Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Γιατί κάποιοι άνθρωποι γερνούν με ανθεκτικότητα και ζωντάνια, ενώ άλλοι βιώνουν επιδείνωση της υγείας τους και μικρότερη διάρκεια ζωής; Μια νέα αμερικανική μελέτη υποστηρίζει ότι η απάντηση δεν βρίσκεται μόνο στις ατομικές επιλογές αλλά και στο σωρευτικό μοτίβο της κοινωνικής σύνδεσης.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της πρόσφατης μελέτης, οι άνθρωποι που χτίζουν ισχυρές, υποστηρικτικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της ζωής τους όχι μόνο αισθάνονται νεότεροι, αλλά το σώμα τους γερνάει πιο αργά, καθώς επιβραδύνεται η βιολογική γήρανση και μειώνονται τα επίπεδα χρόνιας φλεγμονής.
Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνει τα ευρήματα προηγούμενων ερευνών που έχουν δείξει ότι τα ισχυρά και υποστηρικτικά δίκτυα κοινωνικών σχέσεων συνδέονται με μικρότερο κίνδυνο ασθενειών και θανάτου, καλύτερη άμυνα του οργανισμού και βελτιωμένη νοητική λειτουργία.
Αντίθετα, η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά συνδέονται συχνά με την εμφάνιση χρόνιων ασθενειών και προκαλούν αλλαγές σε μοριακό επίπεδο, οι οποίες ενισχύουν τις φλεγμονώδεις διεργασίες στον οργανισμό.
Πως επηρεάζει η κοινωνική σύνδεση τη βιολογική γήρανση
Παρόλο που έχει διαπιστωθεί ότι οι άνθρωποι με ισχυρές κοινωνικές σχέσεις ζουν περισσότερο και έχουν καλύτερη υγεία, αυτό που δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητό είναι με ποιον τρόπο οι κοινωνικές επαφές επηρεάζουν το σώμα μας σε βιολογικό επίπεδο.
Χρησιμοποιώντας δεδομένα από 2.117 ενήλικες στη μελέτη Midlife in the United States (MIDUS), ερευνητές από το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Cornell ανέπτυξαν έναν νέο τρόπο για να μετρήσουν την κοινωνική ευημερία, τόσο στην παιδική όσο και στην ενήλικη ζωή: το σωρευτικό κοινωνικό πλεονέκτημα, ένα μέτρο που εξετάζει πόσες και πόσο καλές είναι οι σχέσεις ενός ανθρώπου, καθώς και πόση κοινωνική υποστήριξη λαμβάνει.
Οι ερευνητές εστίασαν σε τέσσερις τομείς κοινωνικής υποστήριξης: τη ζεστασιά και την υποστήριξη που λάμβαναν οι άνθρωποι από τους γονείς τους μεγαλώνοντας, τον τρόπο με τον οποίο ένιωθαν συνδεδεμένοι με την κοινότητα και τη γειτονιά τους, τη συμμετοχή τους σε μια θρησκευτική ή θρησκευτική κοινότητα και τη συνεχή υποστήριξη που λάμβαναν από φίλους και οικογένεια.
Στη συνέχεια οι ερευνητές συνέκριναν το σωρευτικό κοινωνικό πλεονέκτημα με διάφορα μέτρα γήρανσης. Συγκεκριμένα, εξέτασαν τη βιολογική ηλικία, τα επίπεδα φλεγμονής σε ολόκληρο το σώμα, καθώς και τη συμπεριφορά των ορμονών που σχετίζονται με το στρες, όπως η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη.
Τι αποκάλυψαν τα ευρήματα
Τα ευρήματα έδειξαν ότι τα άτομα με ισχυρότερες κοινωνικές συνδέσεις έτειναν να εμφανίζουν βραδύτερη βιολογική γήρανση, δηλαδή τα γονίδιά τους γερνούσαν με βραδύτερο ρυθμό. Αυτά τα άτομα είχαν επίσης χαμηλότερα επίπεδα ιντερλευκίνης-6, ένας τύπος πρωτεΐνης που συνδέεται με τη φλεγμονή.
Με απλά λόγια, λένε οι ερευνητές, διαπιστώθηκε ότι οι καλές κοινωνικές σχέσεις δεν μας ωφελούν μόνο τη στιγμή που συμβαίνουν αλλά αντίθετα τα οφέλη τους συσσωρεύονται και μας προστατεύουν με την πάροδο του χρόνου.
Ωστόσο, δεν υπήρχε μεγάλη σύνδεση μεταξύ της κοινωνικής ζωής και των βραχυπρόθεσμων αντιδράσεων στο στρες, αν και οι ερευνητές υποστήριξαν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται απλώς στο ότι αυτές οι αντιδράσεις είναι πιο δύσκολο να μετρηθούν.
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι το κοινωνικό πλεονέκτημα αποτελεί έναν σταθερό και πολύπλευρο δείκτη για πιο υγιή βιολογική γήρανση. Άτομα με υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης, καλύτερο εισόδημα ή που ανήκουν σε ορισμένες εθνοτικές ομάδες συχνά εμφάνισαν βραδύτερη γήρανση και χαμηλότερη φλεγμονή. Αυτό υποδηλώνει ότι τόσο οι κοινωνικές όσο και οι οικονομικές μας συνθήκες επηρεάζουν τον τρόπο που γερνάμε.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ευρήματα της μελέτης υποδηλώνουν ότι οι ισχυρές φιλίες και η υποστήριξη από τα μέλη της οικογένειας επιβραδύνουν τη διαδικασία γήρανσης σε μοριακό επίπεδο. Αν και ο ακριβής λόγος για αυτή την κυτταρική σύνδεση παραμένει άγνωστος, δεν υπάρχει αμφιβολία πως όταν οι άνθρωποι έχουν υποστήριξη, τόσο συναισθηματικά όσο και με άλλους τρόπους, τείνουν να έχουν υψηλότερη ποιότητα ζωής.
Γιατί έχουν σημασία αυτά τα ευρήματα
«Η συνεχής κοινωνική υποστήριξη αντανακλά τη διαρκή πρόσβαση σε κοινωνικούς πόρους με την πάροδο του χρόνου και σε διαφορετικούς τομείς της ζωής. Οι κοινωνικοί πόροι, όπως η γονική ζεστασιά στην παιδική ηλικία και η συμμετοχή στην κοινότητα στην ενήλικη ζωή, τείνουν να συσσωρεύονται και να συνδυάζονται σε όλη τη διάρκεια της ζωής, ενσωματώνοντας τις φυσιολογικές οδούς που διαμορφώνουν την υγεία. Η συνέπεια, το βάθος και η επιμονή αυτών των συνδέσεων σε αρκετές δεκαετίες ζωής έχουν τεράστια σημασία για την υγεία», εξηγεί ο Δρ. Anthony Ong, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Cornell.
Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, οι μελλοντικές έρευνες θα πρέπει να εστιάσουν στο πώς διαφορετικές μορφές κοινωνικής σύνδεσης επηρεάζουν τους μηχανισμούς της βιολογικής γήρανσης και να εντοπίσουν τρόπους που μπορούν να αξιοποιηθούν για παρεμβάσεις.