Ανοιχτό το ενδεχόμενο συνεργασίας και με πανεπιστημιακά Νοσοκομεία
Την πρόταση για δημιουργία μιας Δημόσιας Τράπεζας εγκαταλελειμμένων εμβρύων, επανέφερε η Ελληνική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής, στο πλαίσιο της 1ης Διαβαλκανικής Επιστημονικής Εκδήλωσης Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής που συνδιοργάνωσε με την Ελληνική Ένωση Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής στις 24 και 25 Ιανουαρίου στην Αλεξανδρούπολη.
Η δημιουργία μιας Δημόσιας Τράπεζας Εμβρύων θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη του ονείρου πολλών γυναικών και ζευγαριών για την απόκτηση ενός τέκνου, καθώς επίσης θα αποτελέσει μία ελληνική πρωτοπορία που θα αποδεικνύει πόσο η χώρα μας σέβεται τη ζωή, ανέφερε ο Πρόεδρος της Εταιρείας Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Μιχαήλ Κουτσιλιέρης. «Θα το συζητήσουμε στο Εποπτικό Συμβούλιο, αφού λάβουμε υπόψη τι γίνεται και στις άλλες χώρες και θα καταλήξουμε με τι πρόταση θα προχωρήσουμε προς το υπουργείο», δήλωσε από την πλευρά της η πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ), Ομότιμη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου και Βιοηθικής και Δικαίου, μέλος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής, Ισμήνη Κριάρη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η πρόταση αυτή έχει από καιρό μεταφερθεί στην ΕΑΙΥΑ και ήδη από το 2020 η τότε διοίκηση της Αρχής είχε αποφασίσει κατά πλειοψηφία να εισηγηθεί στο υπουργείο Υγείας τη δημιουργία δημόσιας τράπεζας πλεοναζόντων κρυοσυντηρημένων γονιμοποιημένων ωαρίων σε δημόσιο νοσοκομείο αναφοράς, το οποίο διέθετε ήδη μονάδα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής , με την προϋπόθεση όμως να επιλυθούν σχετικά νομικά βιοηθικά και ιατρικά ζητήματα. Ζητήματα που εκκρεμούν διεθνώς καθώς δεν υπάρχει σαφές και ενιαίο νομικό πλαίσιο, για τα εγκαταλελειμμένα έμβρυα, ενώ υφίστανται θρησκευτικές, πολιτισμικές και άλλες διαφορές.
Ποιο είναι τελικά το νομικό status του γονιμοποιημένου ωαρίου;
Ως εκ τούτου υπάρχει διεθνώς κενό νόμου με τις επιτροπές βιοηθικής να μην κατασταλάζουν το τι είναι έμβρυο εξωσωματικώς γονιμοποιημένο. Και από την άλλη όλες οι μονάδες εξωσωματικής στον κόσμο αργά ή γρήγορα έρχονται αντιμέτωπες με το δίλημμα του τι θα κάνουν τα εγκαταλελειμμένα κρυοσυντηρημένα έμβρυα που έχουν στις εγκαταστάσεις τους, γιατί κάποιο ζευγάρι χώρισε, γιατί υπήρξε θάνατος, γιατί απλά γύρισαν την πλάτη στο πολύτιμο γενετικό τους υλικό, για το νομικό status του οποίου οι απόψεις είναι πολλές.
Σύμφωνα με την δικηγόρο, εξειδικευμένη σε θέματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, Ευαγγελία Σφακιανούδη. κατά κάποιους είναι πράγμα, κατά άλλους πρόσωπο, ατελές πρόσωπο, pre embryo, πράγμα και στοιχεία της προσωπικότητας των δοτών από τους οποίους προέρχεται, περιουσιακό στοιχείο και ουκ έστιν τελειωμός. Μετά τη γονιμοποίηση είναι εν εξελίξει άνθρωπος είναι το θεολογικό επιχείρημα. Η ανθρώπινη ζωή αρχίζει από την στιγμή της ένωσης των δύο γαμετών σε ενιαίο κύτταρο, υποστηρίζει η επιστήμη της βιολογίας.
Το ακριβές νούμερο των εγκαταλελειμμένων κρυοσυντηρημένων εμβρύων στην Ελλάδα, που συνεχώς αυξάνεται, δεν είναι γνωστό, καθότι συγκεντρωτικά στοιχεία δεν υπάρχουν, παρά μόνο κάθε μονάδα ξεχωριστά, έχει τα δικά της δεδομένα. Ωστόσο από τις 40 και πλέον κλινικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής αγνοούνται οι γονείς για δεκάδες χιλιάδες κατεψυγμένα έμβρυα, που σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς ξεπερνούν τις 50.000, ενώ σύμφωνα με κάποιους άλλους τις 100.000, χωρίς κανένα από τα δύο αυτά νούμερα να μπορεί να επιβεβαιωθεί.
Απουσία ενιαίας νομοθεσίας για κρυοσυντήρηση εμβρύων
Είναι πάντως ενδεικτικό ότι ούτε καν στην ΕΕ δεν υπάρχει ενιαία νομοθεσία για την κρυοσυντήρηση εμβρύων και κάθε χώρα μέλος ρυθμίζει το ζήτημα σε εθνικό επίπεδο, όπως επισήμανε η Μοριακή Βιολόγος- Κλινική Εμβρυολόγος Δρ. Γεωργία Κόκαλη.«Στο Βέλγιο, τη Δανία και τη Σουηδία η μέγιστη διάρκεια αποθήκευσης είναι τα 5 έτη. Στην Ελβετία τα 10 έτη, στην Φινλανδία τα 15, στην Πολωνία τα 20, ενώ στην Ισπανία η αποθήκευση γίνεται μέχρι την ηλικία των 50 ετών». Αν δε πάμε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο, καθότι στις ΗΠΑ η νομοθεσία καθορίζεται σε επίπεδο Πολιτείας, ενώ στον Καναδά τα ζητήματα σχετικά με την κρυοσυντήρηση εμβρύων ρυθμίζονται μέσω τοπικών κανονισμών. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην Αμερική υπάρχουν και κλινικές που απαγορεύουν την καταστροφή των γονιμοποιημένων ωαρίων με το επιχείρημα ότι οι επιστήμονες αυτοί συμβάλλουν στη δημιουργία ανθρώπινης ζωής και στην αντιμετώπιση της ανθρώπινης υπογονιμότητας και δεν μπορούν ηθικά να συμβιβαστούν με την επιλογή της καταστροφής των εγκαταλελειμμένων εμβρύων.
Καταστροφή, δωρεά ή έρευνα
Στην Ελλάδα, όπως ανέφερε η δικηγόρος Ευαγγελία Σφακιανούδη, η Πολιτεία και η Αρχή έχουν να αντιμετωπίσουν δύο πολύ σοβαρά θέματα: καταρχήν τι μπορεί να προβλεφθεί νομοθετικά, ώστε να περιοριστεί, ακόμα καλύτερα να εξαλειφθεί το φαινόμενο αυτό στο μέλλον και επίσης πρέπει να ορίσει επακριβώς η Πολιτεία τι εννοούμε ως εγκαταλελειμμένα έμβρυα νομικά. Εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι τα ζευγάρια στην αρχή της διαδικασίας καλούνται να αποφασίσουν και να δηλώσουν μία από τις τρεις επιλογές: καταστροφή, δωρεά, ή έρευνα. «Μπορεί λοιπόν η μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΜΙΥΑ) να εφαρμόσει μία από τις τρεις αυτές επιλογές χωρίς να έχει τη δήλωση ότι έχει καταστεί πλεονάζον το γενετικό υλικό, αλλά να δοθεί αυτή η ερμηνεία αφού εν τοις πράγμασι η αδράνεια των γονέων, η αδιαφορία το έχει καταστήσει πλεονάζον». Πιστεύω λοιπόν ότι χρειάζεται διευκρινιστική ερμηνεία της Αρχής, χρειάζεται η κατευθυντήρια οδηγία της Αρχής, τόνισε η κ. Σφακιανούδη .
Καταστροφή υπό προϋποθέσεις λέει η Αρχή – Τι θα συζητηθεί στο Εποπτικό Συμβούλιο
«Όταν τα ζευγάρια συναινούν να δοθούν τα πλεονάζοντα έμβρυα για έρευνα, η έρευνα αυτή πρέπει να διεξάγεται στο κέντρο στο οποίο δίνουν την άδεια. Αν στο συγκεκριμένο κέντρο δεν διεξάγεται κάποια έρευνα, παραμένουν τα έμβρυα αναξιοποίητα. Και υπάρχει η δυνατότητα να καταστραφούν, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις που είχε θέσει η προηγούμενη Αρχή», ανέφερε η Πρόεδρος της ΕΑΙΥΑ, Ομότιμη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου και Βιοηθικής και Δικαίου, μέλος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής, Ισμήνη Κριάρη. «Θα πρέπει να γίνουν δύο επικοινωνίες με τους ανθρώπους από τους οποίους προέρχεται το βιολογικό υλικό και αν δεν υπάρξει απάντηση ζητάνε οι μονάδες άδεια από την Αρχή για να προχωρήσουν στην καταστροφή τους. Θα συζητήσουμε εκ νέου το θέμα στο Εποπτικό Συμβούλιο και τις προοπτικές που υπάρχουν. Μία πιθανότητα είναι, για παράδειγμα, να υπάρχει άδεια να δοθούν για έρευνα όχι μόνο στις μονάδες από τις οποίες προέρχονται, αλλά και σε δημόσια ή πανεπιστημιακά νοσοκομεία, όπου διεξάγονται οι έρευνες».
Έξι και ένα πλεονεκτήματα της Δημόσιας Τράπεζας ΖΩΗΣ
Τράπεζα Ζωής χαρακτήρισε ο Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, μαιευτήρας – γυναικολόγος, εξειδικευμένος στην υπογονιμότητα, Κωνσταντίνος Πάντος την πρόταση της Εταιρείας για την δημιουργία μιας εθνικής δημόσιας τράπεζας εγκαταλελειμμένων κρύο συντηρημένων γονιμοποιημένων ωαρίων, με δυνατότητα υιοθεσίας αυτών των εμβρύων από άλλα άτεκνα ζευγάρια. Ως προς τα πλεονεκτήματα αυτής της δημόσιας τράπεζας εμβρύων οι ομιλητές ανέφεραν τα ακόλουθα:
1. Θα σωθούν και θα σώζονται χιλιάδες ανθρώπινες ψυχές,-τα ζευγάρια που θα καταφεύγουν στη δημόσια τράπεζα δεν θα επωμίζονται το κόστος της υποβολής τους σε προσπάθεια τεχνητής γονιμοποίησης, αλλά και το κράτος δεν θα υποβάλλεται στο κόστος για τη δημιουργία των εμβρύων, αφού θα πρόκειται για πλεονάζοντα εγκαταλελειμμένα έμβρυα από όλες τις μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής της χώρας, τα οποία θα μεταφέρονται δωρεάν στη δημόσια αυτή εθνική τράπεζα.
2. Θα αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το ζήτημα των υιοθεσιών.
3. Η τράπεζα θα συμβάλλει δραστικά στην αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας που ταλανίζει τη χώρα μας και το κράτος θα είναι αρωγός προς τα ζευγάρια αυτά.
4. Από δω και πέρα τα ζευγάρια που θα υποβάλλονται σε προσπάθεια εξωσωματικής θα γνωρίζουν από την αρχή ότι πέραν των άλλων δυνατοτήτων που έχουν τα πλεονάζοντα κρύο συντηρημένα έμβρυα τους μετά την παρέλευση του ανώτατου ορίου κρύο συντήρησης, θα δίνονται στην εθνική τράπεζα για υιοθεσία.
5. Η Τράπεζα θα εμπεδώσει και θα ενισχύσει την αντίληψη περί της αγαστής και αποτελεσματικής συνεργασίας δημοσίου και ιδιωτικού τομέα που τόσο πολύ όλοι αναζητούμε
6. Θα εδραιώσει ακόμα περισσότερο το δημόσιο τομέα στη διεθνή προβολή της χώρας και θα τον κάνει σημείο αναφοράς τόσο από επιστημονικής όσο και από νομικής και βιοηθικής απόψεως.
7.Η Ελλάδα θα καταστεί σημείο αναφοράς από ηθικής νομικής και επιστημονικής άποψης στη δημόσια αντίληψη διεθνώς ως προς την τύχη των πλεοναζόντων κρύο συντηρημένων εγκαταλελειμμένων εμβρύων, αλλά και για την αξιοπρέπεια με την οποία αντιμετωπίζει την ανθρώπινη ζωή, ήδη από τα πρώτα στάδια της.
Παρά το γεγονός πάντως ότι τα δημόσια νοσοκομεία τελούν συχνά υπό ανεπαρκείς υλικοτεχνικές συνθήκες και συγχρόνως αντιμετωπίζουν δυσανάλογα υψηλή ζήτηση μαιευτικών υπηρεσιών, αυτή τη στιγμή γίνονται, σύμφωνα με πληροφορίες συζητήσεις για συνεργασία ιδιωτικών μονάδων με δημόσιες, στο πλαίσιο των ΣΔΙΤ, με σκοπό τη δημιουργία Δημόσιας Τράπεζας Εμβρύων.
Στόχος να μπορούν να κάνουν εξωσωματική και οι οικονομικά ευάλωτες γυναίκες, που δυσκολεύονται να αποκτήσουν παιδί και οι οποίες αυτή τη στιγμή στερούνται το θαύμα της μητρότητας, γιατί δεν έχουν τη δυνατότητα να διαθέσουν περί τις 8.000 ευρώ που κοστίζει μία προσπάθεια. Το σίγουρο είναι ότι είναι ένα εγχείρημα πολύπλοκο και για αυτό μέχρι σήμερα δεν έχει υλοποιηθεί παρά τη βούληση που υπάρχει, καθώς όπως σημείωσαν και οι ομιλητές χρειάζεται πολύ δουλειά για να δημιουργηθεί το θεσμικό πλαίσιο που θα διέπει την οργάνωση και λειτουργία μίας Δημόσιας Τράπεζας εγκαταλελειμμένων εμβρύων.