Με την παρουσίαση των νεότερων, εντυπωσιακών εξελίξεων των τελευταίων ετών στην Αιματολογία, τόσο σε κλινικό όσο και σε ερευνητικό επίπεδο και ανοιχτές συζητήσεις θεμάτων που αφορούν τη βέλτιστη διαγνωστική θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών, καθώς και θέματα καθημερινής κλινικής πρακτικής, ολοκληρώθηκαν με επιτυχία οι εργασίες του 30ου Πανελληνίου Αιματολογικού Συνεδρίου, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, από τις 7 έως τις 10 Νοεμβρίου 2019.
Τις εργασίες του Συνεδρίου παρακολούθησαν περισσότεροι από 1.000 σύνεδροι, Ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, Βιολόγοι, Τεχνολόγοι, Νοσηλευτές και πολλοί Φοιτητές.
Στο πρόγραμμα, υπήρχαν διαλέξεις διακεκριμένων επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, διεταιρικά και διεπιστημονικά εκπαιδευτικά συμπόσια, επιστημονικές αντιπαραθέσεις, διαδραστικές συνεδρίες, συμπόσια για νοσηλευτές, βιολόγους και τεχνολόγους. Για πρώτη φορά στο Επιστημονικό Πρόγραμμα του Συνεδρίου, συμπεριλήφθηκε δια δραστική συνεδρία για την Κυτταρομορφολογία.
Υπήρξαν πολλές σημαντικές ανακοινώσεις εργασιών που εκπονήθηκαν κατά κύριο λόγο σε Ελληνικά Κέντρα και στην πλειοψηφία τους αφορούν συνεργατικές μελέτες, στις οποίες αποτυπώνεται το κλινικό και ερευνητικό έργο των Ελλήνων Αιματολόγων.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στα νεότερα δεδομένα σχετικά με τη μοριακή γενετική καθώς και στις νεότερες θεραπευτικές εξελίξεις στις αιματολογικές κακοήθειες, συμπεριλαμβανομένων των εξελίξεων στην ανοσοθεραπεία με CAR–T λεμφοκύτταρα, αλλά και στα υπόλοιπα νοσήματα του αίματος, όπως η αιμορροφιλία και οι αιμοσφαιρινοπάθειες.
Συγκεκριμένα, ο προσκεκλημένος ομιλητής του Προέδρου της Ε.Α.Ε., Vincent S. Rajkumar, Καθηγητής Αιματολογίας στη Mayo Clinic (Rochester, MN, USA), αναφέρθηκε στη σύγχρονη θεραπευτική του Πολλαπλού Μυελώματος, ενώ ο Paul Richardson, Καθηγητής Αιματολογίας στο Harvard (Dana Farber, Boston, USA) στην ανοσοθεραπεία με ανοσοτροποποιητικούς παράγοντες, και ο Philippe Moreau, Καθηγητής Αιματολογίας στη Nantes της Γαλλίας στην ανοσοθεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα. Ιδιαίτερα σημαντικές ανακοινώσεις υπήρξαν στην θεματική ενότητα «Πολλαπλούν Μυέλωμα και άλλες μονοκλωνικές γαμμαπάθειες». Ξεχώρισε η εργασία σχετικά με τη μελέτη της διάχυτης πρόσληψης του 18F FDG σε ασθενείς με συμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα, στην οποία φάνηκε ότι ο διάχυτος βαθμός πρόσληψης σχετίζεται με προγνωστικές και βιολογικές παραμέτρους της νόσου και μπορεί να αποτελέσει έναν επιπλέον σημαντικό προγνωστικό παράγοντα ανταπόκρισης. Η μελέτη επιλέχθηκε ως μια από τις έξι καλύτερες του συνεδρίου.
Η ανοσοθεραπεία με CAR–T λεμφοκύτταρα έχει πρόσφατα λάβει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων για χρήση σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες με υποτροπιάζουσα ή ανθεκτική Οξεία Λεμφοβλαστική Λευχαιμία και σε ασθενείς με Διάχυτο Λέμφωμα από Β-μεγάλα κύτταρα μετά από αποτυχία σε δύο προηγούμενες γραμμές θεραπείας. Οι προκλήσεις στη χορήγησή τους είναι πολλές για τη χώρα μας. Ο Διευθυντής της Μονάδας Μεταμόσχευσης Ron Ram, Καθηγητής στο Τελ Αβίβ, ανέπτυξε το ρόλο των CAR-T θεραπειών στα λεμφώματα και τα προβλήματα που απορρέουν από αυτές, ενώ τα νεότερα δεδομένα στην ανοσοθεραπεία της Χρόνιας Λεμφοκυτταρικής Λευχαιμίας παρουσιάσθηκαν από τον Arnon P. Kater, Καθηγητή Αιματολογίας στο Άμστερνταμ.
Η διακεκριμένη Ελληνίδα της διασποράς Έλλη Παπαεμμανουήλ, Καθηγήτρια Αιματολογίας στο Μemorial Sloan Kettering Cancer Center (New York, USA) μίλησε για την προγνωστική σημασία των σωματικών μεταλλάξεων στα Μυελοδυσπλαστικά Σύνδρομα. Σημαντική ανακοίνωση αποτέλεσε η παρουσίαση των δεδομένων από το Εθνικό Αρχείο Αναδρομικής Καταγραφής Μυελοδυσπλαστικών Συνδρόμων (ΜΔΣ) υψηλού και χαμηλού κινδύνου. Επίσης, ανακοινώθηκε η δημιουργία και η επικείμενη λειτουργία Εθνικού Αρχείου Προοπτικής Καταγραφής ΜΔΣ. Επίσης, παρουσιάστηκαν δεδομένα αναφορικά με τις νεότερες θεραπείες τόσο για τα χαμηλού όσο και τα υψηλού κινδύνου ΜΔΣ.
Οι νεότερες εξελίξεις που αφορούν την παθογένεια, τη διάγνωση, και τη θεραπεία ασθενών με Οξεία Μυελογενή Λευχαιμία παρουσιάσθηκαν στη διάρκεια του Συνεδρίου από έλληνες και ξένους προσκεκλημένους ομιλητές. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν τα νεότερα δεδομένα από τη χρήση των σύγχρονων τεχνικών αλληλούχισης του γονιδιώματος. Η ευρεία εφαρμογή των εξελιγμένων εργαστηριακών μεθόδων αναμένεται να οδηγήσει στην πληρέστερη κατανόηση της παθογένειας της νόσου με τελικό σκοπό την ανάπτυξη των λεγόμενων «στοχευμένων θεραπειών» και της αποκαλουμένης «ιατρικής ακριβείας». Ενθαρρυντικά είναι τα νέα για τους ασθενείς με ΟΜΛ. Μετά από ένα μεγάλο διάστημα που διήρκησε τουλάχιστον περισσότερο από δύο δεκαετίες, και χαρακτηρίστηκε από στασιμότητα όσον αφορά τις θεραπευτικές εξελίξεις, αρκετά νέα φάρμακα έλαβαν έγκριση από τις ρυθμιστικές αρχές την τελευταία διετία με ιδιαίτερη θεραπευτική αποτελεσματικότητα στη δυσίατη αυτή νόσο. Τα νεότερα φάρμακα αναμένεται όχι μόνο επιμηκύνουν τη συνολική επιβίωση αλλά και να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής, ιδιαίτερα των ασθενών μεγαλύτερης ηλικίας οι οποίοι λόγω σημαντικών συννοσηροτήτων δεν δύναται να λάβουν επιθετική χημειοθεραπεία. Για μεγάλο ποσοστό νεότερων ασθενών η αλλογενής μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων παραμένει η θεραπεία εκλογής, η οποία προσφέρει τη δυνατότητα ίασης. Στο Συνέδριο παρουσιάστηκαν οι δραστηριότητες του Επιστημονικού Τμήματος των Οξειών Λευχαιμιών και Μυελοϋπερπλαστικών Νεοπλασμάτων της Ε. Α. Ε., με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη τεχνικών που θα μπορούν να προβλέπουν την επικείμενη υποτροπή της λευχαιμίας αρκετά πριν την εμφάνισή της. Η έγκαιρη πρόβλεψη πιθανότατα θα συμβάλλει στην καλύτερη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών αυτών. Σημαντικό επίσης είναι ότι ολοκληρώθηκε και δόθηκε στους Αιματολόγους το κοινό Θεραπευτικό Πρωτόκολλο, που προτείνει η Ομάδα Εργασίας των Οξειών Λευχαιμιών, για τη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με ΟΜΛ.
Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν σημαντικές εξελίξεις στην αντιμετώπιση της αιμορροφιλίας. Νέα φάρμακα που μειώνουν τα μεσοδιαστήματα λήψης της θεραπείας, από 1-2 φορές την εβδομάδα σε μια φορά το δεκαήμερο, καθώς και μονοκλωνικά αντισώματα έναντι των αναστολέων παραγόντων της πήξης που χορηγούνται στους ασθενείς, έχουν προκαλέσει επανάσταση στη θεραπευτική αντιμετώπιση του νοσήματος και βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Όλα αυτά συζητήθηκαν σε πέντε επιστημονικές εκδηλώσεις του Συνεδρίου.
Σε μία επιστημονική αντιπαράθεση συζητήθηκε η χρήση των νεωτέρων από του στόματος αντιπηκτικών DOACs πέραν των εγκεκριμένων ενδείξεων.
Το «φλέγον» θέμα της αντιμετώπισης της θρομβοφιλίας σε εγκύους αναπτύχθηκε από τον Benjamin Brenner, Καθηγητή Αιματολογίας στη Χάιφα του Ισραήλ.
Από την Ομάδα Εργασίας των Αιμοσφαρινοπαθειών ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της Ελληνικής Βάσης Δεδομένων και το πιο σημαντικό και εντυπωσιακό αποτέλεσμα είναι η απουσία γεννήσεων παιδιών με μεσογειακή αναιμία από έλληνες γονείς, γεγονός που δείχνει την επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος πρόληψης, που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970.
Η Ιατρική των Μεταγγίσεων αποτελεί ένα διαρκώς εξελισσόμενο τομέα της Αιματολογίας που δίνει τη δυνατότητα διενέργειας επιθετικών σχημάτων χημειοθεραπείας, μεταμοσχεύσεων αιμοποιητικών κυττάρων και συμπαγών οργάνων καθώς και μεγάλων χειρουργικών επεμβάσεων. Ως εκ τούτου η μετάγγιση αίματος και παραγώγων του είναι απαραίτητη υποστηρικτική θεραπεία πλείστων ασθενών με αιματολογικά νοσήματα και όχι μόνον.
Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου συζητήθηκαν τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα αναφορικά με την ποιότητα και τη διαχείριση των αποθεμάτων αίματος σύμφωνα με τις ισχύουσες Ευρωπαϊκές οδηγίες, ενώ δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στον περιορισμό των μεταγγίσεων με την εφαρμογή προγραμμάτων “Patient Blood Management”.
Ιδιαίτερη θεματική ενότητα αποτέλεσαν οι νεότεροι χειρισμοί των αυτοάνοσων αιμολυτικών αναιμιών με ανοσοθεραπεία, με ειδικά μονοκλωνικά αντισώματα που έχουν μπει στην κλινική πράξη, δεδομένου ότι σε αυτή την κατηγορία των νοσημάτων υπάρχει μεγάλη δυσκολία ανεύρεσης συμβατού αίματος.
Ο αιματολόγος συχνά έρχεται αντιμέτωπος με σύνδρομα ανοσοανεπάρκειας ή αυτοάνοσα νοσήματα τα οποία μιμούνται αιματολογικές παθήσεις. Το εκπαιδευτικό συμπόσιο με τίτλο «Τα πολλά αιματολογικά προσωπεία της αυτοανοσίας» είχε ακριβώς αυτό το στόχο, να ευαισθητοποιήσει την αιματολογική κοινότητα στις άτυπες εικόνες τέτοιων νοσημάτων.
Στο εκπαιδευτικό και επιστημονικό πρόγραμμα του 30ου Πανελλήνιου Αιματολογικού Συνεδρίου συμμετείχε το Τμήμα Παιδιατρικής Αιματολογίας της ΕΑΕ, με θέματα αιχμής. Η Οξεία Λεμφοβλάστική Λευχαιμία (ΟΛΛ) είναι η πιο συχνή νεοπλασματική νόσος στα παιδιά. Η δραματική βελτίωση στην έκβαση της παιδικής ΟΛΛ την καθιστά ως το πρότυπο νόσημα επιτυχούς ιατρικής αντιμετώπισης των τελευταίων δεκαετιών. Αναφορικά με τη νόσο αυτή συζητήθηκαν θέματα σχετικά με τη σύγχρονη γενετική ταξινόμηση, τα θεραπευτικά πρωτόκολλο και την έκβαση των ασθενών καθώς επίσης την αντιμετώπιση της ανθεκτικής νόσου και της υποτροπής.
Ιδιαίτερα συζητήθηκε το θέμα των εφήβων και νεαρών ενηλίκων που αποτελούν διακριτή και ιδιαίτερη ομάδα ασθενών με μοναδικά βιολογικά χαρακτηριστικά και ψυχοκοινωνικές ιδιαιτερότητες και των οποίων τα ποσοστά επιβίωσης-ίασης ποικίλλουν σημαντικά.
Στο τέλος του Συνεδρίου απονεμήθηκαν τα βραβεία «Αρκάγαθος Γούττας» και «Φαίδων Φέσσας» για τις δυο καλύτερες ολοκληρωμένες εργασίες καθώς και βραβεία στις έξι καλύτερες προφορικές ανακοινώσεις και στις τρεις καλύτερες αναρτημένες.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι στην Τελετή Έναρξης του Συνεδρίου μας η κυρία Μαρία Ευθυμίου, Καθηγήτρια Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Ε.Κ.Π.Α., έδωσε μια εξαιρετική ομιλία με θέμα «Ισχυρά σημεία του Ελληνισμού στα 4.000 χρόνια της Ιστορίας του».
