Υπάρχει σημαντικό έλλειμμα ενημέρωσης στη χώρα μας αναφορικά με τη φυσιολογία της γονιμότητας που σχετίζεται άμεσα με την υπογεννητικότητα και τη σημερινή πραγματικότητα. Αν και η υπογονιμότητα αφορά και τα δύο φύλα, η ηλικία είναι καθοριστική για τη γυναίκα, που αντίθετα με ό,τι γενικώς πιστεύεται, η αναπαραγωγική της ικανότητα μετά τα 35 υφίσταται σταδιακή έκπτωση η οποία κορυφώνεται μετά τα 40 έτη, κάτι που μόνο μία στις 10 γυναίκες γνωρίζει. Πώς μπορεί να ενημερωθεί κάθε νέα γυναίκα ώστε να λάβει υπεύθυνα αποφάσεις για τον προγραμματισμό οικογένειας: Με μία απλή, αιματολογική εξέταση, τη μέτρηση της ΑΜΗ (αντιμυλλέριου ορμόνης) που προσφέρει μία αξιόπιστη εκτίμηση του ωοθηκικού αποθέματος και μπορεί να βοηθήσει τις γυναίκες να κατανοήσουν καλύτερα τα περιθώρια που τους δίνει η ίδια η φύση.
Ρούλα Σκουρογιάννη
Τα παραπάνω επεσήμανε ο Γυναικολόγος Κωνσταντίνος Πάντος, Γεν. Γραμ. Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ΕΕΑΙ) και A΄Αντιπρόεδρος της ELITOUR, στην ομιλία του στο 15ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μικρών Νησιών, που πραγματοποιήθηκε από τις 4 έως τις 6 Οκτωβρίου στη Μήλο.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο Συνέδριο, Δήμαρχοι και εκπρόσωποι μικρών νησιών συναντήθηκαν με περίπου 200 εκπροσώπους της Κυβέρνησης, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όλων των βαθμών, για να συζητήσουν τα κύρια προβλήματα πού τους απασχολούν (όπως το περιβάλλον, το κλίμα, η λειψυδρία, οι μεταφορές, οι στρατηγικές ανάπτυξης και φυσικά η υπογεννητικότητα), να σχεδιάσουν τα επόμενα βήματα τους και να σμίξουν οι αιρετοί με τους εκπρόσωπους του επιχειρηματικού, κοινωνικού, εκπαιδευτικού κόσμου και του κόσμου της καινοτομίας στα μικρά νησιά.
Ζήτημα βιωσιμότητας των μικρών μας νησιών υπογεννητικότητα
Το θέμα αυτό συζητήθηκε σε πάνελ, που έλκυσε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον, καθώς τα μικρά μας νησιά είναι και τα σύνορα της χώρας μας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τρίτες χώρες. Για το θέμα αυτό, εκτός από τον κ. Κ. Πάντο, μίλησε ο Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών και του Ελληνικού Συμβουλίου Τουρισμού Υγείας (ELITOUR), Γιώργος Πατούλης, και με την ιδιότητά του ως προέδρου του Ελληνικού Διαδημοτικού Δικτύου Υγιών Πόλεων – Προαγωγής Υγείας (ΕΔΔΥΠΠΥ), όπως επίσης, ο χειρουργός μαιευτήρας – γυναικολόγος, Νικόλαος Ζυγουρόπουλος, που έθιξε το θέμα από την δική του σκοπιά και ο εκπρόσωπος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, κ. Μιχάλης Βλασταράκης, Γενικός Διευθυντής Μάρκετινγκ και Εταιρικής Επικοινωνίας Ομίλου Eurobank, ο οποίος και παρουσίασε τα προγράμματα που έχει υλοποιήσει η τράπεζα σχετικά με τα παραμεθόρια μικρά νησιά της πατρίδας μας στο θέμα της υπογεννητικότητας.
Υπογεννητικότητα: Δυσοίωνες προβλέψεις – Διπλάσιοι οι θάνατοι από τις γεννήσεις στην Ελλάδα
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που παρουσίασε ο κ. Πάντος, το 2022, οι γεννήσεις στη χώρα μας ανήλθαν στις 76.541, ενώ το 2023 γεννήθηκαν 71.456 βρέφη, δηλαδή μία επιπλέον μείωση 6% σε έναν μόνο χρόνο! Αντίστοιχα, οι θάνατοι το 2022 ανήλθαν στις 140.801 και το 2023 τις 128.101. Αυτό το σχολίασε μέχρι και ο Έλον Μασκ, ότι δηλαδή είναι διπλάσιοι οι θάνατοι από τις γεννήσεις στην Ελλάδα.
«Το δημογραφικό πρόβλημα θα αποτελέσει τη μεγαλύτερη πρόκληση που θα αντιμετωπίσει η χώρα μας, τα επόμενα χρόνια, φέρνοντάς την αντιμέτωπη με έναν τυφώνα σαρωτικών οικονομικών και κοινωνικών αναταράξεων που θα διαταράξουν τον ίδιο τον κοινωνικό ιστό», τόνισε ο κ. Πάντος, επισημαίνοντας πως αυτό «αφορά και τα μικρά νησιά, όπου οι επιπτώσεις θα είναι άμεσες και σημαντικά πιο αισθητές».
Αναγκαίες οι στρατηγικές πρόληψης – Ενημέρωση για τη φυσιολογία της γονιμότητας
Αναφερόμενος στη σημασία της πρόληψης στην υγεία των πολιτών, όχι μόνο για σοβαρά προβλήματα, όπως ο καρκίνος, αλλά και για τη γονιμότητα, υπογράμμισε μιλώντας στο DailyPharmaNews, το σημαντικό έλλειμμα ενημέρωσης στη χώρα μας αναφορικά με τη φυσιολογία της γονιμότητας. «Η σύγχρονη γυναίκα πλέον καθυστερεί να αποκτήσει παιδί. Η Ελλάδα σημειώνει από τα χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων στον κόσμο και το μεγαλύτερο μέσο όρο γυναικών που αποκτούν το πρώτο τους παιδί. Τα ζευγάρια προχωρημένης ηλικίας -με γυναίκες άνω των 40 ετών- κατά κανόνα έρχονται πλέον στα ιατρεία μας και εκπροσωπούν την πιο ταχέως αυξανόμενη ηλικιακή κατηγορία που αποκτά παιδιά σήμερα. Αν καταφέρει η γυναίκα μετά τα 40 έτη να αποκτήσει ένα παιδί είναι αμφίβολο αν μπορεί να αποκτήσει το δεύτερο, επειδή δεν γνωρίζει τη φυσιολογία και τα όρια που θέτει η φύση στις επιλογές της».
Όπως μας εξήγησε ο κ. Πάντος, σε αντίθεση με τους άντρες, που έχουν τη δυνατότητα να παράγουν νέα σπερματοζωάρια σε όλη τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ζωής τους, το σύνολο των ωαρίων που διαθέτει μία γυναίκα στις ωοθήκες της αναπτύσσεται όταν η γυναίκα είναι ακόμα έμβρυο και το απόθεμα αυτό συνεχώς μειώνεται, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα ανανέωσης. «Ελάχιστες γυναίκες γνωρίζουν ότι στην ηλικία των 35 ετών, το απόθεμα των ωαρίων που έχουν αποτελεί μόλις το 5% του αποθέματος με το οποίο γεννήθηκαν».
Η σημασία της εξέτασης ΑΜΗ
«Η εξωσωματική γονιμοποίηση δεν μπορεί να υπερπηδήσει τα όρια που θέτει η φυσιολογία του αναπαραγωγικού συστήματος που αφορούν τα μειωμένα ωοθηκικά αποθέματα και την κακή ποιότητα ωαρίων με την αύξηση της ηλικίας», επεσήμανε ο κ. Πάντος, αναφέροντας ότι «Μία πολλά υποσχόμενη νέα τάση, για τη γυναίκα που θέλει να αναβάλλει την τεκνοποίηση, είναι η κρυοσυντήρηση ωαρίων για κοινωνικούς λόγους. Αυτή η επιλογή δίνει στις γυναίκες τη δυνατότητα να διατηρήσουν, να επεκτείνουν και να εξασφαλίσουν τη γονιμότητά τους με τη χρήση τεχνολογιών αιχμής για την προστασία των αναπαραγωγικών τους επιλογών. Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι πως η κρυοσυντήρηση ωαρίων εξασφαλίζει καλύτερα αποτελέσματα όταν η γυναίκα είναι κάτω των 35 ετών. Αυτό, όμως, δεν το βλέπουμε στην καθημερινή μας πρακτική, καθώς η γυναίκες εσφαλμένα πιστεύουν πως η κατάψυξη ωαρίων μία δικλίδα ασφαλείας για όλες τις γυναίκες ανεξαρτήτου ηλικίας. Στο πλαίσιο αυτό, η μέτρηση της ΑΜΗ προσφέρει μία αξιόπιστη εκτίμηση του ωοθηκικού αποθέματος και μπορεί να βοηθήσει τις γυναίκες να κατανοήσουν καλύτερα τα περιθώρια που τους δίνει η ίδια η φύση. Δίνει τη δυνατότητα για λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων σε επίπεδο πρόληψης και προάσπισης της γονιμότητας, με επιλογές είτε της απόκτησης παιδιού νωρίτερα, εφόσον το επιθυμούν είτε της κρυοσυντήρησης ωαρίων έγκαιρα, πριν τα 35 έτη. Αν προσθέσω εδώ ότι στην Αγγλία προτείνου πριν τα 30 έτη. Με την ένταξη της ΑΜΗ στα ΚΕΠ υγείας στους Δήμους, σηματοδοτείται η εμπέδωση μίας κουλτούρας ενημέρωσης και πρόληψης σε όλες τις φάσεις δημιουργίας οικογένειας».
Πιλοτικό πρόγραμμα ενημέρωσης για την ΑΜΗ – Δωρεάν 500 εξετάσεις σε 40 μικρά νησιά
Μιλώντας για την αξία της διενέργειας της ΑΜΗ, ο πρόεδρος του ΕΔΔΥΠΠΥ, Γ. Πατούλης, δήλωσε πως το ΕΔΔΥΠΠΥ «αγκαλιάζει την προσπάθεια καθώς θεωρεί ότι πρέπει η εξέταση να γίνει στις Ελληνίδες, μεταξύ 30 και 35 ετών, καθώς ήδη αντιμετωπίζουμε προβλήματα υπογεννητικότητας και σε αυτό μπορεί να συμβάλλει ο έλεγχος της υπογονιμότητας. Αρχικά, πιλοτικά, «τρέχει» πρόγραμμα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του πληθυσμού για την ΑΜΗ, σε 5 δήμους, συγκεκριμένα: στους δήμους Κηφισιάς, Ν. Ηρακλείου, Μάντρας, Αγίας Παρασκευής και στο δήμο Λοκρών, όπου με χρήματα του ΕΔΔΥΠΠΥ, έγιναν πάνω από 200 εξετάσεις ΑΜΗ. Επιπλέον, δρομολογούνται δωρεάν 500 εξετάσεις ΑΜΗ στα 40 μικρά νησιά μας», υπογράμμισε ο κ. Πατούλης.
Όπως εξήγησε επίσης: «Σε μία Ελλάδα που πρέπει να ενισχυθεί πληθυσμιακά (ιδιαίτερα στα μικρά μας νησιά) και με τη βοήθεια της επιστήμης που δίνει απαντήσεις, ενημερώνουμε τους Δήμους για αυτή την αιματολογική εξέταση που μπορεί και δίνει απαντήσεις για το ωοθηκικό απόθεμα της νέας γυναίκας. Συζητήσαμε και με το υπουργείο Υγείας και η ανταπόκριση της πολιτικής ηγεσίας και του πρωθυπουργού ήταν μεγάλη, εκφράζοντας την πρόθεση στη ΔΕΘ να καλύψει ο ΕΟΠΥΥ την εξέταση της ΑΜΗ. Έως την εφαρμογή αυτής της εξαγγελίας, γίνονται χορηγικές προσπάθειες μέσω του ΕΔΔΥΠΠΥ, ελπίζουμε και από άλλους φορείς».
Το παράδειγμα της Πορτογαλίας
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της ένταξης της εξέτασης ΑΜΗ σε πρόγραμμα εθνικού σχεδιασμού μπορεί να μας δώσει η Πορτογαλία, μία χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που σημείωνε επί 10 έτη πληθυσμιακή συρρίκνωση. Ενέταξε την εξέταση της ΑΜΗ στον αντίστοιχο ΕΟΠΥΥ για όλες τις γυναίκες ηλικία 25 έως 30 ετών. Δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα της στρατηγικής αυτής της Πορτογαλίας και είναι εντυπωσιακά: Φάνηκε ότι μόλις οι γυναίκες συνειδητοποιούσαν πόσο μειωμένα είναι τα επίπεδα της ΑΜΗ:
· το 83% άλλαξε τα αναπαραγωγικά τους σχέδια
· το 36% των γυναικών επιτάχυνε την πρώτη του εγκυμοσύνη μέσα στα επόμενα 1-2 χρόνια με μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας, απλώς και μόνο επειδή ξεκινούν την προσπάθεια δημιουργίας οικογένειας πιο νωρίς
· σημαντικό ποσοστό 28% εξετάζει την κρυοσυντήρηση ωαρίων
· 24%μείωση των εξωσωματικών, με σημαντική εξοικονόμηση πόρων.
Το 15ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μικρών Νησιών, Συνδιοργανώθηκε από το Ελληνικό Δίκτυο Μικρών Νησιών, τον Δήμο Μήλου, τη Γενική Γραμματεία ΕΣΠΑ, τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, Πρέσβεις του Συμφώνου του Κλίματος της ΕΕ στην Ελλάδα, της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δικτύων Μικρών Νησιών και με την υποστήριξη της EUROBANK, της O.T.S. ΑΕ.