Χρησιμοποιούμε συχνά την έκφραση «έχω Aλτσχάιμερ» ή «θα πάθω Αλτσχάιμερ» και κάποιοι από εμάς, όσο και εάν το λέμε αστειευόμενοι με τις αδυναμίες μας, με τα πράγματα που ξεχνάμε ή δεν μπορούμε να διαχειριστούμε, μπορεί και να το φοβόμαστε στ’ αλήθεια.
Η νόσος του Αλτσχάιμερ αποτελεί μια από τις πιο σοβαρές και συχνές μορφές άνοιας, η οποία επηρεάζει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της στη Βρετανία, σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι νοσούν σήμερα από αυτή την ασθένεια, η οποία αποτελεί το 60% των περιπτώσεων άνοιας. Ιδιαίτερη ανησυχία αποτελεί το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ατόμων που πάσχουν ακόμα δεν έχουν διαγνωστεί ενώ την ίδια ώρα παρατηρείται μεγάλη αύξηση των περιστατικών σε άτομα κάτω των 60 ετών, με τα συμπτώματα που συχνά υποεκτιμούνται και αποδίδονται σε ψυχολογικές καταστάσεις ή απλά αλλαγές που έρχονται με την ηλικία.
Πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα πρώτα σημάδια της νόσου;
Ο δρ Πίτερ Ράμπινς, καθηγητής του Πανεπιστημίου John Hopkins και ειδικός στη μελέτη και φροντίδα ασθενών με Αλτσχάιμερ, έχει εδώ και 40 χρόνια ασχοληθεί με την έρευνα, τη διάγνωση και τη φροντίδα ανθρώπων που πάσχουν από αυτή τη νόσο. Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχουν ορισμένα συγκεκριμένα σημάδια που μπορούν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε αν ο οργανισμός μας δείχνει κάποια προδιάθεση στην ασθένεια και υπάρχει ανάγκη να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό.
1. Δυσκολία στην απομνημόνευση ονομάτων και σημαντικών γεγονότων
Ένα από τα πρώτα και πιο κοινά σημάδια είναι η δυσκολία να θυμηθούμε τα ονόματα ανθρώπων που γνωρίζουμε καλά, όπως μέλη της οικογένειας ή κοντινούς φίλους. Το να χάνεις τα λόγια σου ή να ξεχνάς σημαντικά γεγονότα, όπως ένα ραντεβού ή ένα γάμο που έγινε πρόσφατα, μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογικό με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, η επανειλημμένη αδυναμία να θυμηθείς τα ονόματα κοντινών συγγενών, σημαντικά γεγονότα που έχουν συμβεί στη ζωή σου ή ημερομηνίες δείχνει ότι μπορεί να υπάρχει ένα θέμα που χρήζει περαιτέρω ελέγχου.
2. Αλλαγές στη διαχείριση καθημερινών εργασιών
Αν ξαφνικά διαπιστώσετε ότι δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε χρήματα, να μαγειρέψετε ή να κάνετε εργασίες του σπιτιού που παλαιότερα κάνατε άνετα, αυτό ίσως αποτελεί ένα σημαντικό προειδοποιητικό σημάδι. Πολλοί άνθρωποι που μέχρι πρότινος ήταν εντελώς ανεξάρτητοι, εμφανίζουν αδυναμία σε απλές δραστηριότητες λόγω της εξέλιξης της γνωστικής έκπτωσης. Συχνά, αυτοί οι άνθρωποι αποδίδουν την αλλαγή στη γήρανση, αλλά ο δρ Ράμπινς επισημαίνει ότι αυτή η τάση μπορεί να είναι προάγγελος προβλημάτων.
3. Προβλήματα στην οργάνωση και τη διαχείριση εργασιών
Η δυσκολία στην οργανωτική ικανότητα, όπως η προετοιμασία ενός γεύματος ή η διοργάνωση μιας εκδήλωσης, είναι επίσης συχνά ένα πρώτο σημάδι. Αν και η μνήμη μπορεί να παραμένει σχετικά καλή, η δυσκολία στην εκτέλεση καθημερινών εργασιών που απαιτούν ικανότητες «εκτελεστικής λειτουργίας» δείχνει ότι ο εγκέφαλος δυσκολεύεται να διαχειριστεί πολύπλοκες εργασίες.
4. Λήψη φαρμάκων και πιθανές παρενέργειες
Ορισμένα φάρμακα, ιδίως αυτά που περιέχουν αντιχολινεργικές ουσίες, μπορούν να προκαλέσουν προσωρινές διαταραχές στη μνήμη και τη διανοητική διαύγεια. Αν οι διαταραχές αυτές σταματούν μόλις μειωθεί ή διακοπεί η λήψη του φαρμάκου, τότε πιθανότατα η αιτία δεν είναι η Νόσος του Αλτσχάιμερ, αλλά η χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων. Η κατανόηση αυτής της διαφοράς είναι σημαντική, διότι μπορεί να αποτρέψει κυρίως λανθασμένες διαγνώσεις ή ανησυχίες. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να απευθυνθείτε στον γιατρό σας εάν αισθάνεστε ότι τα φάρμακα που παίρνετε σας προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες.
5. Πολύπλοκες δεξιότητες και ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών
Κάποιες από τις εξετάσεις που γίνονται για την διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ περιλαμβάνουν συχνά ερωτήσεις μαθηματικών, όχι για να δοκιμάσουν τις αριθμητικές σας ικανότητες, αλλά για να αξιολογήσουν την ικανότητά σας να διαχειρίζεστε πολλαπλές εργασίες και πληροφορίες ταυτόχρονα.
Για παράδειγμα, πρέπει να θυμάστε τον πρόσφατο αριθμό και να αφαιρέσετε τον αριθμό 7. Σύμφωνα με τον Δρ Ράμπινς οι άνθρωποι που δυσκολεύονται σε τέτοιους υπολογισμούς, συχνά το αποδίδουν στην κακή τους σχέση με τα μαθηματικά. Συνήθως όμως βρίσκουν το αποτέλεσμα στο τέλος. Αν υπάρχει όμως μεγάλη δυσκολία, αυτό μπορεί να αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι.
6. Η πρόσληψη αλκοόλ και η επίδρασή του
Με την πάροδο της ηλικίας, το σώμα μας μεταβολίζει πιο δύσκολα το αλκοόλ. Αυτό σημαίνει ότι, ενώ στο παρελθόν μπορούσαμε να καταναλώνουμε για παράδειγμα τρεις μπύρες χωρίς πρόβλημα, τώρα η ίδια ποσότητα μπορεί να μας «ζαλίσει» ή να δημιουργήσει σύγχυση, που μπορεί να αποδοθεί λανθασμένα σε άνοια. Ο δρ Ράμπινς θεωρεί το αλκοόλ το ίδιο σοβαρό με φάρμακο, και η αυξημένη ευαισθησία σε αυτό μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα που μοιάζουν με νευρολογικά προβλήματα αλλά δεν είναι.
7. Αλλαγές στη διάθεση και τη συμπεριφορά
Οι μεταβολές στη συμπεριφορά και την προσωπικότητα, όπως η αδικαιολόγητη ευερεθιστικότητα, η μπερδεμένη ιδιοσυγκρασία ή η έλλειψη ενδιαφέροντος για παλιά χόμπι, συχνά περνάνε απαρατήρητες στην αρχή και αποδίδονται στη φυσιολογική γήρανση ή το άγχος. Ωστόσο, ο δρ Ράμπινς επισημαίνει ότι τέτοιες μεταβολές μπορεί να αντικατοπτρίζουν αλλαγές στον εγκέφαλο που σχετίζονται με την ασθένεια.
8. Υπερβολική ανησυχία και άγχος
Αν αρχίζετε να ανησυχείτε συνεχώς για τη μνήμη και τις νοητικές σας δυνατότητες, και το άγχος σας γίνεται υπερβολικό, αυτό θα μπορούσε να αποτελεί ένα προειδοποιητικό σημάδι. Τα άτομα που παρουσιάζουν τέτοιες τάσεις συχνά αρχίζουν να απομονώνονται κοινωνικά, φοβούμενα ότι δε θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν.
9. Αλλαγές στον ύπνο
Οι διαταραχές του ύπνου, όπως το να ξυπνάτε νωρίς το πρωί, να κοιμάστε πολύ ή να χρειάζεται να κοιμηθείτε μέσα στην ημέρα, θεωρούνται σημαντικά σημάδια. Νέες μελέτες δείχνουν ότι η χρόνια διαταραχή του ύπνου μπορεί να αποτελεί προάγγελο της νόσου, καθώς ο εγκέφαλος καταφεύγει σε διαφορετικά μοτίβα ύπνου καθώς επιδεινώνονται οι λειτουργίες του.
10. Έλλειψη απόλαυσης σε δραστηριότητες που προηγουμένως ήταν ευχάριστες
Η απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε μας χαροποιούσαν, όπως το διάβασμα, το παιχνίδι ή η κοινωνική ζωή, θεωρείται ένα κοινό σύμπτωμα κατάθλιψης. Όμως, σύμφωνα με τον δρ Ράμπινς, είναι επίσης ένα πιθανά προάγγελο της νόσου. Άτομα που βιώνουν τέτοια αλλαγή, συχνά αποδίδουν την κατάσταση σε φυσιολογική γήρανση, αλλά αυτή η εκδήλωση θα πρέπει να αξιολογείται. (Πηγή: Daily Mail)
Λίγα λόγια για το Αλτσχάιμερ
Το Αλτσχάιμερείναι μια προοδευτική νευροεκφυλιστική ασθένεια που προκαλεί την κατάπτωση των εγκεφαλικών κυττάρων και επηρεάζει τη μνήμη, τη σκέψη και τη συμπεριφορά. Είναι η συχνότερη μορφή άνοιας, η οποία επηρεάζει κυρίως ηλικιωμένους ανθρώπους, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε νεότερες ηλικίες. Τα αρχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν διαστρέβλωση της μνήμης, δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων και αλλαγές στη διάθεση. Με την πάροδο του χρόνου, η κατάσταση επιδεινώνεται και επηρεάζει την καθημερινή λειτουργικότητα, οδηγώντας σε πλήρη εξάρτηση από τους άλλους. Αν και η αιτία δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί, η επιστήμη εστιάζει στην έγκαιρη διάγνωση και στη διαχείριση των συμπτωμάτων, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών.