Η αϋπνία είναι η πιο συχνή διαταραχή ύπνου. Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες αφορά περίπου το 30% του γενικού πληθυσμού, ενώ τα 2/3 των ατόμων που υποφέρουν από αϋπνία δεν απευθύνονται ποτέ σε γιατρό για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Ποιες συνήθειες διαταράσσουν τον ύπνο μας και πως μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι κάθε βράδυ θα απολαμβάνουμε έναν ποιοτικό ύπνο; Μας απαντά η Ειδική Παθολόγος Αναστασία Μοσχοβάκη.
Η αϋπνία είναι μια επίμονη διαταραχή που χαρακτηρίζεται από δυσχέρεια επέλευσης ύπνου, εύκολη αφύπνιση, εξαιρετικά βραχύ ύπνο ή ύπνο που δεν ξεκουράζει.
Η αϋπνία μπορεί να υποσκάψει σημαντικά το επίπεδο ενέργειας ενός οργανισμού, την υγεία του, την απόδοση στην εργασία και την ποιότητα της ζωής. O άνθρωπος που πάσχει από αϋπνία ξυπνά κουρασμένος και δυσκολεύεται να ανταποκριθεί επαρκώς στις υποχρεώσεις της καθημερινότητας.
Έχει αποδειχθεί ότι η αϋπνία μπορεί να προκαλέσει προβλήματα μνήμης, χρόνιο σύνδρομο κόπωσης, μυϊκά άλγη, ψυχολογικά προβλήματα, εξασθένηση ανοσοποιητικού συστήματος, διαταραχές αρτηριακής πίεσης, βουλιμία, προβλήματα σακχάρου, καρδιακά προβλήματα .
Όταν η αϋπνία δεν προκαλείται δευτεροπαθώς από κάποιο υποκείμενο παράγοντα ή νόσημα, πρόκειται για πρωτοπαθή αϋπνία.
Τα συνηθέστερα νοσήματα που προκαλούν δευτεροπαθώς επίμονες αϋπνίες είναι εγκεφαλικά νοσήματα, καρδιακά νοσήματα, πεπτικές διαταραχές, αναπνευστικές νόσοι, ορμονικές διαταραχές, νεφρικά νοσήματα, ηπατικά νοσήματα, ψυχιατρικές καταστάσεις. Όταν η αϋπνία δεν προκαλείται δευτεροπαθώς από κάποιο υποκείμενο παράγοντα ή νόσημα, πρόκειται για πρωτοπαθή αϋπνία.
Οι συνήθειες που έχει αποδειχθεί ότι συντελούν στην αϋπνία είναι:
-Η ανυπαρξία σταθερού ωραρίου κατάκλισης αφύπνισης. Η σταθεροποίηση του ωραρίου ύπνου διευκολύνει την λειτουργία του ενδογενούς βηματοδότη ύπνου.
-Η χρήση φθαρμένου στρώματος και πεπαλαιωμένων μαξιλαριών. Πολλοί άνθρωποι αμελούν να αλλάζουν το στρώμα τους μετά την παρέλευση της ημερομηνίας λήξης που καταγράφει ο κατασκευαστής. Λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν ότι ακόμη και τα πιο τέλεια στρώματα έχουν ημερομηνία λήξεως που συνήθως είναι τα οκτώ χρόνια. Τα μαξιλάρια έχουν συνήθως βραχύτερη διάρκεια χρήσης (συνήθως δύο έτη). Η κακή στάση που υποχρεώνεται το σώμα να πάρει σε ένα φθαρμένο στρώμα ευθύνεται για πολλά προβλήματα αυπνίας μη επαρκούς ξεκούρασης πόνων στο σώμα.
-Η συνήθεια πολλών ανθρώπων να κοιμούνται με ανοιχτή τηλεόραση. Το φως και οι ήχοι επιδρούν δυσμενώς στον βηματοδότη του ύπνου αναστέλλοντας την ενεργοποίησή του. Τα ξυπνητήρια, τα κινητά τηλέφωνα, οι τηλεοράσεις τα tablets πρέπει να απενεργοποιούνται πλήρως. Εάν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσετε ξυπνητήρι, τουλάχιστον φροντίστε να είναι παντελώς αθόρυβο.
-Η απουσία χαλαρωτικής ατμόσφαιρας κατά το δίωρο που προηγείται της κατάκλισης. Αποφύγετε την εργασία, την επίπονη άσκηση, την επαφή με δυσάρεστα ερεθίσματα πριν τον ύπνο. Η υιοθέτηση μιας χαλαρωτικής συνήθειας (π.χ. μπάνιο με χλιαρό νερό, ακρόαση χαλαρωτικής μουσικής) πριν τον ύπνο βοηθά την επέλευσή του.
-Η συνήθεια του παρατεταμένου μεσημεριανού βαθέως ύπνου. Εάν πάσχετε από αϋπνία, αποφύγετε να κοιμάστε παρατεταμένα κατά την διάρκεια της ημέρας. Προτιμήστε να ξεκουραστείτε ξαπλώνοντας ή κάνοντας περίπατο. Οπωσδήποτε μην κοιμάστε πάνω από μισή ώρα κατά την διάρκεια της ημέρας εάν δεν μπορείτε να το αποφύγετε παντελώς.
-Η συνήθεια λήψης μεγάλων λιπαρών γευμάτων, αλκοόλ ή καφέ πριν τον ύπνο. Τρώτε τρία τέσσερα γεύματα κατά την διάρκεια της ημέρας, χωρίς να παραλείπετε το πρωινό. Το βραδινό σας πρέπει να είναι το πιο ελαφρό γεύμα της ημέρας και να απέχει τουλάχιστον μία δύο ώρες από τον ύπνο. Αποφύγετε κάθε τρόφιμο με μικρή ή μεγάλη συγκέντρωση καφεΐνης. Αποφύγετε καφέ τσάι σοκολάτα ποτά τύπου cola μετά το μεσημέρι. Αποφύγετε την κατάχρηση αλκοόλ, ιδιαίτερα μετά το μεσημέρι. Αποφύγετε να πίνετε νερό πριν τον ύπνο. Η ουροδόχος κύστη όταν είναι υπό τάση εμποδίζει την ομαλή έλευση του ύπνου.
-Το κάπνισμα μπορεί να διαταράξει τον ύπνο λόγω της τοξικής επίδρασης της νικοτίνης. Εάν δεν θέλετε να διακόψετε το κάπνισμα τουλάχιστον μην καπνίζετε κατά το δίωρο που προηγείται της κατάκλισης.
-Η συνήθεια που έχουν ορισμένοι άνθρωποι να κοιμούνται με τα ζώα τους. Αποφύγετε να παίρνετε τα ζώα σας στο κρεβάτι. Ορισμένα συστατικά του τριχώματος των ζώων ή εξωγενείς παράγοντες που επικάθονται στο τρίχωμα (π.χ. γύρη) ενδέχεται να διαταράξουν τον ομαλό ύπνο.
-Η συνήθεια της καθιστικής ζωής. Η καθημερινή βάδιση δίνει στον οργανισμό την υγιή φυσική σωματική κόπωση που είναι απαραίτητη για να επέλθει ο χαλαρωτικός ύπνος. Ωστόσο εάν η άσκηση είναι επίπονη και πραγματοποιείται αμέσως πριν τον ύπνο μπορεί να επιφέρει το αντίθετο αποτέλεσμα. Η καλύτερη δραστηριότητα με ευεργετικά για τον ύπνο αποτελέσματα είναι η καθημερινή γρήγορη βάδιση υπό το φως του ήλιου πριν το μεσημέρι.
Σε περιπτώσεις ανθεκτικής ή επίμονης αϋπνίας η σωστή ιατρική εξέταση είναι απαραίτητη. Τα συνηθέστερα νοσήματα που προκαλούν δευτεροπαθώς επίμονες αϋπνίες είναι εγκεφαλικά νοσήματα, καρδιακά νοσήματα, πεπτικές διαταραχές, αναπνευστικές νόσοι, ορμονικές διαταραχές, νεφρικά νοσήματα, ηπατικά νοσήματα, ψυχιατρικές καταστάσεις. Όταν η αϋπνία δεν προκαλείται δευτεροπαθώς από κάποιο υποκείμενο παράγοντα ή νόσημα, πρόκειται για πρωτοπαθή αυπνία.
Συμβουλές για να κοιμηθείτε καλύτερα και … ευκολότερα!
-Περπατήστε και ασκηθείτε επί μισή ώρα τουλάχιστον πέντε ώρες πριν τον ύπνο. Η δραστηριότητα βοηθά την επέλευση του ύπνου, όταν δεν επιτελείται αμέσως προ του ύπνου.
-Πρέπει να αξιολογηθεί εκ νέου η αναγκαιότητα λήψης των φαρμάκων που λαμβάνετε. Ορισμένα φάρμακα όπως η καφεΐνη και η ψευδοεφεδρίνη προκαλούν συχνά αϋπνίες.
-Μην κοιμάστε περισσότερο από 30 λεπτά κατά την διάρκεια της ημέρας.
-Αποφύγετε την κατάχρηση καφεΐνης, αλκοόλ, ποτών τύπου cola και το κάπνισμα. Οπωσδήποτε μην καταναλώνετε τις ουσίες αυτές μετά το μεσημέρι.
-Nα τηρείτε σταθερό ωράριο ωράριο κατάκλισης αφύπνισης.
-Αποφύγετε τα μεγάλα γεύματα και τα ποτά πριν από το κρεβάτι. Αποφύγετε να τρώτε πολύ αργά το βράδυ για να μειώσετε την πιθανότητα της νόσου της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης που επιδρά αρνητικά στον ύπνο.
-Αποφύγετε την τηλεόραση, τους υπολογιστές, τα βιντεοπαιχνίδια, τα smartphones ή άλλες οθόνες λίγο πριν από το κρεβάτι, καθώς το φως μπορεί να επηρεάσει τον κύκλο του ύπνου σας.
-Αποσύρετε τις πηγές θορύβου ή φωτός από το υπνοδωμάτιο.
-Βρείτε τρόπους για να χαλαρώσετε πριν τον ύπνο.
Σε περιπτώσεις ανθεκτικής ή επίμονης αϋπνίας η σωστή ιατρική εξέταση είναι απαραίτητη. Τα περισσότερα χημικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της αϋπνίας προκαλούν παρενέργειες όπως υπνηλία κατά την διάρκεια της ημέρας, καταστολή αντανακλαστικών και εξάρτηση.
Σήμερα υπάρχουν αποτελεσματικά βοτανικά φάρμακα εναλλακτικής ιατρικής σε συνδυασμό με διατροφικές θεραπείες και παρεμβάσεις καθημερινότητας που δίνονται εξατομικευμένα και κατά προτεραιότητα, ειδικά σε νέους δραστήριους ανθρώπους. Τα χημικά φάρμακα πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις ανθεκτικής αϋπνίας.
