Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Η ψυχική υγεία των ανδρών παραμένει ένα ζήτημα που συχνά υποτιμάται ή αποσιωπάται, παρότι τα στατιστικά δείχνουν πως πρόκειται για ένα υπαρκτό και βαθιά κοινωνικό φαινόμενο. Παρά την πρόοδο στη δημόσια συζήτηση για την ψυχική ευεξία, πολλοί άνδρες συνεχίζουν να αποφεύγουν να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους, παγιδευμένοι σε στερεότυπα που ταυτίζουν τη σιωπή με τη δύναμη. Τα παρακάτω δεδομένα φωτίζουν πτυχές της ψυχικής υγείας των ανδρών που συχνά μένουν στο σκοτάδι: από την αυτοεικόνα και τη σεξουαλική υγεία έως τις κοινωνικές πιέσεις και τις ανισότητες.
1. Τα ποσοστά αυτοκτονιών αποκαλύπτουν τη σιωπηλή πλευρά της ανδρικής ψυχικής υγείας
Παρότι μόνο το 15,4% των ανδρών στο Ηνωμένο Βασίλειο διαγιγνώσκονται με κάποια κοινή ψυχική διαταραχή (σε σύγκριση με 24,2% των γυναικών), οι άνδρες είναι τρεις φορές πιο πιθανό να αυτοκτονήσουν. Το στοιχείο αυτό υποδηλώνει ότι μεγάλο ποσοστό ψυχικών δυσκολιών παραμένει αδιάγνωστο. Οι κοινωνικές αντιλήψεις που θεωρούν «αδυναμία» την έκφραση συναισθημάτων φαίνεται να λειτουργούν ως εμπόδιο στην έγκαιρη αναζήτηση βοήθειας.
2. Οι ηλικίες 25–34 και 45–54 ετών: δύο «επικίνδυνες» δεκαετίες για τους άνδρες
Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνδρες που αντιμετωπίζουν ψυχικά προβλήματα ανήκουν κυρίως σε δύο ηλικιακές ομάδες: 25–34 και 45–54 ετών.
· Στους νεότερους, οι δυσκολίες συνδέονται συχνά με την αυτοεικόνα και την κοινωνική πίεση για επιτυχία.
· Στους μεγαλύτερους, σχετίζονται περισσότερο με την απώλεια της libido και τη στυτική δυσλειτουργία, ζητήματα που πλήττουν την αυτοπεποίθηση και την ψυχολογική ισορροπία.
3. Τέσσερις στους δέκα άνδρες δεν μιλούν ποτέ για την ψυχική τους υγεία
Περίπου 40% των ανδρών δηλώνουν ότι δεν έχουν μιλήσει ποτέ σε κανέναν —ούτε σε οικογένεια, φίλους ή επαγγελματία ψυχικής υγείας— για τα συναισθήματά τους. Οι πιο συχνοί λόγοι που προβάλλουν είναι ότι «έμαθαν να το διαχειρίζονται μόνοι τους» ή ότι «δεν θέλουν να γίνουν βάρος». Αυτή η κουλτούρα της σιωπής όμως συχνά οδηγεί σε επιδείνωση των συμπτωμάτων και απομόνωση.
4. Ο ρατσισμός επιβαρύνει την ψυχική υγεία ανδρών που προέρχονται από μειονότητες
Στις εθνοτικές μειονότητες, ο ρατσισμός και οι διακρίσεις φαίνεται να επιδεινώνουν τα ποσοστά ψυχικών διαταραχών. Έρευνες δείχνουν ότι οι άνδρες αφρικανικής και καραϊβικής καταγωγής παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά ψυχιατρικών διαταραχών και μετατραυματικού στρες (PTSD), κυρίως σε χώρες όπου αποτελούν μειοψηφία. Οι κοινωνικές ανισότητες και η προκατάληψη εντείνουν το άγχος, την απομόνωση και το αίσθημα αποκλεισμού.
5. Η ψυχική επιβάρυνση στους άνδρες ΛΟΑΤΚΙ +
Σύμφωνα με στοιχεία του 2014, πάνω από δύο στους πέντε άνδρες που αυτοπροσδιορίζονται ως ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι ή τρανς ανέφεραν ότι έχουν βιώσει κατάθλιψη, σε σύγκριση με μόλις έναν στους δέκα ετεροφυλόφιλους άνδρες. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι τα ποσοστά αυτά έχουν αυξηθεί την τελευταία δεκαετία, αντικατοπτρίζοντας τις κοινωνικές πιέσεις, τον στιγματισμό και τις προκλήσεις που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει η LGBTQ+ κοινότητα.
Η ψυχική υγεία των ανδρών δεν πρέπει να παραμένει θέμα-ταμπού. Η ενίσχυση της ενημέρωσης, η πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης και κυρίως η αποδόμηση των στερεοτύπων γύρω από την «ανδρική αντοχή» αποτελούν βήματα προς μια πιο υγιή και ισορροπημένη κοινωνία, όπου η ευαλωτότητα δεν θεωρείται αδυναμία, αλλά ανθρώπινη δύναμη.