Απόρριψη στη Γερμανία, αποδοχή στην Ελλάδα: Το ίδιο πτυχίο, δύο διαφορετικά μέτρα: Ένα πρόσφατο περιστατικό αναδεικνύει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τις αδυναμίες και τα κενά που χαρακτηρίζουν το σύστημα αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων στην Ελλάδα, μέσω του ΑΤΕΕΝ, του Αυτοτελούς Τμήματος Εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας.
Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Πιο συγκεκριμένα, απόφοιτος φυσικοθεραπείας από ιδιωτικό πανεπιστήμιο του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο λειτουργεί στην Ελλάδα μέσω franchising, είδε το πτυχίο του να αναγνωρίζεται από τις ελληνικές αρχές (ΑΤΕΕΝ) ως επαγγελματικά ισοδύναμο με εκείνα των δημόσιων πανεπιστημίων. Ωστόσο, όταν κατέθεσε τον ίδιο φάκελο στη Γερμανία, η αρμόδια επιτροπή τον απέρριψε, τονίζοντας ότι η εκπαίδευσή του δεν καλύπτει το εύρος και το βάθος του γερμανικού προγράμματος σπουδών και ότι απαιτούνται μέτρα προσαρμογής για την προστασία των ασθενών.
Το γεγονός αυτό, που δεν αποτελεί μεμονωμένη περίπτωση, όπως θα διαπιστώσουμε παρακάτω, θέτει σοβαρά ερωτήματα για τη λειτουργία του ΑΤΕΕΝ, τη θεσμική αξιοπιστία του εκπαιδευτικού συστήματος και —το κυριότερο— την ασφάλεια των πολιτών που λαμβάνουν υπηρεσίες υγείας από επαγγελματίες αμφίβολης εκπαίδευσης. Ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Φυσικοθεραπευτών (Π.Σ.Φ.), κ. Πέτρος Λυμπερίδης, μιλά στο DailyPharmaNews, και αναλύει όλα τα καίρια ζητήματα που απορρέουν από την ισότιμη αναγνώριση πτυχίων αμφιβόλου αξιοπιστίας με τα πτυχία των ελληνικών ΑΕΙ, αναδεικνύοντας τους σοβαρούς κινδύνους για το επάγγελμα, την κοινωνία και τη δημόσια υγεία.
Η συζήτηση με τον πρόεδρο του Π.Σ.Φ. φέρνει στο προσκήνιο έναν σιωπηλό αλλά κρίσιμο θεσμικό εκτροχιασμό: την αθρόα εξίσωση πτυχίων ιδιωτικών κολλεγίων —που δεν ελέγχονται επαρκώς ως προς την ποιότητα σπουδών τους— με τα πτυχία δημόσιων Πανεπιστημίων που υπόκεινται σε αυστηρές ακαδημαϊκές και επαγγελματικές προδιαγραφές. Όταν άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως η Γερμανία, απορρίπτουν πτυχία τα οποία στην Ελλάδα αναγνωρίζονται χωρίς ουσιαστικό έλεγχο, τότε το πρόβλημα παύει να είναι συντεχνιακό και γίνεται κοινωνικό και πολιτικό.
Σε μια κοινωνία με αυξανόμενα ποσοστά χρόνιων παθήσεων, κινητικών δυσλειτουργιών και ψυχοσωματικής κόπωσης, ο Φυσικοθεραπευτής δεν είναι απλώς επαγγελματίας υγείας, αλλά κρίσιμος παράγοντας στην καθημερινή λειτουργικότητα και αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Συγκαταλέγεται στους λειτουργούς πρώτης γραμμής, παρέχοντας υπηρεσίες πρόληψης, άμεση φροντίδα σε επείγουσες καταστάσεις, μετεγχειρητική αποκατάσταση, μυοσκελετικά και νευρολογικά προβλήματα. Έρευνες δείχνουν ότι η έγκαιρη φυσικοθεραπευτική παρέμβαση μειώνει τις ανάγκες για φαρμακευτική αγωγή και χειρουργική επέμβαση, ενώ βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής. Πίσω από κάθε άνθρωπο που επανέρχεται στη φυσιολογική φυσική του δραστηριότητα, που αποφεύγει τη χρόνια αναπηρία, που μπορεί να εργαστεί και να αυτοεξυπηρετηθεί, υπάρχει συχνά ένας φυσικοθεραπευτής με γνώση, συνεχή επαγγελματική κατάρτιση ήθος και υψηλό αίσθημα καθήκοντος.
· Πώς σχολιάζετε τις αποφάσεις της κυβέρνησης να εξισώσει μέσω ΑΤΕΕΝ τα πτυχία φυσικοθεραπείας που χορηγούνται από ιδιωτικά κολλέγια που συνεργάζονται με ξένα Πανεπιστήμια με δικαιοχρησία (Franchising), με εκείνα όλων των Ελληνικών Πανεπιστημίων (π.χ ΠΑΔΑ), χωρίς επαρκή έλεγχο της ποιότητας σπουδών;
«Για μας είναι αδιανόητο να λειτουργούν στην Ελληνική Επικράτεια παραρτήματα Βρετανικών Πανεπιστημίων μέσω δικαιοχρησίας (Franchising) και να μας δηλώνει η Κυβέρνηση ότι δεν δικαιούται να ελέγξει την ποιότητα των σπουδών τους και ότι αυτά ελέγχονται από τα μητρικά Πανεπιστήμια.
Σας αναφέρω ότι όσο ήταν η Μεγάλη Βρετανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και λειτουργούσαν τα τμήματα αυτά στην Ελλάδα, το επιμελητήριο των επαγγελμάτων υγείας την Μεγάλης Βρετανίας (HCPC) δήλωνε ότι δεν αναγνωρίζει τις σπουδές που παρέχουν τα Βρετανικά Πανεπιστήμια εκτός της Μεγάλης Βρετανίας και όσοι ήθελαν να δουλέψουν στη Μεγάλη Βρετανία, αντιμετωπίζονταν ως πολίτες εκτός Ε.Ε και έδιναν ειδικές εξετάσεις επάρκειας.
Η εν τοις πράγμασι εξίσωση των τίτλων σπουδών των κέντρων μεταλυκειακής εκπαίδευσης (κολλέγια) με τους τίτλους σπουδών των Ελληνικών Πανεπιστημίων είναι μια καταφανέστατη αδικία στους χιλιάδες αποφοίτους των Ελληνικών Πανεπιστημίων, που θα πρέπει να αγωνιστούν για την εισαγωγή τους σε ένα Πανεπιστήμιο, που θα ξενιτευτούν σε μια άλλη πόλη για κάποια χρόνια και κυρίως για τις οικογένειες αυτών των παιδιών, που αισθάνονται σε κάθε διάσταση αυτή την αδικία».
· Ο Π.Σ.Φ. τονίζει ότι η «επαγγελματική ισοδυναμία» δεν πρέπει να εφαρμόζεται σε νομοθετικώς ρυθμιζόμενα επαγγέλματα, όπως του φυσικοθεραπευτή, σύμφωνα και με αποφάσεις του ΣτΕ. Πώς επηρεάζει αυτή η πρακτική την ασφάλεια και την αξιοπιστία της παρεχόμενης φροντίδας στους ασθενείς;
«Οι αποφάσεις 178 και 179 της Ολομέλειας του ΣτΕ αναφέρουν σαφέστατα ότι δεν μπορεί να αναγνωρίζεται επαγγελματική ισοδυναμία για τα Νομοθετικώς Ρυθμιζόμενα Επαγγέλματα, αλλά η απόφαση του 5ου τμήματος του ΣτΕ που δίκασε με Πιλοτική Δίκη την υπόθεση της προσβολής των πράξεων του ΑΤΕΕΝ, από τον Π.Σ.Φ έκρινε ότι είναι όλα “καλώς καμωμένα” και για μας υπάρχει ένα μεγάλο ερωτηματικό πως ένα τμήμα του ΣτΕ “ξεπέρασε” τελικά την απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ και εξέδωσε μια τέτοια απόφαση αντίθετη με τις αποφάσεις της Ολομέλειας.
Πώς “ξεπεράστηκαν” αυτές οι αποφάσεις μόνο αυτοί ξέρουν»…
· Ποιες είναι οι συγκεκριμένες βελτιώσεις ή τα αιτήματά σας από το υπουργείο Παιδείας ή τον αρμόδιο φορέα ΑΤΕΕΝ, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι απόφοιτοι κολλεγίων διαθέτουν εκπαιδευτικό επίπεδο ίσο με αυτό των Ελληνικών ΑΕΙ;
«Το διαχρονικό μας αίτημα, όπως και άλλων αντίστοιχων επαγγελματικών συλλόγων ΝΠΔΔ, αλλά και των Επιμελητηρίων, είναι να λειτουργήσει αυτό το όργανο, το Αυτοτελές Τμήμα Εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας (ΑΤΕΕΝ), ουσιαστικά και πραγματικά και αυτό δεν αφορά μόνο τους αποφοίτους των κολλεγίων γιατί θυμίζω -επειδή το έχουμε ξεχάσει- το όργανο αυτό δημιουργήθηκε εξαιτίας της κοινοτικής οδηγίας 36/2005 και κρίνει εργαζόμενους που ασκούν ένα επάγγελμα σε μια χώρα της Ε.Ε, όταν πρόκειται να εγκατασταθούν και να ασκήσουν σε άλλη χώρα της Ε.Ε το ίδιο επάγγελμα.
Εδώ, εξυπηρετεί κατά 90% αποφοίτους κολλεγίων που σίγουρα δεν είναι πολίτες άλλων χωρών, αλλά Έλληνες πολίτες. Σε άλλες χώρες της Ε.Ε, τα όργανα αυτά λειτουργούν ουσιαστικά και όχι “τύποις” και κρίνουν αν –όντως– υπάρχουν τα εχέγγυα (εκπαίδευση, σχετικά γνωστικά αντικείμενα και κλινική εκπαίδευση) για ένα επάγγελμα υγείας, όπως είναι αυτό του φυσικοθεραπευτή.
Στις άλλες χώρες, λειτουργούν οι θεσμοί και υπάρχει πραγματική προστασία της Δημόσιας Υγείας, γιατί θεωρούν την Υγεία ύψιστο αγαθό.
· Αν και η οδηγία 2005/36/ΕΚ καλύπτει την ελεύθερη κυκλοφορία επαγγελματιών εντός Ε.Ε., πώς δικαιολογείται η επέκταση της αναγνώρισης σε αποφοίτους τρίτων χωρών (π.χ. μετά το Brexit) και γιατί θεωρείτε ότι πρέπει να αλλάξει αυτή η πρακτική;
«Η απόφαση της αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων σε τρίτες χώρες, νομοθετήθηκε πριν το Brexit (ν.4763/20-12-2020) και έγινε προφανώς για να εξυπηρετήσει αποφοίτους των κέντρων μεταλυκειακής εκπαίδευσης (Κολλέγια), καθώς είναι γνωστό ότι το Ηνωμένο Βασίλειο από 1/1/2021 βρίσκεται εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (Brexit).
Όταν Νομοθετήθηκε «σκανδαλωδώς» η συγκεκριμένη τροπολογία, που ήρθε λίγο πριν την ψήφιση του Νόμου στην Ολομέλεια της Βουλής, για να μην μπορούν να συζητηθούν οι προεκτάσεις της, αν θυμάστε προκάλεσε την έντονη αντίδραση τη δικιά μας (όλων των Ν.Π.Δ.Δ των επαγγελματιών Υγείας) και των Επιμελητηρίων (Τεχνικό Επιμελητήριο, Οικονομικό Επιμελητήριο, ΓΕΩΤΕΕ κ.λ.π) και από τότε, κατατίθεται συνεχώς στην Κυβέρνηση το αίτημα για ουσιαστική και αποτελεσματική λειτουργία ενός οργάνου, που θα αντικαταστήσει το ΑΤΕΕΝ και που θα κρίνει με αντικειμενικότητα (όπως απαιτεί και η κοινοτική οδηγία 36/2005) αν πραγματικά ένας επαγγελματίας θα μπορεί να ασκήσει με ασφάλεια ένα επάγγελμα, εξασφαλίζοντας το Δημόσιο συμφέρον και στην περίπτωση των επαγγελματιών υγείας, να μην διακινδυνεύονται ευθέως τα έννομα αγαθά της ζωής, της υγείας και σωματικής ακεραιότητας των πολιτών, σε εκπλήρωση της επιταγής της παρ. 3 του άρθρου 21 του Συντάγματος, προκειμένου να εξασφαλίζεται η παροχή στους πολίτες υπηρεσιών υγείας υψηλού επιπέδου.
Με τον Νόμο αυτό, όμως, πλέον μπορεί: Α) να αναγνωρίσει κάποιος επαγγελματικό δικαίωμα, χωρίς να έχει άδεια άσκησης επαγγέλματος σε άλλη χώρα, με την αναγνώριση επαγγελματικής ισοδυναμίας που δεν απαιτεί κατοχή άδειας άσκησης επαγγέλματος και Β) οποιοσδήποτε πολίτης ακόμη και εκτός Ε.Ε να αναγνωρίσει επαγγελματικό προσόν στην Ελλάδα και να μετακινηθεί σε όποια άλλη χώρα της Ε.Ε επιθυμεί, χωρίς πρόβλημα, αφού θα αποκτήσει στην Ελλάδα επαγγελματικό δικαίωμα, που η Ελλάδα είναι χώρα της Ε.Ε.
Για εμάς, αυτό είναι καταστρατήγηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 36/2005».
· Εφόσον η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι θέλει να θωρακίσει το επάγγελμα μέσω διαφάνειας και αξιοπιστίας, ποιο είναι το αίτημα του Π.Σ.Φ. προς τα πολιτικά κόμματα και την ηγεσία του υπουργείου Υγείας όσον αφορά την προστασία της ποιότητας στην εκπαίδευση φυσικοθεραπευτών;
«Η ποιότητα εκπαίδευση των Ελλήνων φοιτητών που θα παρακολουθήσουν ένα πρόγραμμα σπουδών στα πέντε τμήματα των Ελληνικών Πανεπιστημίων είναι διασφαλισμένη και τα τμήματα φυσικοθεραπείας έχουν αξιολογηθεί και έχουν πιστοποιηθεί από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ).
Οι φοιτητές, για να εισαχθούν σε ένα τμήμα φυσικοθεραπείας, πρέπει να έχουν υψηλή βαθμολογία, διότι και τα πέντε τμήματα φυσικοθεραπείας έχουν υψηλή βάση εισαγωγής και θυμίζω ότι το τμήμα φυσικοθεραπείας στη Σπάρτη, για παράδειγμα, έχει την υψηλότερη βάση εισαγωγής από όλα τα τμήματα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Τα πέντε τμήματα φυσικοθεραπείας ακολουθούν της κατευθυντήριες οδηγίες για τα γνωστικά αντικείμενα που απαιτούνται και για την κλινική εκπαίδευση της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Φυσικοθεραπείας (World Physiotherapy) και οι απόφοιτοι από τα Κρατικά Πανεπιστήμια έχουν τα προσόντα για να παρέχουν με ασφάλεια υπηρεσίες στους Έλληνες Πολίτες, διασφαλίζοντας τη Δημόσια Υγεία».
· Πρόσφατα, ο κ. Γεωργιάδης έκανε τη σύγκριση μεταξύ γερμανικού και ελληνικού δημοσίου συστήματος υγείας με θετική άποψη για όσα γίνονται στην Ελλάδα. Υπάρχει, ωστόσο, περιστατικό, κατά το οποίο Έλληνας που έλαβε πτυχίο φυσικοθεραπείας από ιδιωτικό πανεπιστήμιο στο Ην. Βασίλειο, το οποίο στην Ελλάδα έγινε δεκτό από το ΑΤΕΕΝ, ενώ στη Γερμανία, η αντίστοιχη επιτροπή αποφάνθηκε αρνητικά, κάνοντας λόγο για ελλιπή κατάρτιση του συγκεκριμένου επαγγελματία.
Θα θέλαμε να μας σχολιάσετε το γεγονός για τον τρόπο λειτουργίας του ΑΤΕΕΝ αλλά και για την ασφάλεια των ασθενών, για την υποτίμηση των ελληνικών πτυχίων που εξισώνονται με αμφίβολης επάρκειας βεβαιώσεις σπουδών και γενικά να μας πείτε πώς σκέφτεστε να ενεργήσετε στο καίριο για τον κλάδο σας αυτό θέμα.
«Είναι γεγονός ότι έχουμε λάβει γνώση για την περίπτωση κατόχου τίτλου σπουδών από Βρετανικό Ίδρυμα που λειτουργεί στη χώρα μας μέσω δικαιοχρησίας (Franchising) και που στη χώρα μας αναγνωρίστηκε ως επαγγελματικό ισοδύναμο με τα πτυχία των Ελληνικών Πανεπιστημίων, καθώς το ΑΤΕΕΝ δεν διαπίστωσε ότι προκύπτουν ουσιώδεις διαφορές με τα προγράμματα σπουδών των Ελληνικών ιδρυμάτων, που όμως όταν ο συγκεκριμένος απόφοιτος δοκίμασε την τύχη του στη Γερμανία είχε την απόρριψη από το γερμανικό κράτος αναφέροντας επί λέξη: «Το συνολικό εύρος της εκπαίδευσης σας δεν αντιστοιχεί ακόμη στο εύρος της Γερμανικής εκπαίδευσης», τονίζοντας ότι «τα μέτρα προσαρμογής είναι απαραίτητα προς όφελος της ευημερίας των ασθενών και της ορθής επαγγελματικής άσκησης».
Είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα η λειτουργία του ΑΤΕΕΝ, στην ουσία ενός τμήματος του Υπουργείου Παιδείας ως φορέας για την εξέταση όλων των αιτήσεων όλων των αιτούντων για αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων, είναι βαθιά προβληματική.
Εκτός από την περίπτωση που σας ανέφερα έχουμε δυο περιπτώσεις που εξετάστηκαν τα προγράμματα σπουδών τμημάτων φυσικοθεραπείας (σύμφωνα με τη διοικητική πράξη-απόφαση) αλλά έδωσαν επαγγελματική ισοδυναμία σε εργοθεραπευτή.
Τέλος είναι γνωστή η απόφαση 1360/2025 της Ολομέλειας του ΣτΕ όπου αναφέρει ότι: «Ο Πρόεδρος του Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. δεν έχει προδήλως τις απαραίτητες ειδικές επιστημονικές γνώσεις προκειμένου να αποφαίνεται επί τίτλων σπουδών που ανήκουν σε άλλους επιστημονικούς κλάδους, πέραν της δικής του ειδίκευσης». Το ίδιο ισχύει -κατά την ταπεινή μου άποψη- και για τον Προϊστάμενο του ΑΤΕΕΝ, ο οποίος αποφασίζει εν τέλει για όλες τις Επιστήμες και δίνει σωρηδόν επαγγελματικές ισοδυναμίες.
Από ένα σοβαρό κράτος, θα περίμενε κανείς να προσδώσει την ευθύνη της αναγνώρισης της επαγγελματικής επάρκειας στον «εκπρόσωπο» και στον ρυθμιστή του επαγγέλματος, που είναι αντίστοιχα το ΝΠΔΔ ή το Επιμελητήριο εφόσον υπάρχει, και στην περίπτωση της δικής μας Επιστήμης και του δικού μας Επαγγέλματος, υπάρχει και είναι το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου – Πανελλήνιος Σύλλογος Φυσικοθεραπευτών».
Όταν ένας επαγγελματίας υγείας παίζει τόσο καθοριστικό ρόλο στην καθημερινότητα του πολίτη, η εξασφάλιση υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης και η θεσμική αναγνώριση του έργου του συνδέονται άρρηκτα με τη διατήρηση της δημόσιας υγείας. Σε μια κοινωνία που γερνά διαρκώς, οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε με υπευθυνότητα όχι μόνο τις σημερινές ανάγκες, αλλά και τις προκλήσεις του αύριο.
Η Πολιτεία έχει χρέος εκ του ρόλου της, να διασφαλίσει ότι οι πολίτες του μέλλοντος θα παραμένουν υγιείς και λειτουργικοί για όσο το δυνατόν περισσότερο. Στον τομέα της Φυσικοθεραπείας, αυτό σημαίνει επένδυση στην ποιότητα της εκπαίδευσης των αυριανών φυσικοθεραπευτών και αυστηρό πλαίσιο άσκησης του επαγγέλματος, με ξεκάθαρα κριτήρια και ασφαλιστικές δικλίδες που υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και προστατεύουν το ύψιστο αγαθό της υγείας.
Η Πολιτεία καλείται να απαντήσει εάν τελικά προασπίζει την ισότητα στην εκπαίδευση, την προστασία της δημόσιας υγείας και την αξιοπιστία των επαγγελμάτων υγείας ή αν απλώς διευκολύνει —μέσω του ΑΤΕΕΝ— την παραγωγή τίτλων χωρίς αντίκρισμα. Το ζήτημα ξεπερνά τα όρια του κλάδου των φυσικοθεραπευτών και εγείρει ευρύτερα ερωτήματα για το μέλλον της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ελλάδα και για την ασφάλεια των πολιτών.
