητής νευροψυχιατρικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Κοπεγχάγης.
Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, το επόμενο βήμα θα είναι η θεραπεία των ασθενών με φάρμακα που στοχεύουν ειδικά τον υποδοχέα 5HT4 και η αξιολόγηση της επίδρασης τους στη λειτουργία του εγκεφάλου τους.
Τα ευρήματα της μελέτης παρουσιάστηκαν στην ετήσια συνάντηση του Ευρωπαϊκού Κολλεγίου Νευροψυχοφαρμακολογίας στο Μιλάνο.
Πηγή: Biological Psychiatry
https://www.biologicalpsychiatryjournal.com/article/S0006-3223(24)01537-3/abstract
