Έκθεση στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνει ότι οι ασθενείς εμπιστεύονται τους φαρμακοποιούς περισσότερο από την Τεχνητή Νοημοσύνη
Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο
Η τεχνητή νοημοσύνη μπαίνει όλο και περισσότερο στη ζωή μας με την προοπτική μάλιστα να δείχνει ότι τα επόμενα χρόνια θα κυριαρχήσει επηρεάζοντας με καθοριστικό τρόπο τις ζωές μας.
Η Διεθνής Φαρμακευτική Ομοσπονδία πριν λίγες μέρες στο πλαίσιο του 83ου Παγκόσμιου Συνεδρίου Φαρμακευτικής και Φαρμακευτικών Επιστημών που διεξήχθη στην Κοπεγχάγη από τις 31 Αυγούστου έως και τις 3 Σεπτεμβρίου τόνισε ότι η τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence – AI) πρόκειται να αναδιαμορφώσει το μέλλον της φαρμακευτικής, αλλά μόνο εάν ενσωματωθεί υπεύθυνα και ηθικά εκδίδοντας σε μια νέα Δήλωση Πολιτικής που αφορά αυτό το ζήτημα.
Φαίνεται πάντως ότι οι πολίτες ναι μεν χρησιμοποιούν ήδη την Τεχνητή Νοημοσύνη διστάζουν όμως να την εμπιστευτούν σε τέτοιο βαθμό που να εγκαταλείψουν θέματα σοβαρά όπως η υγεία στο έλεος της.
Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του βρετανικού “pharmacymagazine” παρά την σημαντική κυβερνητική πίεση για ψηφιοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης και ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στις υπηρεσίες του αγγλικού Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS), οι ασθενείς στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνουν έντονη αντίσταση στις διαβουλεύσεις με την Τεχνητή Νοημοσύνη και αντ’ αυτού εμπιστεύονται ολοένα και περισσότερο τους φαρμακοποιούς της κοινότητας.
Το δημοσίευμα επικαλείται την Έκθεση Υγείας STADA 2025, προσφέρει μια αποκαλυπτική εικόνα της στάσης του κοινού απέναντι στην υγεία σε όλη την Ευρώπη.
Αντλώντας από τις απόψεις περισσότερων από 27.000 ανθρώπων σε 22 χώρες, συμπεριλαμβανομένων λίγο πάνω από 2.000 ερωτηθέντων στο Ηνωμένο Βασίλειο, η ετήσια έκθεση διαπιστώνει ότι η κοινοτική φαρμακευτική αγορά εδώ απολαμβάνει μια αύξηση της δημόσιας εμπιστοσύνης, ενώ τα ψηφιακά και τα εργαλεία υγείας που βασίζονται στην Τεχνητή Νοημοσύνη δυσκολεύονται να κερδίσουν την αποδοχή.
Οι φαρμακοποιοί ξεπερνούν τους αλγόριθμους
Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου επενδύει κεφάλαια της τάξης των 10 δισεκατομμυρίων λιρών στον ψηφιακό μετασχηματισμό του NHS, αλλά οι ασθενείς και τα μέλη του κοινού παραμένουν σαφώς επιφυλακτικοί απέναντι στην Τεχνητή Νοημοσύνη στην υγειονομική περίθαλψη.
Περισσότεροι από τους μισούς (52%) ενήλικες στο Ηνωμένο Βασίλειο δηλώνουν ότι δεν θα εξέταζαν το ενδεχόμενο χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης για ιατρική συμβουλή και το 61% δεν εμπιστεύονται την Τεχνητή Νοημοσύνη για την παροχή ακριβών ή ασφαλών συμβουλών υγείας. Συγκριτικά, μόνο το 31% των ερωτηθέντων στο Ηνωμένο Βασίλειο δήλωσαν ότι θα εμπιστεύονταν την Τεχνητή Νοημοσύνη όσο κι έναν εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας. Αντιθέτως, το 68% εμπιστεύεται τους φαρμακοποιούς – καθιστώντας τους τους δεύτερους πιο αξιόπιστους επαγγελματίες υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά τους γενικούς ιατρούς. Αυτό ξεπερνά τον παγκόσμιο μέσο όρο του 58% και τοποθετεί το Ηνωμένο Βασίλειο στην τρίτη υψηλότερη θέση στην Ευρώπη όσον αφορά την εμπιστοσύνη στους φαρμακοποιούς, πίσω μόνο από το Βέλγιο και την Ιρλανδία (και οι δύο με 69%), σύμφωνα πάντα με την εν λόγω έκθεση (σ.σ. εδώ βέβαια τίθεται το ερώτημα για το εάν η έκθεση έχει λάβει υπόψιν της, αντίστοιχες έρευνες στην Ελλάδα όπου οι φαρμακοποιοί είναι οι επαγγελματίες υγείας που εμπιστεύονται περισσότερο οι Έλληνες με ποσοστά που προσεγγίζουν το 90% όπως επίσης και εάν τα ποσοστά που αναφέρονται για το Βέλγιο και την Ιρλανδία έχουν να κάνουν με την εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στον φαρμακοποιό ή την εμπιστοσύνη τους απέναντι στον φαρμακοποιό σε σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη).
«Αυτά τα αποτελέσματα καταδεικνύουν μια σαφή προτίμηση για την αλληλεπίδραση πρόσωπο με πρόσωπο και την κλινική εμπειρογνωμοσύνη – ιδιαίτερα από γενικούς ιατρούς και φαρμακοποιούς – έναντι της υγειονομικής περίθαλψης που βασίζεται σε αλγόριθμους», δήλωσε ο γενικός διευθυντής της STADA UK, Craig Tickle. «Ενώ η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει μεγάλο δυναμικό, το ανθρώπινο στοιχείο στην υγειονομική περίθαλψη παραμένει κρίσιμο για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την παροχή καθησυχασμού».
Ο βρετανικός σκεπτικισμός απέναντι στην Τεχνητή Νοημοσύνη φαίνεται ιδιαίτερα έντονος σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Για παράδειγμα, το 41% των Βουλγάρων, το 44% των Σέρβων και το 46% των Ρουμάνων δηλώνουν ότι θα εξέταζαν τις διαβουλεύσεις με την Τεχνητή Νοημοσύνη ως εναλλακτική λύση στην επίσκεψη σε γιατρό – πολύ υψηλότερο από το 28% του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η αποθήκευση των στοιχείων βασικός παράγοντας ανησυχίας
Τι είναι όμως αυτό που φαίνεται να ανησυχεί τους πολίτες σε σχέση με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης για τα θέματα υγείας; Φαίνεται από την έρευνα ότι οι ανησυχίες για την ιδιωτικότητα και τα δεδομένα αποτελούν σημαντικό παράγοντα. Σχεδόν το ένα τέταρτο (24%) των ερωτηθέντων στο Ηνωμένο Βασίλειο αναφέρουν ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η Τεχνητή Νοημοσύνη αποθηκεύει και χρησιμοποιεί προσωπικά δεδομένα – πολύ πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο του 16%.
Η ακρίβεια και η ασφάλεια των συμβουλών υγείας που παράγονται από την Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελούν ένα ακόμη σημείο τριβής για πολλούς.
Οι βρετανοί πιο συγκρατημένοι με την Τεχνητή Νοημοσύνη
Παρά τον παγκόσμιο ενθουσιασμό για την τεχνολογική καινοτομία στην ιατρική, φαίνεται ότι το βρετανικό κοινό παραμένει προσκολλημένο σε πιο παραδοσιακά μοντέλα παροχής υγειονομικής περίθαλψης, όπου οι εκπαιδευμένοι επαγγελματίες, ιδίως σε κοινοτικά περιβάλλοντα όπως τα φαρμακεία, αποτελούν το προτιμώμενο πρώτο σημείο επαφής.
Η έκθεση υπογραμμίζει τον εξελισσόμενο αλλά και καθιερωμένο ρόλο της βρετανικής κοινοτικής φαρμακευτικής, με σαφείς δείκτες διαρκούς δημόσιας εμπιστοσύνης και εξάρτησης. Όταν ρωτήθηκαν γιατί επισκέπτονται φυσικά φαρμακεία, οι ερωτηθέντες ανέφεραν:
• Συμβουλές για φάρμακα και παρενέργειες (38%)
• Άμεση πρόσβαση σε ιατρικά προϊόντα (36%)
• Υποστήριξη για τις τοπικές επιχειρήσεις (22%).
Τα ευρήματα της STADA υπογραμμίζουν τον τρόπο με τον οποίο τα φαρμακεία συνεχίζουν να λειτουργούν ως βασικοί κόμβοι για κλινική και κοινωνική φροντίδα, ιδίως για τις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες. Η εμπιστοσύνη είναι ισχυρότερη μεταξύ των ατόμων ηλικίας 70 ετών και άνω (78%) και των ατόμων 55-69 ετών (71%). Ακόμα και μεταξύ των νεότερων ενηλίκων ηλικίας 18-24 ετών, η εμπιστοσύνη παραμένει σχετικά ισχυρή στο 60%.
Ενώ ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων επισκέπτεται τα κοινοτικά φαρμακεία για κλινική υποστήριξη, εμφανίστηκε επίσης μια ανησυχητική τάση: το 11% των ερωτηθέντων στο Ηνωμένο Βασίλειο δηλώνουν ότι δεν επισκέπτονται ποτέ κοινοτικό φαρμακείο – περισσότερο από το διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου του 5%.
Ευκαιρίες και προκλήσεις
Για τους κοινοτικούς φαρμακοποιούς του Ηνωμένου Βασιλείου, η έκθεση επισημαίνει ευκαιρίες και προκλήσεις. Αφενός, η ισχυρή δημόσια εμπιστοσύνη παρέχει τη βάση για μεγαλύτερη παροχή υπηρεσιών – ιδίως καθώς οι κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις συνεχίζουν να μετατοπίζουν τη φροντίδα από δευτερογενείς σε πρωτογενείς. Οι φαρμακοποιοί βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση για να διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο στη μακροπρόθεσμη διαχείριση παθήσεων, αντιμετωπίζοντας κοινές παθήσεις και προληπτική φροντίδα.
Ωστόσο, η αργή υιοθέτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης παρουσιάζει μια ανάμεικτη εικόνα. Από κλινικής άποψης, οι φαρμακοποιοί μπορούν να επωφεληθούν από την επιθυμία του κοινού για ανθρώπινη αλληλεπίδραση και εξατομικευμένη φροντίδα. Αλλά ο τομέας πρέπει να προετοιμαστεί για την ενσωμάτωση εργαλείων που βασίζονται στην Τεχνητή Νοημοσύνη στην πράξη – τα οποία έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και τα αποτελέσματα.
Αυτό παρουσιάζει μια πραγματική ευκαιρία για το κοινοτικό φαρμακείο να «κατέχει» την ανθρώπινη πλευρά της υγειονομικής περίθαλψης, προτείνει η έκθεση. Και αν το κοινό βλέπει την Τεχνητή Νοημοσύνη με καχυποψία, οι φαρμακοποιοί βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση για να λειτουργήσουν ως γέφυρα, βοηθώντας τους ασθενείς να κατανοήσουν νέα εργαλεία, ενώ παράλληλα συνεχίζουν να παρέχουν αξιόπιστη φροντίδα.
Αυτά τα ευρήματα έρχονται σε μια εποχή που το κοινοτικό φαρμακείο υφίσταται μετασχηματισμό, από νέες υπηρεσίες σε αυξανόμενες εκκλήσεις για ένα διευρυμένο πεδίο πρακτικής. Με την εμπιστοσύνη του κοινού στο πλευρό τους, οι φαρμακοποιοί έχουν μια σπάνια ευκαιρία να διαμορφώσουν το μέλλον της προσβάσιμης φροντίδας.
Ωστόσο, για να παραμείνουν κοντά στις εξελίξεις, τα φαρμακεία πρέπει επίσης να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες προσδοκίες, ιδίως μεταξύ των νεότερων, τεχνολογικά καταρτισμένων πληθυσμών. Τα υβριδικά μοντέλα που συνδυάζουν αξιόπιστη προσωπική φροντίδα με την Τεχνητή Νοημοσύνη και τις ψηφιακές δυνατότητες μπορούν τελικά να κερδίσουν τους δύσπιστους ασθενείς – αλλά μόνο εάν μπορούν να διασφαλιστούν η διαφάνεια, η ασφάλεια, η ποιότητα και τα σαφή οφέλη.
Όπως διευκρινίζει η έκθεση της STADA, η εμπιστοσύνη παραμένει το νόμισμα της καλής υγειονομικής περίθαλψης – και στο Ηνωμένο Βασίλειο, αυτή η εμπιστοσύνη εξακολουθεί να ανήκει σε επαγγελματίες υγείας, όπως οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί.