Η ρινίτιδα είναι μια νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και ερεθισμό των βλεννογόνων της ρινικής κοιλότητας. Μπορεί να είναι οξείας διάρκειας, δηλαδή τα συμπτώματα να διαρκούν λίγες μέρες, ή χρόνια, όταν τα συμπτώματα επιμένουν ή επαναλαμβάνονται πολλές φορές μέσα στον χρόνο. Η ρινίτιδα είναι η πιο συνηθισμένη αλλεργική πάθηση στην Ελλάδα και επηρεάζει πάνω από 1 εκατομμύριο ανθρώπους.
Υπάρχουν δύο τύποι χρόνιας ρινίτιδας, η αλλεργική ρινίτιδα και η μη αλλεργική ρινίτιδα.
Η αλλεργική ρινίτιδα
Εκδηλώνεται μέσω της επαφής με ένα αλλεργιογόνο στο οποίο αντιδρά το ανοσοποιητικό σύστημα απελευθερώνοντας μια ουσία που ονομάζεται ισταμίνη. Μπορεί να είναι εποχιακή, δηλαδή το άτομο να πάσχει από αυτήν συγκεκριμένες περιόδους ή μπορεί να είναι παρούσα όλο το χρόνο. Η χρόνια αλλεργική ρινίτιδα που εμφανίζει συμπτώματα σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς οφείλεται συνήθως στα ενδοοικιακά αλλεργιογόνα, όπως είναι τα ακάρεα, οι μύκητες, το τρίχωμα των κατοικίδιων ή η σκόνη. Η εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα ονομάζεται συχνά «πυρετός εκ χόρτου» και εμφανίζεται κυρίως την άνοιξη, το καλοκαίρι ή τις αρχές του φθινοπώρου ως αλλεργική αντίδραση στη γύρη ορισμένων φυτών (χόρτα, δέντρα ή λουλούδια). Τα άτομα που υποφέρουν από έκζεμα ή άσθμα έχουν αυξημένες πιθανότητες να υποφέρουν από αλλεργική ρινίτιδα.
Η μη αλλεργική ρινίτιδα
Είναι πιο δύσκολο να διαγνωστεί και εντοπίζεται σε άτομα που δεν έχουν αλλεργικό ιστορικό. Είναι μια προσβολή του ρινικού βλεννογόνου χωρίς υπερευαισθησία σε αλλεργιογόνα, που μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες όπως είναι η περιβαλλοντική έκθεση σε ερεθιστικές ουσίες (π.χ. ο καπνός του τσιγάρου, τα αρώματα) , το άγχος, η συναισθηματική φόρτιση, οι αλλαγές της θερμοκρασίας, η άσκηση. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε έγκυες γυναίκες ως αποτέλεσμα των ορμονικών αλλαγών που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη. Η χρόνια μη αλλεργική ρινίτιδα είναι περίπου τέσσερις φορές λιγότερο συχνή από την αλλεργική ρινίτιδα.
Ανάλογα με τον τύπο της ρινίτιδας, μπορεί να συνυπάρχουν και άλλες παθολογικές καταστάσεις όπως άσθμα, οξεία ιγμορίτιδα, επιπεφυκίτιδα, έκζεμα, λαρυγγίτιδα, οισοφαγίτιδα, ρινοφαρυγγίτιδα.
Συμπτώματα
Η ρινίτιδα εκδηλώνεται με πολλά και συχνά έντονα συμπτώματα όπως:
- Ρινική συμφόρηση – απόφραξη
- Φτέρνισμα
- Κνησμός στη μύτη, τον λαιμό, τα μάτια
- Ρινική καταρροή
- Ξηρότητα του φάρυγγα
- Δακρύρροια
- Υπνηλία
- Πονοκέφαλος
- Κόπωση
- Μπορεί να παρατηρηθούν επίσης ορισμένα άτυπα συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας όπως:
- Μειωμένη ακοή
- Κνησμός στον φάρυγγα
- Διαταραχές ύπνου ή υπνηλία
- Bήχας
- Mη ελεγχόμενο άσθμα
Αίτια
Η αλλεργική ρινίτιδα προκαλείται από την υπερβολική αντίδραση της άμυνας του οργανισμού απέναντι σε ορισμένες ουσίες που ονομάζονται αλλεργιογόνα. Οι ουσίες αυτές βρίσκονται είτε σε κλειστούς χώρους ( π.χ. ακάρεα, μύκητες, σκόνη, κατοικίδια ζώα, περιττώματα από κατσαρίδες ) είτε σε κοινά αλλεργιογόνα της υπαίθρου ( π.χ. η γύρη από δέντρα και λουλούδια, το γρασίδι, τα αγριόχορτα ).
Η μη αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να οφείλεται σε πολλές αιτίες όπως είναι οι ιογενείς λοιμώξεις, η κατανάλωση πικάντικων ή ζεστών φαγητών, η κατανάλωση αλκοόλ, ο καπνός του τσιγάρου, η έκθεση σε χημικές ουσίες, οι έντονες οσμές, η σκόνη, οι ορμονικές διαταραχές, η εγκυμοσύνη, οι παρενέργειες φαρμάκων, συγκεκριμένες τροφές, η προχωρημένη ηλικία, συνήθως άνω των 60 ετών.
Διάγνωση
Η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας γίνεται από τον ειδικό αλλεργιολόγο, με την λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού, την κλινική εξέταση, τη ρινοσκόπηση και τη διενέργεια αλλεργιολογικού ελέγχου. Οι δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού (skin prick tests) είναι ανώδυνες και γίνονται στο ιατρείο του αλλεργιολόγου μέσα σε μόλις 20 λεπτά. Ο γιατρός θα τοποθετήσει μία σταγόνα από διάφορα αλλεργιογόνα σε διαφορετικά σημεία στο δέρμα σας και θα σας τσιμπήσει στα σημεία αυτά με έναν σκαρφιστήρα. Λίγα λεπτά αργότερα, ο γιατρός θα ελέγξει εάν το δέρμα σας έχει κοκκινίσει σε κάποια σημεία. Εάν ναι, τότε αυτό σημαίνει ότι είστε αλλεργικοί στο συγκεκριμένο αλλεργιογόνο.
Θεραπεία
Η οξεία ρινίτιδα λοιμώδους προέλευσης δεν απαιτεί ειδική θεραπεία και συνήθως υποχωρεί μέσα σε λίγες μέρες. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα αποσυμφορητικό σπρέι για την μύτη, αλλά αποφύγετε την παρατεταμένη χρήση. Εάν η ρινίτιδα συνοδεύεται από ξηρό βήχα, μπορείτε να ζητήσετε από τον φαρμακοποιό σας ένα σιρόπι. Σε περίπτωση πονοκεφάλου ή ελαφρού πυρετού, μπορείτε επίσης να πάρετε παρακεταμόλη ή ασπιρίνη. Η βιταμίνη C μπορεί να σας βοηθήσει να καταπολεμήσετε την κόπωση και να ενισχύσετε την άμυνα του ανοσοποιητικού σας. Τέλος, είναι σημαντικό να ξεκουράζεστε όσο το δυνατόν περισσότερο και να πίνετε τουλάχιστον 6-8 ποτήρια νερού ημερησίως.
Η θεραπεία για την αλλεργική ρινίτιδα εξαρτάται από τον ερεθιστικό παράγοντα που την προκαλεί και τη συχνότητα εμφάνισης των συμπτωμάτων. Το πρώτο βήμα για τη θεραπεία είναι η απομάκρυνση από τον ερεθιστικό παράγοντα που προκαλεί τα συμπτώματα. Εάν αυτό δεν είναι εύκολο να συμβεί, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της γύρης, τότε με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα συμπτώματα. Στις περιπτώσεις χρόνιας αλλεργικής ρινίτιδας απαιτείται σωστή διάγνωση και ειδική θεραπεία, καθώς είναι μία κατάσταση που επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής του πάσχοντα.
Τα φάρμακα που συνήθως χορηγούνται για την ανακούφιση των συμπτωμάτων είναι τα αντιισταμινικά, τα αποσυμφορητικά ή τα σπρέι κορτικοστεροειδών για την μείωση της φλεγμονής. Ταυτόχρονα με την φαρμακευτική αγωγή, συνιστάται η χρήση φυσιολογικού ορού ή σπρέι θαλασσινού νερού για συχνό καθαρισμό των ρινικών οδών. Ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων, είναι πιθανό ο γιατρός να σας προτείνει την ανοσοθεραπεία ή αλλιώς « απευαισθητοποίηση», ως μια εναλλακτική αντιμετώπιση της αιτίας που σας προκαλεί αλλεργική ρινίτιδα.
