Πρωτοποριακή μελέτη αποκαλύπτει τα πρώτα ενθαρρυντικά βήματα της κυτταρικής ανοσοθεραπείας στο γλοιοβλάστωμα.
Ρούλα Σκουρογιάννη
Ειδικότερα, μια καινοτόμος ανοσοθεραπεία, που αναπτύχθηκε από την Kite Pharma – θυγατρική της Gilead Sciences – φέρνει νέα ελπίδα σε ασθενείς με υποτροπιάζον γλοιοβλάστωμα, τον πιο επιθετικό καρκίνο του εγκεφάλου στους ενήλικες. Σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα κλινικής μελέτης που παρουσιάστηκαν στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO) στο Σικάγο και δημοσιεύτηκαν παράλληλα στο Nature Medicine, η πειραματική θεραπεία με τροποποιημένα Τ-κύτταρα CAR-T κατάφερε να συρρικνώσει τους όγκους στο 62% των ασθενών που συμμετείχαν.
Από το αίμα του ίδιου του ασθενούς, στην καταπολέμηση του όγκου
Η θεραπεία ανήκει στην κατηγορία CAR-T (Chimeric Antigen Receptor T-Cell Therapy), μια τεχνική όπου τα Τ-κύτταρα του ανοσοποιητικού του ίδιου του ασθενούς τροποποιούνται γενετικά ώστε να αναγνωρίζουν και να εξουδετερώνουν τα καρκινικά κύτταρα. Αν και αυτή η προσέγγιση έχει ήδη δείξει θεαματικά αποτελέσματα σε αιματολογικούς καρκίνους, όπως η λευχαιμία και το λέμφωμα, η εφαρμογή της σε στερεούς όγκους, όπως το γλοιοβλάστωμα, παραμένει μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης ογκολογίας.
Διπλός στόχος για μεγαλύτερη ακρίβεια
Η συγκεκριμένη θεραπεία δεν βασίστηκε σε έναν, αλλά σε δύο στόχους που εντοπίζονται συχνά στους όγκους γλοιοβλαστώματος: τον EGFR (σε 50–60% των όγκων) και τον υποδοχέα ιντερλευκίνης-13 άλφα 2 (IL13Rα2), που ανιχνεύεται στο 75% των περιπτώσεων. Η χορήγηση των τροποποιημένων Τ-κυττάρων έγινε απευθείας στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, παρακάμπτοντας τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και στοχεύοντας την καρδιά του προβλήματος.
«Οι στερεοί όγκοι είναι ετερογενείς – περιέχουν διαφορετικούς υποπληθυσμούς κυττάρων. Για να έχει αποτέλεσμα η θεραπεία, χρειάζεται περισσότερους από έναν στόχους», εξήγησε ο επικεφαλής της μελέτης, Δρ. Stephen Bagley του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια.
Εντυπωσιακή μερική ανταπόκριση – αλλά το αποτέλεσμα δεν διαρκεί
Από τους 18 ασθενείς που συμμετείχαν στη μελέτη, οι 13 είχαν μετρήσιμους όγκους πριν από τη θεραπεία. Σε οκτώ από αυτούς – δηλαδή στο 62% – οι όγκοι συρρικνώθηκαν σημαντικά μετά την έγχυση των Τ-κυττάρων.
«Για τον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου, το να δούμε τέτοια ανταπόκριση είναι εξαιρετικά σπάνιο», σημείωσε ο Bagley.
Παρά τις πρώτες θετικές ενδείξεις, το θεραπευτικό αποτέλεσμα αποδείχθηκε παροδικό. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η νόσος υποτροπίασε εντός 2–3 μηνών. Ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς έζησαν για 12 μήνες ή και περισσότερο, ενώ ένας παρέμεινε σταθερός για 16 μήνες – διάστημα υπερδιπλάσιο από τον μέσο όρο επιβίωσης σε προχωρημένο στάδιο.
Διαχειρίσιμες παρενέργειες και αισιοδοξία για το μέλλον
Η θεραπεία συνοδεύτηκε από πυρετό και νευρολογικά συμπτώματα, όπως λήθαργο ή σύγχυση, που διήρκεσαν λίγες ημέρες, χωρίς όμως να υπάρξουν μη αναστρέψιμες επιπλοκές. Η Δρ. Cindy Perettie, εκτελεστική αντιπρόεδρος της Kite, δηλώνει αισιόδοξη για την εξέλιξη της τεχνολογίας.
«Η ανταπόκριση του 62% είναι ενθαρρυντική, όμως στόχος μας είναι να παρατείνουμε τη διάρκεια του αποτελέσματος. Ετοιμάζουμε ήδη μία νέα παραλλαγή CAR-T με τρίτο στόχο, που θα διατηρεί τη θεραπεία στον εγκέφαλο για περισσότερο χρόνο», δήλωσε.
Η νέα παραλλαγή της θεραπείας αναμένεται να περάσει σε κλινική φάση μέσα στο 2025, ενώ σχεδιάζεται και δοκιμή σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς, που θεωρούνται πιο υγιείς και συνεπώς πιο δεκτικοί σε μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.