Οι καρκίνοι κεφαλής και τραχήλου αποτελούν μία ομάδα νεοπλασμάτων που αναπτύσσονται στους ιστούς των ανώτερων αεροφόρων οδών (χείλη, στοματική κοιλότητα, γλώσσα, λαιμός, λάρυγγας, φωνητικές χορδές), ή στους ιστούς των ιγμορείων και της ρινικής κοιλότητας.
Οι περισσότεροι καρκίνοι κεφαλής και τραχήλου προέρχονται συνήθως από τα πλακώδη κύτταρα που καλύπτουν τις υγρές βλεννογόνους επιφάνειες στο εσωτερικό της κεφαλής και του τραχήλου (για παράδειγμα στο εσωτερικό του στόματος, της μύτης και του λαιμού) και ονομάζονται καρκινώματα πλακωδών κυττάρων.
Πιο συχνά εντοπίζονται στην στοματική κοιλότητα σε ποσοστό 41% και ακολουθούν οι καρκίνοι του φάρυγγα και του λάρυγγα σε ποσοστό 22% και 24 % αντίστοιχα.
Οι καρκίνοι κεφαλής και τραχήλου αντιπροσωπεύουν το 4% του συνόλου των κακοηθειών παγκοσμίως. Εμφανίζονται πιο συχνά στους άνδρες και σε άτομα άνω των 50 ετών.
Αίτια
Η κατανάλωση καπνού και αλκοόλ έχει συνδεθεί με πάνω από το 70% των περιπτώσεων καρκίνων κεφαλής και τραχήλου.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνων κεφαλής και τραχήλου είναι:
- Ιοί των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (HPV): Στοιχεία που υποδηλώνουν λοιμώξεις με ιούς των ανθρωπίνων θηλωμάτων, ιδιαίτερα με τον ιό HPV16, έχουν συσχετιστεί με τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα. Επιπλέον, κάποιες σεξουαλικές συμπεριφορές φάνηκε να σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνων κεφαλής και τραχήλου, όπως για παράδειγμα η πρώιμη ηλικία έναρξης της σεξουαλικής ζωής και η εναλλαγή πολλών ερωτικών συντρόφων.
- Η ύπαρξη πασχόντων συγγενών πρώτου βαθμού (γονείς, παιδιά, αδέλφια), καθώς επίσης και το χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο, έχουν επίσης συσχετιστεί με την εμφάνιση καρκίνου κεφαλής και τραχήλου.
- Η διατροφή πλούσια σε ζωικά λίπη και φτωχή σε φρέσκα φρούτα (για όλους τους τύπους καρκίνων κεφαλής και τραχήλου).
- Η μακρά έκθεση στον ήλιο (για τον καρκίνο των χειλέων).
- Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (για τον καρκίνο του φάρυγγα και του λάρυγγα).
Συμπτώματα
Ορισμένα από τα συμπτώματα που μας ωθούν στο να υποπτευθούμε την ανάπτυξη καρκίνου κεφαλής και τραχήλου είναι:
- πληγή στο στόμα ή στη γλώσσα που δεν επουλώνεται
- μορφώματα στην περιοχή του τραχήλου
- έλκη στη γλώσσα
- αιμορραγούσες περιοχές
- λευκές ή ερυθρές κηλίδες στην στοματική κοιλότητα
- πόνος στο λαιμό, δυσκαταποσία
- επίμονο βράγχος φωνής
- πόνος στα αυτιά, ειδικά κατά την κατάποση ή απώλεια ακοής
- πόνος στα πάνω δόντια
- συχνές λοιμώξεις των παραρρίνιων κόλπων που δεν ανταποκρίνονται στα αντιβιοτικά
- απόφραξη της μίας ρινικής θαλάμης και/ή ρινική αιμορραγία, ιδιαίτερα όταν επιμένουν για παραπάνω από 3 εβδομάδες.
Διάγνωση
Το 60% των ατόμων με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου παρουσιάζουν τοπικά προχωρημένη νόσο κατά τη διάγνωση. Για τους ασθενείς στους οποίους η διάγνωση γίνεται στα αρχικά στάδια της νόσου, το ποσοστό επιβίωσης φτάνει το 90%. Η έγκαιρη ανίχνευση είναι το κλειδί για την επιτυχή θεραπεία του καρκίνου της κεφαλής και του τραχήλου.
Η διάγνωση των καρκίνων κεφαλής και τραχήλου βασίζεται στη φυσική εξέταση και στην ψηλάφηση, στην ενδοσκόπηση, στις απεικονιστικές εξετάσεις και στην ιστοπαθολογική εξέταση( βιοψία).
Θεραπεία
Οι καρκίνοι κεφαλής και τραχήλου είναι θεραπεύσιμοι και διαχειρίσιμοι εάν εντοπιστούν έγκαιρα. Το πρώτο βήμα για τη θεραπεία είναι ο προσδιορισμός του σταδίου του καρκίνου.
Η θεραπευτική προσέγγιση συνήθως συνδυάζει θεραπείες οι οποίες:
- Θεραπεύουν τον καρκίνο τοπικά, όπως το χειρουργείο ή η ακτινοθεραπεία.
- Καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα σε όλο το σώμα με συστηματική θεραπεία, και συγκεκριμένα με τη χημειοθεραπεία και την ανοσοθεραπεία.
Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από το στάδιο του καρκίνου, τα χαρακτηριστικά του όγκου και τους κινδύνους για τον ασθενή.
