Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Η Ήπια Γνωστική Διαταραχή αποτελεί μια συχνή διαταραχή στα άτομα τρίτης ηλικίας. Σε αρκετές περιπτώσεις αποτελεί πρώιμο στάδιο της άνοιας ή της νόσου Alzheimer, ωστόσο η διάγνωση μιας ήπιας γνωστικής διαταραχής δεν συνδέεται πάντα με μελλοντική διάγνωση άνοιας.
Η Όλγα Λυμπεροπούλου, Γνωστική Νευροψυχολόγος, M.Sc, με ειδίκευση στην Τρίτη Ηλικία και τις Άνοιες, εξηγεί ποια συμπτώματα χαρακτηρίζουν την Ήπια Γνωστική Διαταραχή και με ποιους τρόπους μπορούμε να προστατεύσουμε την υγεία του εγκεφάλου μας από τη συχνή αυτή διαταραχή.
« Οι άνθρωποι με Ήπια Γνωστική Διαταραχή αντιμετωπίζουν διαταραχές της μνήμης ή/και άλλων νοητικών λειτουργιών εντονότερες από το αναμενόμενο για την ηλικία τους, αλλά δεν πληρούν τα κριτήρια ώστε να διαγνωστούν με νόσο Alzheimer ή κάποια άλλη μορφή άνοιας.
Ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση της ήπιας γνωστικής διαταραχής είναι η ηλικία. Περίπου το 10%-20% των ανθρώπων άνω των 65 έχουν ήπια γνωστική διαταραχή, με τον κίνδυνο εμφάνισης να αυξάνεται όσο κανείς μεγαλώνει.
Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την πιθανότητα ενός ανθρώπου να εμφανίσει ήπια γνωστική διαταραχή είναι η γενετική προδιάθεση, ο διαβήτης, το κάπνισμα, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η υψηλή χοληστερόλη, η παχυσαρκία, η κατάθλιψη, η αποφρακτική υπνική άπνοια, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η ανεπαρκής διανοητική άσκηση και η μοναξιά. Στην περίπτωση που η αιτία εμφάνισης της ήπιας γνωστικής διαταραχής είναι αναστρέψιμη, με την κατάλληλη θεραπεία τα συμπτώματα υποχωρούν.
Οι άνθρωποι με ήπια γνωστική διαταραχή αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης νόσου Alzheimer ή άλλων μορφών άνοιας. Κατά προσέγγιση, στα 10 άτομα με ήπια γνωστική διαταραχή ηλικίας άνω των 65 ετών, ένα με δύο άτομα θα εμφανίσουν άνοια μέσα σε χρονικό διάστημα 2 ετών από την αρχική διάγνωση. Παρόλα αυτά, ένας μεγάλος αριθμός ατόμων δεν εμφανίζουν περαιτέρω επιδείνωση των νοητικών τους λειτουργιών, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι νοητικές λειτουργίες επανέρχονται στο φυσιολογικό επίπεδο.
Τα συμπτώματα της Ήπιας Γνωστικής Διαταραχής
Καθώς μεγαλώνουμε, μαζί με την πρεσβυωπία και τις ρυτίδες εμφανίζονται σταδιακά και προβλήματα μνήμης. Τουλάχιστον οι μισοί από τους ανθρώπους 65 ετών και άνω αναφέρουν ότι ξεχνούν περισσότερο απ’ ότι στο παρελθόν. Οι πιο συχνές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν αφορούν στο να θυμηθούν ονόματα γνωστών και πρόσφατα γεγονότα, όπως για παράδειγμα τις λεπτομέρειες μίας συζήτησης. Ωστόσο, κάποιες φορές οι δυσκολίες μοιάζουν εντονότερες από το αναμενόμενο. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να οφείλονται στην ήπια γνωστική διαταραχή.
Με βάση με τις νοητικές λειτουργίες που επηρεάζονται, αναγνωρίζουμε δύο διαφορετικούς τύπους ήπιας γνωστικής διαταραχής:
• Η αμνησικού τύπου ήπια γνωστική διαταραχή, η οποία επηρεάζει κατά κύριο λόγο τη λειτουργία της μνήμης. Το άτομο αρχίζει να ξεχνά σημαντικές πληροφορίες, τα ραντεβού του, λεπτομέρειες πρόσφατων γεγονότων κλπ. Επίσης, κάποια από τα άτομα ενδέχεται να εμφανίσουν ταυτόχρονα και άλλου είδους προβλήματα, όπως για παράδειγμα δυσκολία στον προσανατολισμό, την προφορική έκφραση, την οργάνωση των καθημερινών δραστηριοτήτων κ.ά.
• Η μη αμνησικού τύπου ήπια γνωστική διαταραχή, η οποίαδεν επηρεάζει τη μνήμη, αλλά επιδρά αρνητικά σε άλλες νοητικές λειτουργίες. Το άτομο μπορεί να παρατηρήσει δυσκολία στη συγκέντρωση, στο να παίρνει λογικές αποφάσεις, να ακολουθεί τα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε να ολοκληρωθεί μία δραστηριότητα, να αντιλαμβάνεται τη θέση των αντικειμένων στο χώρο κλπ.
Αντιμετώπιση της Ήπιας Γνωστικής Διαταραχής
Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει εγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή για την ήπια γνωστική διαταραχή. Υπάρχουν όμως πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει κανείς για να φροντίσει την υγεία του εγκεφάλου του και να κρατήσει το μυαλό του σε φόρμα, όπως:
• Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που γυμνάζουν τον εγκέφαλο.
• Χρησιμοποιήστε εξωτερικά βοηθήματα μνήμης όπως ημερολόγιο, ατζέντα, λίστες, υπενθυμίσεις στο κινητό κλπ.
• Ενταχθείτε σε ένα πρόγραμμα νοητικής ενδυνάμωσης ή ασχοληθείτε με ασκήσεις νοητικής ενδυνάμωσης στο σπίτι, ώστε να χτίσετε ένα πολύτιμο νοητικό απόθεμα.
• Τοποθετήστε τα αντικείμενα που χρησιμοποιείτε συχνά (π.χ. τα γυαλιά σας) πάντα σε μία συγκεκριμένη θέση.
• Ασχοληθείτε με τον εθελοντισμό, αφιερώνοντας χρόνο σε δράσεις που σας γεμίζουν και σας κινητοποιούν.
• Περάστε ποιοτικό χρόνο με τους αγαπημένους σας ανθρώπους.
• Βεβαιωθείτε ότι ο ύπνος σας είναι επαρκής ποσοτικά και καλός ποιοτικά.
• Φροντίστε την υγεία της καρδιάς σας, διακόψτε το κάπνισμα, διατηρήστε το βάρος σας σε φυσιολογικό επίπεδο και μην αμελείτε τα check-up σας. Συνεχίστε να λαμβάνετε συστηματικά τα φάρμακα που παίρνετε (π.χ. για την πίεση). Φροντίζοντας τη συνολική κατάσταση της υγείας σας, βοηθάτε τον εγκέφαλό σας να λειτουργεί στο καλύτερο δυνατό επίπεδο.
• Βάλτε την άσκηση στην καθημερινότητά σας. 30 λεπτά μέτριας έντασης άσκησης (π.χ. περπάτημα με σταθερό ρυθμό) 5-6 φορές την εβδομάδα αρκούν για να τονώσουν την υγεία του εγκεφάλου.
• Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή, στο πρότυπο της Μεσογειακής διατροφής.
• Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
• Κρατήστε το άγχος υπό έλεγχο.
• Βεβαιωθείτε ότι έχετε αρκετό χρόνο για ξεκούραση και χαλάρωση.
• Αν έχετε συμπτώματα κατάθλιψης, ζητήστε άμεσα βοήθεια από έναν ειδικό».