Οι χημικές ουσίες PFAS στο πόσιμο νερό συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων τύπων καρκίνου.
Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Οι άνθρωποι που εκτίθενται σε πόσιμο νερό μολυσμένο με τις χημικές ουσίες PFAS παρουσιάζουν έως και 33% υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου, αποκαλύπτει μια νέα μελέτη. Πρόκειται για την πρώτη οικολογική μελέτη που εξέτασε την έκθεση σε PFAS στο πόσιμο νερό και τον κίνδυνο για διαφορετικούς τύπους καρκίνου.
Τα PFAS, που περιλαμβάνουν πάνω από 4.700 χημικές ουσίες, είναι συνθετικές χημικές ουσίες που έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως σε πολλά καταναλωτικά προϊόντα, όπως αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη, ρούχα, υφάσματα ανθεκτικά στους λεκέδες, καθαριστικά, σπρέι, χρώματα και καλλυντικά.
Οι χημικές αυτές ουσίες αποτελούν αντικείμενο αυξανόμενης ανησυχίας λόγω των στοιχείων που έχουν δημοσιευτεί σχετικά με τις βλάβες που προκαλούν στην ανθρώπινη υγεία. Ο κύριος λόγος ανησυχίας για τα PFAS προκύπτει από τη διαπίστωση ότι δεν διασπώνται εύκολα και μπορούν να παραμείνουν στο περιβάλλον και στο ανθρώπινο σώμα για μεγάλο χρονικό διάστημα – συχνά ακόμη και για πολλές δεκαετίες – γι΄αυτό και αποκαλούνται και «παντοτινά χημικά».
Για παράδειγμα, ο χρόνος ημιζωής των PFOS και PFOA, δύο γνωστώνουσιών των PFAS, στο πόσιμο νερό έχουν διάρκεια ζωής 41 και 92 χρόνια αντίστοιχα (!) και στον ανθρώπινο οργανισμό 3 έως 7 χρόνια, γεγονός που σημαίνει ότι μπορούν να έχουν μεγάλη και αθροιστική βλαπτική επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό.
Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) έχει ταξινομήσει τα PFOS ως «πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο», βασισμένο σε ισχυρές ενδείξεις ότι έχει ορισμένες βασικές ιδιότητες ενός καρκινογόνου στα άτομα που εκτίθενται σε αυτό και σε περιορισμένες ενδείξεις ότι μπορεί να προκαλέσει καρκίνο σε πειραματόζωα.
Χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα, όπως τα PFAS, έχουν προταθεί ως περιβαλλοντικοί παράγοντες κινδύνου για καρκίνους μέσω πολλαπλών μηχανισμών, όπως αλλαγές στην αναπαραγωγή ανδρών και γυναικών, αλλαγές στη νευροενδοκρινολογία, τη συμπεριφορά και τον μεταβολισμό, καθώς και επιγενετικές αλλαγές, που μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη καρκίνων.
Προηγούμενες έρευνες έχει συνδέσει τις χημικές αυτές ουσίες, οι οποίες καθυστερούν να διασπαστούν και συσσωρεύονται στο σώμα με την πάροδο του χρόνου, με μια σειρά προβλημάτων υγείας, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων των νεφρών, του μαστού και των όρχεων.
Με ποιους τύπους καρκίνου συνδέονται τα PFAS
Πρόσφατες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι ένας ή περισσότεροι τύποι PFAS έχουν ανιχνευτεί στο 45% περίπου των αποθεμάτων πόσιμου νερού σε αστικές περιοχές των ΗΠΑ.
Ερευνητική ομάδα από το Keck School of Medicine θέλησε να εξετάσει πιο διεξοδικά την συσχέτιση των PFAS που εντοπίζονται στο πόσιμο νερό στις ΗΠΑ και στα περιστατικά καρκίνου και καταγράφηκαν κατά την περίοδο 2016–2021.
Οι ερευνητές διεξήγαγαν μια οικολογική μελέτη, η οποία χρησιμοποίησε μεγάλα σύνολα δεδομένων σε επίπεδο πληθυσμού από 1.080 κομητείες στις Ηνωμένες Πολιτείες, που αντιστοιχεί σε σχεδόν 156,1 εκατομμύρια ανθρώπους, δηλαδή περίπου το ήμισυ του πληθυσμού της χώρας.
Τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι, οι πληθυσμοί που εκτέθηκαν σε πόσιμο νερό μολυσμένο με τις χημικές ουσίες PFAS παρουσίασαν έως και 33% υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου.
Συγκεκριμένα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, τα PFAS στο πόσιμο νερό συσχετίστηκε με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου στο πεπτικό, το ενδοκρινικό, τη στοματική κοιλότητα/φάρυγγα και το αναπνευστικό σύστημα. Η ισχυρότερη συσχέτιση παρατηρήθηκε μεταξύ των PFAS και του καρκίνου της στοματικής κοιλότητας και του φάρυγγα.
Ως προς το φύλο, στους άνδρες τα PFAS συσχετίστηκαν με καρκίνους στο ουροποιητικό σύστημα,, τον εγκέφαλο, το αίμα (λευχαιμία) και τους μαλακούς ιστούς. Στις γυναίκες, τα PFAS συσχετίστηκαν με καρκίνους στον θυρεοειδή, τη στοματική κοιλότητα και τον φάρυγγα και τους μαλακούς ιστούς.
«Η μελέτη επιβεβαιώνειτη σχέση μεταξύ ορισμένων σπάνιων καρκίνων και των PFAS. Τα ευρήματά μας υπογραμμίζουν την κρίσιμη σημασία της ανάπτυξης αποτελεσματικών στρατηγικών για τον μετριασμό των κινδύνων καρκίνου από την έκθεση σε PFAS μέσω του πόσιμου νερού», δήλωσε ο Shiwen Li, PhD, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και επικεφαλής ερευνητής στο Τμήμα Επιστημών Πληθυσμού και Δημόσιας Υγείας στο Keck School of Medicine.
Το μέλλον των «παντοτινών χημικών»
Πρόσφατα, οι αρχές των ΗΠΑ και ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ανακοίνωσαν ότι η χρήση των υπερφθοριωμένων και πολυφθοριωμένων αλκυλιωμένων ουσιών (PFAS) δεν θα χρησιμοποιούνται πλέον στις συσκευασίες τροφίμων, οι οποίες διοχετεύονται στην αγορά των ΗΠΑ. Ωστόσο, θα επιτρέπεται η χρήση ορισμένων από αυτές τις χημικές ουσίες σε αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη και σε εξοπλισμό παραγωγής τροφίμων.
Παράλληλα, όπως αναφέρει ο FDA, σύντομα αναμένεται να ολοκληρωθεί και η σταδιακή εθελοντική διαδικασία κατάργησης των ουσιών αυτών από τις εταιρίες παρασκευής τροφίμων.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, από το 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, έχει δεσμευτεί για την απαγόρευση των πιο επιβλαβών χημικών ουσιών σε καταναλωτικά προϊόντα επιτρέποντας τη χρήση τους μόνο όπου κρίνεται απαραίτητο. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων έχει ήδη περιορίσει την κατασκευή και την χρήση κάποιων PFAS, ενώ κάποιες άλλες ουσίες βρίσκονται ακόμη υπό αξιολόγηση.
Πηγή: Keck School of Medicine