Ο καρκίνος του δέρματος αποτελεί τον πιο συχνό τύπο καρκίνου. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένας στους τρεις καρκίνους που ανιχνεύονται κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο είναι καρκίνοι του δέρματος. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, με υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στις ηλικίες μεταξύ των 40 και 60 ετών.
Ο καρκίνος του δέρματος εμφανίζεται συχνότερα στην περιοχή του δέρματος που εκτίθεται στην ηλιακή ακτινοβολία. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), το 80% των καρκίνων του δέρματος συνδέονται με την έκθεση στον ήλιο.
Οι καρκίνοι του δέρματος, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, εάν διαγνωστούν έγκαιρα είναι ιάσιμοι. Ωστόσο, ορισμένοι τύποι δερματικών καρκίνων, όπως το μελάνωμα, εάν δεν αφαιρεθεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε μεταστάσεις. Οποιαδήποτε δερματική πληγή που δεν κλείνει, ή μια κρεατοελιά που αλλάζει σχήμα ή χρώμα, είναι συμπτώματα που θα πρέπει να σας οδηγήσουν άμεσα στον δερματολόγο.
Ανάλογα με τα κύτταρα που εμπλέκονται στην ανάπτυξή του, υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι καρκίνου του δέρματος: το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και το μελάνωμα.
-Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ο συχνότερος τύπος καρκίνου του δέρματος, αναπτύσσεται τοπικά και σπάνια δίνει μεταστάσεις. Συνήθως προσβάλλει τα μέρη του δέρματος που εκτίθενται συχνά στον ήλιο. Πρόκειται για τη λιγότερο επικίνδυνη μορφή καρκίνου του δέρματος και στις περισσότερες περιπτώσεις αντιμετωπίζεται και θεραπεύεται εύκολα.
-Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται συνήθως μετά από χρόνια και παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο. Και αυτός ο τύπος καρκίνου του δέρματος εμφανίζεται γενικά σε σημεία του σώματος που εκτίθενται υπερβολικά στην ηλιακή ακτινοβολία, δηλαδή στο μέτωπο, τα μάγουλα, τη μύτη, τα χείλη και τα πτερύγια των αυτιών. Η συχνή χρήση τεχνητού μαυρίσματος (solarium) διπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Εάν δεν εντοπιστεί και αφαιρεθεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε μεταστάσεις.
-Το μελάνωμα είναι ο λιγότερο συχνός αλλά ο πιο επιθετικός καρκίνος του δέρματος. Το 80% των μελανωμάτων αναπτύσσονται σε υγιές δέρμα και το 20% των περιπτώσεων σε κάποιο σπίλο που ήδη υπάρχει στο δέρμα. Η αιτιολογία του αποδίδεται στην παρουσία πολλών σπίλων, στο ανοιχτόχρωμο δέρμα και στην υπέρμετρη έκθεση στον ήλιο κατά την παιδική ηλικία. Το μελάνωμα του δέρματος έχει την ικανότητα να κάνει μεταστάσεις στους γύρω λεμφαδένες ή σε απομακρυσμένα όργανα (πνεύμονες, ήπαρ, εγκέφαλος). Η ανίχνευση του μελανώματος σε πρώιμο στάδιο βελτιώνει την πρόγνωσή του.
Αίτια
Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία είναι η κύρια αιτία εμφάνισης καρκίνου του δέρματος Σύμφωνα με έρευνες, το 80% των καρκίνων του δέρματος συνδέονται με την υπερβολική έκθεση στον ήλιο, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος, ακόμη και αν το δέρμα είναι προστατευμένο με ρουχισμό ή αντηλιακό γαλάκτωμα.
Άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του δέρματος είναι:
- Οι λάμπες solarium για τεχνητό μαύρισμα
- Το ανοιχτό χρώμα του δέρματος
- Το ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων
- Οι μεγάλοι δερματικοί σπίλοι (ελιές) στο δέρμα
- Η έκθεση στον ήλιο και τα επαναλαμβανόμενα ηλιακά εγκαύματα
- κατά την παιδική ηλικία
- Το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό με καρκίνο του δέρματος
- Το εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
- Η έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου, κυρίως χημικές ουσίες
Συμπτώματα
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα εκδηλώνεται συνήθως με:
- μία επίπεδη κιτρινωπή περιοχή του δέρματος που μοιάζει με ουλή
- ένα ερυθρό εξόγκωμα στο δέρμα, συχνά με εκδήλωση κνησμού
- μικρά λεία ροζ εξογκώματα στο δέρμα, που κατά περιοχές έχουν μπλε, καφέ ή μαύρη απόχρωση
- ανοιχτές πληγές που μπορεί να εμφανίζουν κρούστα και να μην επουλώνονται ή να επουλώνονται και να ξανανοίγουν.
Η κλινική εικόνα του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος μπορεί να είναι:
- ένας σπίλος με τραχιά ή φολιδωτή ερυθρή επιφάνεια που μπορεί να έχει κρούστα ή να ματώνει που εντοπίζεται στο πρόσωπο, στα αυτιά, στο λαιμό, στους βραχίονες ή στα χέρια
- μια κόκκινη σφαιρική μάζα στο πρόσωπο, στα χείλη, στα αυτιά, στους βραχίονες ή στα χέρια
- ένα εξόγκωμα με πληγή που μπορεί να μην επουλώνεται ή να επουλώνεται και να ξανανοίγει
Το μελάνωμα συνήθως εκδηλώνεται:
- με έναν σπίλο (ελιά) που αρχίζει να αιμορραγεί ή να αλλάζει χρώμα, σχήμα ή υφή
- με ένα μικρό σπίλο με ασαφή όρια και κόκκινα, λευκά, μπλε ή μπλε-μαύρα στίγματα στον κορμό ή στα άκρα του σώματος
- με σπίλους σκούρου χρώματος στις παλάμες, στα πέλματα, στα δάχτυλα, στους βλεννογόνους του στόματος, της μύτης, του κόλπου ή του πρωκτού.
Διάγνωση
Ο καρκίνος του δέρματος, αν και είναι μια ιδιαίτερα επικίνδυνη ασθένεια, όταν διαγνωστεί έγκαιρα οδηγεί το 95% των περιπτώσεων στην θεραπεία.
Εάν εντοπίσετε οποιαδήποτε βλάβη ή αλλαγή στο σχήμα, την εμφάνιση ή το μέγεθος ενός σπίλου θα πρέπει να συμβουλευτείτε άμεσα έναν δερματολόγο. Για την διάγνωση του καρκίνου του δέρματος ο γιατρός θα σας συστήσει να κάνετε βιοψία, μια εξέταση που αποτελεί την βάση για τη διάγνωση και τη σταδιοποίηση του καρκίνου του δέρματος. Η βιοψία γίνεται με αφαίρεση τμήματος ή ολόκληρης της δερματικής αλλοίωσης που στη συνέχεια θα σταλεί για ιστολογική εξέταση.
Μια άλλη διαγνωστική μέθοδος είναι η δερματοσκόπηση – χαρτογράφηση των ύποπτων σπίλων. Με την χρήση ειδικής ψηφιακής κάμερας εντοπίζονται και απεικονίζονται ψηφιακά τα ειδικά χαρακτηριστικά του κάθε τύπου καρκίνου του δέρματος.
Θεραπεία
Οι θεραπείες ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα και την έκταση του καρκίνου κατά τη στιγμή της διάγνωσής του. Η χειρουργική επέμβαση είναι η θεραπεία πρώτης επιλογής. Η επέμβαση ονομάζεται χειρουργική εκτομή, πραγματοποιείται με τοπική ή γενική αναισθησία και έχει στόχο την πλήρη αφαίρεση των καρκινικών κυττάρων καθώς και μερικών χιλιοστών υγιούς ιστού που τα περιβάλλει, ώστε να αποφευχθεί η εξάπλωση και η υποτροπή της νόσου. Για επιφανειακές βλάβες, μπορεί να χρησιμοποιηθούν και άλλες τεχνικές όπως κρυοθεραπεία ή επέμβαση με laser.
Τα εκτεταμένα καρκινώματα, όταν δεν είναι δυνατή η χειρουργική επέμβαση ή η γενική αναισθησία, μπορούν να αντιμετωπιστούν με ακτινοθεραπεία. Σε περίπτωση που υπάρχει προσβολή λεμφαδένων, γίνεται ολική αφαίρεση (λεμφαδενικός καθαρισμός) και ο ασθενής τίθεται σε προφυλακτική θεραπεία με ανοσολογικούς παράγοντες ή συνδυασμό ανοσοθεραπείας και χημειοθεραπείας.
Η αυτοεξέταση, οι τακτικές επισκέψεις στον δερματολόγο και η εφαρμογή των κανόνων αντηλιακής προστασίας αποτελούν τον αποτελεσματικότερο τρόπο για την έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη του καρκίνου του δέρματος.
Τα άτομα υψηλού κινδύνου για την εκδήλωση μελανώματος, πρέπει να συμβουλεύονται συχνά τον γιατρό τους, να ενημερώνονται για την ασθένεια, τα συμπτώματά της και τους τρόπους πρόληψης και προστασίας.
